Thẩm tra Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm như các lý do đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng; khắc phục những hạn chế, bất cập sau hơn 20 năm thi hành Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2000.
Về cơ bản, Hồ sơ dự án Luật đã được Cơ quan soạn thảo chuẩn bị công phu, cơ bản đầy đủ, đáp ứng quy định tại khoản 1 Điều 64 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV.
Dự thảo Luật gồm 08 chương, 156 điều (sửa đổi 81 điều, bổ sung 58 điều, bãi bỏ 33 điều và giữ nguyên 17 điều so với Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành). Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị bố cục lại một số chương, mục cho hợp lý hơn.
Về sự phù hợp của Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi) với Hiến pháp và các luật có liên quan, Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy, các nội dung của dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, quy định của Hiến pháp năm 2013 và tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà nước CHXHCN Việt Nam là thành viên. Tuy nhiên, Luật này sau khi được thông qua, một số quy định có liên quan tới nhiều luật khác. Do đó, đề nghị cần tiếp tục rà soát kỹ, đối chiếu với các luật liên quan nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.
Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cũng nêu rõ quan điểm của Thường trực Ủy ban đối với một số nội dung cụ thể tại Dự thảo luật liên quan đến: Phạm vi điều chỉnh và áp dụng pháp luật; Về hệ thống cơ sở dữ liệu, thông tin thị trường bảo hiểm; Về cung cấp dịch vụ qua biên giới; Về bảo hiểm bắt buộc; Về hoạt động của tổ chức xã hội-nghề nghiệp; Về hợp đồng bảo hiểm; Về doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm; Về sử dụng, ứng dụng công nghệ thông tin; …
Trong đó, về hợp đồng bảo hiểm, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế tán thành với các quy định về hợp đồng bảo hiểm và cho rằng hợp đồng bảo hiểm là chế định quan trọng trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm. Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị cần rà soát và làm rõ các quy định tại Chương này như nguyên tắc thế quyền, hình thức hợp đồng bảo hiểm, điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm, hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng bảo hiểm vô hiệu, đơn phương chấm dứt hợp đồng... để bảo đảm nhất quán giữa các quy định trong chính dự thảo Luật, vừa phù hợp với nguyên tắc chung về hợp đồng theo quy định của Bộ luật Dân sự, vừa bảo đảm tính đặc thù của hoạt động bảo hiểm trong việc bảo vệ quyền và lợi ích các bên.
Cho ý kiến tại Phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành với sự cần thiết phải sửa đổi toàn diện Luật kinh doanh bảo hiểm đồng thời đánh giá cao Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị kỹ lưỡng, nghiêm túc, chu đáo, đáp ứng yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luât. Các nội dung sửa đổi đã phần nào khắc phục được những bất cập của quy định hiện hành, bổ sung nhiều vấn đề mới đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm.
Liên quan đến nội dung bảo hiểm vi mô, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, tại Phiên họp thứ 46 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội khóa XIV, Chính phủ có trình Nghị định không đầu về bảo hiểm vi mô của các tổ chức chính trị xã hội và kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi đó, yêu cầu Chính phủ phải có tổng kết việc thí điểm thực hiện bảo hiểm vi mô đồng thời nghiên cứu đề xuất trong dự án luật này. Tuy nhiên, nội dung này tại Báo cáo tổng kết chưa có và trong Tờ trình dự án Luật cũng chưa được đề cập. Vì vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh đề nghị Ban soạn thảo cần tổng kết, đánh giá đầy đủ về tính hiệu quả của việc thí điểm thực hiện hoạt động bảo hiểm vi mô trong thời gian qua; phân tích, đánh giá kỹ tác động kinh tế - xã hội, chi phí, lợi ích của loại bảo hiểm này; bổ sung đầy đủ các quy định về bảo hiểm vi mô.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng
Tán thành cao việc sửa đổi toàn diện Luật Kinh doanh bảo hiểm, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cơ bản thống nhất với nhiều nội dung trọng tâm trong dự thảo Luật. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, cơ quan soạn thảo cũng đã tiến hành tổng kết, nghiên cứu kinh nghiệm nước ngoài đối chiếu yêu cầu phát triển trong tình hình mới, đề xuất bổ sung nhiều nội dung đáp ứng yêu cầu điều chỉnh toàn diện, tổng thể quan hệ xã hội trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm; đáp ứng yêu cầu quản lý trong bối cảnh mới.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cũng đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, nghiên cứu thêm một số vấn đề cụ thể liên quan đến: Áp dụng pháp luật (Điều 3); Về hệ thống cơ sở dữ liệu, thông tin thị trường bảo hiểm; Về hợp đồng bảo hiểm;… Trong đó, đề nghị cân nhắc quy định tại khoản 2 Điều 3 của dự thảo Luật vì không phù hợp với nguyên tắc áp dụng pháp luật quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Đề nghị Cơ quan soạn thảo rà soát kỹ các quy định của pháp luật có liên quan và quy định ngay tại dự thảo Luật các nội dung đặc thù cần thiết phải áp dụng đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm.
