Sửa đổi toàn diện Luật Quản lý thuế tạo cơ sở cho quản lý thuế hiện đại
Trình bày Tờ trình Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, Luật quản lý thuế được Quốc hội thông qua ngày 29/11/2006, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2007, từ đó đến nay Luật quản lý thuế đã được sửa đổi, bổ sung ba lần vào các năm 2012, 2014 và năm 2016. Luật quản lý thuế đã thống nhất chính sách về quản lý thuế, trên cơ sở đó công tác quản lý thuế đã được thay đổi theo cơ chế người nộp thuế tự khai, tự nộp và tự chịu trách nhiệm về thực hiện nghĩa vụ thuế; xác định nhiệm vụ quản lý thuế; đồng thời là cơ sở để thực hiện cải cách thủ tục hành chính trong công tác quản lý thuế (số giờ nộp thuế của Việt Nam đã giảm 420 giờ, từ 537 giờ xuống còn 117 giờ, đạt được mục tiêu của Chính phủ đề ra).
Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng trình bày Tờ trình về Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi)
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác quản lý thuế nói chung và quy định pháp luật về quản lý thuế nói riêng cũng có những hạn chế bất cập nhất định, cùng với cơ chế còn nặng về thủ tục hành chính, mặt khác do tính chất phức tạp của kinh tế thị trường, nhạy cảm của công tác quản lý thuế đã ảnh hưởng đến việc tuân thủ quy định pháp luật về thuế và quản lý thuế.
Qua đánh giá thực trạng việc thực thi Luật quản lý thuế và qua nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, Chính phủ thấy rằng việc sửa đổi Luật quản lý thuế ở thời điểm hiện nay là hết sức cần thiết. Việc sửa đổi Luật quản lý thuế nhằm hoàn thiện thể chế quản lý thuế, thực hiện cải cách hành chính, tạo ra môi trường đầu tư kinh doanh lành mạnh, tạo điều kiện phát triển các thành phần kinh tế; tạo hành lang pháp lý cho việc ứng dụng công nghệ thông tin cho công tác quản lý thuế, trong đó có việc áp dụng rộng rãi phổ biến quản lý thuế điện tử, giao dịch điện tử công khai, minh bạch; tiếp cận tới các chuẩn mực và thông lệ quốc tế tạo cơ sở để xây dựng hệ thống quản lý thuế hiện đại trong điều kiện hội nhập; đồng thời khắc phục những hạn chế, bất cập hiện nay đồng thời rà soát và thống nhất giữa Luật quản lý thuế và các văn bản pháp luật có liên quan.
Qua rà soát, có 108 điều quy định trong Luật quản lý thuế hiện hành cần được điều chỉnh, chiếm khoảng 90% tổng số điều; mặt khác có nội dung quan trọng đối với công tác quản lý thuế như: nguyên tắc quản lý, trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan có liên quan, cải cách hành chính trong quản lý thuế, chứng từ điện tử, ứng dụng công nghệ thông tin, chống chuyển giá, xói mòn cơ sở thuế...cần được bổ sung, sửa đổi.
Luật quản lý thuế (sửa đổi) trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến bao gồm 17 chương, 153 điều. Dự thảo Luật quy định việc quản lý các loại thuế và các khoản thu thuộc ngân sách nhà nước do cơ quan quản lý thuế (bao gồm cả cơ quan thuế và hải quan) thu. Đồng thời, để bao quát tất cả các nguồn thu của ngân sách nhà nước, dự thảo Luật quy định: Căn cứ theo quy định của Luật này và pháp luật khác có liên quan, Chính phủ quy định việc quản lý đối với các khoản thu thuộc ngân sách nhà nước không do cơ quan quản lý thuế quản lý thu.
Về nội dung quản lý thuế được kế thừa các quy định hiện hành, đồng thời tại dự thảo Luật có bổ sung các nội dung sau: Không thu thuế; khoanh nợ tiền thuế, tiền chậm nộp; Quản lý hoá đơn, chứng từ; Hợp tác quốc tế về thuế; Kế toán, thống kê về thuế. Việc bổ sung thêm nhiệm vụ kế toán, thống kê về thuế nhằm phục vụ phân tích, đánh giá trong quản lý thuế.
Rà soát bảo đảm cụ thể hóa các quy định của luật
Trình bày Báo cáo thẩm tra sơ bộ về dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho biết, Thường trực Ủy ban nhận thấy, hồ sơ trình dự án Luật đã đảm bảo yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và thống nhất với tên gọi của Luật là Luật Quản lý thuế (sửa đổi). Để có cơ sở thẩm tra, đánh giá và các đại biểu Quốc hội có căn cứ, xem xét cho ý kiến đối với từng nội dung vấn đề, Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị Chính phủ cần thuyết minh rõ hơn trong Tờ trình những cơ sở và nguyên nhân, lý do cần bổ sung các quy định mới và bỏ những quy định không còn phù hợp trong Luật hiện hành; đồng thời cần hoàn thiện hơn nội dung về đánh giá tác động chính sách, tác động cải cách thủ tục hành chính thuế trong Hồ sơ dự án Luật.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính- Ngân sách Nguyễn Đức Hải trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ về dự án Luật
Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách nhận thấy, so với Luật hiện hành thì dự thảo Luật sửa đổi còn nhiều quy định chưa cụ thể, đề nghị Chính phủ cần giải trình rõ lý do gia tăng các nội dung giao Chính phủ hướng dẫn. Theo đó, Luật hiện hành có 20 điều giao Chính phủ quy định chi tiết, dự thảo Luật lần này lại quy định 31 điều giao Chính phủ và 26 khoản giao Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quy định chi tiết, trong khi đó có nhiều nội dung trong Luật hiện hành không giao Chính phủ quy định chi tiết nay lại được bổ sung giao Chính phủ quy định chi tiết.
