TỔNG HỢP THẨM TRA VIỆC THỰC HIỆN CÁC NGHỊ QUYẾT CỦA QUỐC HỘI VỀ GIÁM SÁT CHUYÊN ĐỀ VÀ CHẤT VẤN TỪ ĐẦU NHIỆM KỲ ĐẾN KỲ HỌP THỨ 4 QUỐC HỘI KHÓA XIV

Theo đó, thực hiện quy định tại khoản 8, Điều 15 Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội sẽ xem xét, thảo luận báo cáo tổng hợp của thành viên Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao về việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề và chất vấn từ đầu nhiệm kỳ đến hết kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XIV. Tính đến hết kỳ họp thứ 4, Quốc hội đã tiến hành giám sát tối cao 03 chuyên đề và tổ chức hoạt động chất vấn tại 3 kỳ họp, ban hành 3 nghị quyết về giám sát chuyên đề và 3 nghị quyết về chất vấn.

Về việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề đối với nội dung thực hiện Nghị quyết số 43/2017/QH14 về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách pháp luật về an toàn thực phẩm giai đoạn 2016 – 2020, Báo cáo tổng hợp thẩm tra nhấn mạnh, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về an toàn thực phẩm đã được ban hành tương đối đầy đủ, cơ bản phủ kín các đối tượng, các công đoạn trong chuỗi sản phẩm. Việc phân cấp, phân quyền giữa trung ương và địa phương đã hợp lý hơn. Công tác thanh, kiểm tra, xử lý phòng chống ngộ độc thực phẩm được triển khai quyết liệt, đồng bộ. Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật được đổi mới. Việc kinh doanh hàng hoá kém chất lượng, không rõ nguồn gốc đã giảm. Việc quản lý an toàn thực phẩm theo chuỗi, theo quá trình sản xuất được đẩy mạnh. Tỷ lệ cơ sở được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm tăng. Tuy nhiên, một số nhiệm vụ, giải pháp nêu trong Nghị quyết còn chưa được triển khai thực hiện nghiêm túc, một số nội dung chưa được làm rõ. Việc thực thi pháp luật tại địa phương còn chậm, chưa đạt yêu cầu. Một số tiêu chuẩn, quy chuẩn đang trong quá trình hoàn thiện gây khó khăn trong triển khai thực hiện.

Về thực hiện Nghị quyết số 56/2017/QH14 về việc tiếp tục cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, Báo cáo tổng hợp thẩm tra cho rằng về cơ bản, nhiều nội dung về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả đã được Chính phủ chỉ đạo quyết liệt. Chương trình hành động về hoàn thiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước đã được Chính phủ ban hành, chỉ đạo, tổ chức thực hiện. Việc ban hành các nghị định, quyết định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của một số Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Một số dịch vụ hành chính công bước đầu đã được chuyển cho các cá nhân, doanh nghiệp thực hiện. Cơ chế một cửa liên thông được triển khai có hiệu quả. Nhiều thủ tục hành chính được cắt giảm và đơn giản hóa Đề án tổng thể sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã từ nay đến năm 2021 đang được triển khai. Ứng dụng công nghệ thông tin được đẩy mạnh, hạ tầng công nghệ thông tin đã được quan tâm đầu tư. Tuy nhiên, việc tinh giản biên chế mới chỉ tập trung về số lượng mà chưa chú trọng tới chất lượng và vị trí việc làm. Nhiều nội dung trong báo cáo của Chính phủ chưa làm rõ hoặc không đánh giá việc thực hiện các nội dung trong Nghị quyết của Quốc hội.

 Tổng thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc trình bày báo cáo tại phiên họp

Về việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về chất vấn trong lĩnh vực công thương, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho biết, việc khắc phục, xử lý các dự án thua lỗ đến nay nhiều dự án đã từng bước giảm lỗ, dần đi vào ổn định và bước đầu có lãi. Nghị định về quản lý‎ hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp được sửa đổi, ban hành. Chiến lược phát triển ngành cơ khí Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn 2035 nói chung và chiến lược, quy hoạch phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam nói riêng được ưu tiên đầu tư phát triển. Công tác quản lý vận hành an toàn đập, hồ chứa nước được chú trọng. Tuy nhiên, một số dự án tiến độ còn chậm; việc xử lý tranh chấp tại các hợp đồng EPC chưa được giải quyết. Một số dự án, doanh nghiệp khó khăn trong việc vay vốn, tìm kiếm thị trường tiêu thụ, trong bán đấu giá. Tình hình buôn lậu, hàng cấm, hàng giả, gian lận thương mại gia tăng, có diễn biến phức tạp. Cơ sở pháp lý xử lý  các tranh chấp trong hoạt động kinh doanh đa cấp còn thiếu.

Đối với lĩnh vực tài nguyên và môi trường, hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường đã được Chính phủ quan tâm hoàn thiện. Tình trạng ô nhiễm môi trường tiếp tục được rà soát, đánh giá. Công tác tiếp nhận thông tin, phản ánh kiến nghị về ô nhiễm môi trường được quan tâm. Công tác thanh, kiểm tra xử lý vi phạm về bảo vệ môi trường được chú trọng. Nhiều vụ việc trọng điểm về ô nhiễm môi trường đã được xử lý. Hệ thống xử lý nước thải tập trung trong các cụm, khu công nghiệp tiếp tục được xây dựng, hoàn thiện. Tuy nhiên, một số quy chuẩn kỹ thuật quốc gia chưa được điều chỉnh theo yêu cầu thực tiễn. Hệ thống tiêu chí về môi trường chưa cụ thể. Các giải pháp kiểm soát ô nhiễm môi trường còn thiếu toàn diện, đồng bộ. Tình trạng ô nhiễm môi trường diễn biến phức tạp. Việc xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng còn hạn chế...

Đối với lĩnh vực giáo dục và đào tạo, 14 đề án để thực hiện các nhiệm vụ được giao trong Nghị quyết 29/TƯ đã được xây dựng, triển khai; đến nay 10 đề án đã được ban hành, 2 đề án đã trình và 2 đề án đang hoàn thiện. Việc đổi mới tổ chức kỳ thi trung học phổ thông quốc gia hai trong một đã mang lại những kết quả nhất định. Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông cơ bản được thực hiện theo lộ trình. Việc quản lý dạy thêm, học thêm đã có những chuyển biến. Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học được tiếp tục rà soát, hoàn thiện. Tuy nhiên, kết quả kỳ thi Trung học phổ thông quốc gia còn để xảy ra sai phạm ở một số địa phương, gây bức xúc trong nhân dân. Việc phân luồng học sinh phổ thông, nhất là phân luồng sau trung học cơ sở chuyển biến chậm.

Đối với lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn, các văn bản pháp luật liên quan về khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn đã được sửa đổi, bổ sung và ban hành. Kế hoạch cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai đoạn 2017-2020 và Kế hoạch thực hiện Bộ tiêu chí giám sát, đánh giá cơ cấu lại ngành nông nghiệp đến năm 2020 đã được ban hành. Chức năng quản lý phân bón đã được chuyển từ Bộ Công Thương sang Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đang được Bộ tích cực hoàn thiện các văn bản pháp lý trong quản lý, sản xuất, kinh doanh phân bón. Công tác phối hợp nghiên cứu, quản lý, khai thác nguồn lợi thủy sản được tăng cường; công tác thanh, kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực thủy sản được thực hiện nghiêm túc. Tuy nhiên, một số nhiệm vụ mặc dù đã đưa vào Kế hoạch cơ cấu lại ngành nông nghiệp nhưng đến nay vẫn chưa được triển khai. Việc hỗ trợ các khoản tiền cho ngư dân có tàu bị hỏng do nằm bờ kéo dài vẫn chưa được thực hiện. 

Đối với lĩnh vực văn hóa, thể thao và du lịch, Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở giai đoạn 2013-2020, định hướng đến năm 2030 đã được Chính phủ hướng dẫn, chỉ đạo tổ chức thực hiện và kiểm tra giám sát định kỳ. Các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Du lịch được ban hành. Việc lập, thẩm định, phê duyệt, công bố và tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển du lịch được thực hiện đúng quy định. Việc đầu tư phát triển sản phẩm, phát triển hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật theo đúng định hướng. Việc liên kết hỗ trợ phát triển giữa các địa phương được quan tâm, triển khai đồng bộ và thiết thực. Lượng khách du lịch quốc tế, trong nước đều tăng. Tuy nhiên, tình trạng xuống cấp về đạo đức gia đình, đạo đức xã hội đang ở mức nghiêm trọng. Việc quy hoạch quỹ đất cho xây dựng các thiết chế văn hóa ở các địa phương còn bất cập; hiệu quả của hệ thống thiết chế văn hóa còn chưa cao.

Đối với lĩnh vực y tế, thủ tục hành chính trong khám, chữa bệnh được cải thiện; chất lượng dịch vụ khám, chữa bệnh được nâng lên. Chất lượng chuyên môn cũng như thái độ ứng xử của cán bộ y tế có chuyển biến tích cực. Tỷ lệ người có thẻ bảo hiểm y tế tăng nhanh. Phương thức thanh toán chi phí khám, chữa bệnh được đổi mới. Xã hội hóa và hợp tác công tư được đẩy mạnh. Cơ chế hoạt động của cơ sở y tế công lập được đổi mới, cơ sở y tế tư nhân phát triển nhanh. Tuy nhiên, tình trạng quá tải ở các bệnh viên tuyến trên chưa được khắc phục. Sự cố y khoa gây tổn hại sức khỏe người bệnh, thậm chí dẫn đến tử vong, tình trạng bạo hành với cán bộ y tế tại bệnh viện vẫn còn xảy ra. Mệnh giá bảo hiểm y tế thấp trong khi giá thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế cao.