Về các nội dung cụ thể, Thường trực Ủy ban Tài chính- Ngân sách cơ bản đồng tình với nhiều nội dung trong Tờ trình và dự thảo Luật bổ sung nhiều nội dung có sự đổi mới, tính khoa học, hướng đến thực hiện chính sách thuế minh bạch, đơn giản và cập nhật với tình hình và xu thế phát triển mới để đáp ứng yêu cầu về quản lý kinh tế - tài chính, đặc biệt là đáp ứng yêu cầu phát triển doanh nghiệp và sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh đó, Ủy ban Tài chính- Ngân sách cũng đề nghị Ban soạn thảo rà soát, làm rõ một số nội dung như nguyên tắc “bản chất quyến định hình thức”; nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của ngân hàng thương mại, Hội đồng tư vấn thuế xã, phường, thị trấn; thời hạn nộp hồ sơ khai quyết toán thuế năm đối với công ty có giao dịch liên kết; khoanh nợ, xóa tiền thuế nợ, tiền chậm nộp, tiền phạt; tổ chức kinh doanh dịch vụ đại lý thuế; thanh tra, kiểm tra thuế; xử phạt vi phạm hành chính; vấn đề tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế của cơ quan thuế; vấn đề điều tra thuế.
Thường trực Ủy ban Tài chính- Ngân sách cũng đề nghị cần phải rà soát lại chức năng nhiệm vụ của từng cơ quan; nhiệm vụ nào đã được quy định tại Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Thanh tra, Luật Kiểm toán Nhà nước… thì không cần quy định trong Luật này.
Bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật
Thảo luận tại phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với việc sửa đổi toàn diện Luật Quản lý thuế nhằm đáp ứng những yêu cầu trong tình hình mới.
Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu đánh giá cao việc quy định áp dụng hóa đơn điện tử và quản lý thuế với thương mại điện tử, cho rằng đây là sự tiến bộ lớn trong lần sửa đổi này góp phần bảo đảm minh bạch, tăng thu ngân sách. Tuy nhiên Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại bày tỏ băn khoăn về lộ trình triển khai thực hiện nội dung này như thế nào, cần được làm rõ.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho rằng việc sửa đổi Luật Quản lý thuế là cần thiết góp phần phát huy hơn nữa những kết quả trong thực hiện cải cách và đổi mới quản lý thuế thời gian qua với những bước tiến quan trọng đặc biệt như giảm biên chế, giảm chi phí. Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng cho biết, dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) lần này có liên quan đến gần 10 luật hiện hành như Luật tổ chức Quốc hội, Luật xử lý vi phạm hành chính, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán nhà nước…Vì vậy đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát để bảo đảm thống nhất các nội dung quy định trong dự thảo với nhau và với các luật hiện hành trong hệ thống pháp luật.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển kết luận nội dung thảo luận
Ngoài ra, một số ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến góp ý kiến thẩm tra của Ủy ban Tài chính- Ngân sách, ý kiến góp ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, rà soát và hoàn thiện hồ sơ bảo đảm yêu cầu theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm tính cụ thể, thống nhất trong hệ thống pháp luật.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu bổ sung đánh giá tác động đối với các quy định mới như mở rộng phạm vi điều chỉnh; rà soát các quy định về khoanh nợ, xóa nợ, xử phát vi phạm, áp dụng quản lý theo rủi ro, quan hệ với các ngân hàng thương mại, các quy định cấm; đề nghị rà soát nhiệm vụ các cơ quan trong hệ thống bộ máy nhà nước liên quan đến công tác quản lý thuế với tinh thần bám sát Hiến pháp và pháp luật tránh có sự xung đột.
Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, sửa đổi toàn diện luật lần này cần khắc phục được những tồn tại, hạn chế trước đây như sự can thiệp của cán bộ thu thuế trong quá trình quản lý thuế; áp dụng mô hình quản lý rủi ro và ứng dụng công nghệ thông tin để xử lý các vấn đề như chống chuyển giá không chỉ với các doanh nghiệp nước ngoài mà còn ở các doanh nghiệp trong nước, tránh được nợ đọng thuế ngày một gia tăng; khắc phục sơ hở trong quy trình thủ tục liên quan đến hoàn thuế…Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đề nghị Chính phủ rà soát tiếp thu đầy đủ ý kiến hoàn chỉnh hồ sơ, Ủy ban Tài chính- Ngân sách thẩm tra chính thức để trình ra Quốc hội cố gắng bảo đảm đúng thời gian theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật./.