Đối với lĩnh vực kế hoạch và đầu tư, một số nội dung đã được Chính phủ khẩn trương triển khai thực hiện đúng yêu cầu của Nghị quyết như: ban hành Chương trình hành động để thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân; 96% số vốn kế hoạch đầu tư công đã được các bộ, ngành và địa phương phân bổ; công tác lập, giao và theo dõi kế hoạch đầu tư công được đổi mới theo hình thức trực tuyến; thủ tục hành chính và điều kiện kinh doanh được cắt giảm, đơn giản hóa. Đề án tái cơ cấu lại đầu tư công giai đoạn 2017-2020 và định hướng đến năm 2025 đã được phê duyệt. Tuy nhiên, trong triển khai thực hiện Luật Đầu tư công, đặc biệt khi thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 vẫn còn những tồn tại, bất cập. Việc tái cơ cấu đầu tư vẫn mang tính ngắn hạn. Công tác xác định và lựa chọn tiêu chí đánh giá hiệu quả kinh tế-xã hội của một số công trình, dự án đầu tư công còn khó khăn.

Đối với lĩnh vực tài chính, các bộ, ngành cơ quan, đơn vị liên quan đã, đang và tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc các nhiệm vụ, giải pháp của ngành tài chính. Chính phủ đang trình Quốc hội xem xét Luật Quản lý thuế sửa đổi; dự kiến trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét báo cáo về việc rà soát, tổng hợp giá trị các dự án mới ký kết và có khả năng sẽ ký kết trong giai đoạn 2016-2020 nhưng chưa có trong danh mục đầu tư công trung hạn.

Đối với lĩnh vực ngân hàng, khuôn khổ pháp lý và hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động ngân hàng tiếp tục được hoàn thiện. Các giải pháp điều hành lãi suất được tập trung triển khai. Tổng phương tiện thanh toán, vốn huy động, lượng dự trữ ngoại hối nhà nước tăng. Các chương trình tín dụng ưu đãi đối với một số ngành, lĩnh vực đặc thù, đặc biệt đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn được tăng cường triển khai. Tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro được kiểm soát. Tuy nhiên, việc triển khai chương trình cho vay khuyến khích nông nghiệp sạch, công nghệ cao gặp nhiều khó khăn. Tỷ trọng cho vay bất động sản gia tăng. Quá trình triển khai xử lý các ngân hàng yếu kém còn chậm.

Đối với lĩnh vực thông tin và truyền thông, việc kiểm soát, hạn chế thông tin sai sự thật, trái với quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước trên mạng xã hội đã mang lại những kết quả bước đầu. Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội đã được xây dựng. Tuy nhiên, tiến độ phê duyệt Đề án quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 còn chậm. Hiện tượng thông tin sai sự thật trên một số báo chí, đặc biệt là báo điện tử và các trang thông tin điện tử, trang mạng xã hội vẫn chưa có dấu hiệu giảm và việc xử lý thông tin sai phạm trên mạng internet vẫn còn hạn chế.

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ điều hành nội dung thảo luận tại phiên họp

Đối với việc thực hiện của Tòa án nhân dân tối cao, nhiệm vụ xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn  thi hành luật, nghị quyết đã được chú trọng. Tranh tụng tại phiên tòa ngày càng được chú trọng hơn. Thực hiện nghiêm nguyên tắc độc lập trong xét xử, kiên quyết trả hồ sơ khi phát hiện thiếu chứng cứ hoặc có sai sót về tố tụng. Tuy nhiên, việc giao, gửi các văn bản tố tụng của một số tòa án nhân dân chưa bảo đảm thời gian luật định. Công tác giải quyết, xét xử vụ án hành chính tiếp tục gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ bản án hành chính bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan mặc dù giảm nhưng vẫn chưa đạt chỉ tiêu theo yêu cầu của Quốc hội.

Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã tích cực triển khai nhiều biện pháp để thực hiện các yêu cầu tại Nghị quyết như tăng cường công tố trong điều tra, gắn công tố với điều tra; tăng cường hoạt động chỉ đạo, hướng dẫn kiểm tra hoạt động nghiệp vụ; xây dựng, hoàn thiện Quy chế nghiệp vụ, Quy chế phối hợp giữa các đơn vị trong nội bộ ngành và giữa các cơ quan tư pháp. Chất lượng hoạt động điều tra, kiểm sát hoạt động điều tra và truy tố tiếp tục được tăng cường, số lượng, chất lượng các bản yêu cầu điều tra được nâng lên. Tuy nhiên, tổng hợp Báo cáo thẩm tra cũng cho rằng công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp trong lĩnh vực hình sự của ngành kiểm sát còn một số hạn chế. Số vụ án phải trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung còn cao.