Cũng tại phiên họp, một số ý kiến khác đề nghị cơ quan soạn thảo: Tiếp tục rà soát để có thể thể chế hóa một cách tối đa các chủ trương của Đảng trong việc chủ động ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp; Tiếp tục rà soát xử lý những mâu thuẫn, chồng chéo bất cập với các luật khác; Nội luật hóa các cam kết quốc tế một cách phù hợp và lường trước các vấn đề phát sinh; Cân nhắc về thời gian có hiệu lực của luật vào tháng 7/2023 theo hướng rút ngắn thời gian để luật sớm có hiệu lực thi hành;…
Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ
Cho ý kiến tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, đến nay Hồ sơ dự án Luật đã tương đối đầy đủ, dự án Luật được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng. Về cơ bản, cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã có sự triển khai, chuẩn bị tốt các yêu cầu đặt ra. Tuy nhiên, vẫn cần tiếp tục rà soát, tiếp thu ý kiến góp ý trên tinh thần cầu thị đảm bảo chất lượng, tính khả thi, hiệu quả của dự án luật khi trình Quốc hội.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, một trong những mục tiêu của Nghị quyết Đại hội Đảng XIII là phải hoàn thiện thể chế phát triển, trước hết là thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong đó, phải tập trung đầu tư, phát triển các loại dịch vụ có giá trị gia tăng cao. Trong đó, lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm là một trong những thành tố rất quan trọng của thị trường và trong các loại dịch vụ có giá trị gia tăng cao có bảo hiểm.
Chủ tịch Quốc hội lưu ý, thị trường bảo hiểm của chúng ta phát triển nhanh nhưng còn khá thấp so với tiềm năng và so với mặt bằng chung trên thế giới. Vì vậy, điều quan trọng cần hướng tới là sau khi ban hành Luật sửa đổi phải tạo được bước đột phá, cú huých quan trọng cho thị trường bảo hiểm phát triển mạnh hơn.
Xác định, lĩnh vực bảo hiểm là thị trường rất tiềm năng liên quan đến thị trường vốn, chứng khoán,… Chủ tịch Quốc hội đề nghị, ngoài những nội dung Ủy ban Kinh tế có báo cáo thẩm tra, cơ quan soạn thảo cũng cần chú trọng đến ý kiến của các cơ quan: Phòng thương mại công nghiệp Việt Nam, Hiệp hội kinh doanh bảo hiểm; Hiệp hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng;.
Chủ tịch Quốc hội yêu cầu phải tổng kết thực tiễn, áp dụng kinh nghiệm quốc tế; tiếp tục rà soát tổng thể, kỹ lưỡng các quy định tại dự thảo liên quan đến: Chính sách phát triển kinh doanh bảo hiểm; Về hợp đồng bảo hiểm; Về doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm;... Nghiên cứu cụ thể hóa các chính sách phát triển bảo hiểm, Chiến lược tài chính vi mô;..
“Các quy định của Luật phải thống nhất nguyên tắc xuyên suốt là bảo vệ quyền lợi cho bên được cung cấp dịch vụ bảo hiểm nhưng không tạo ra các rào cản, thủ tục hay phát sinh các chi phí không cần thiết gây khó khăn cho doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm. Các loại bảo hiểm được điều chỉnh trong Luật chi phối đến mọi tầng lớp nhân dân nên các điều khoản trong dự thảo Luật cần rà soát kỹ lưỡng đảm bảo rõ ràng, cụ thể, dễ hiểu không có cách hiểu khác nhau. Trường hợp vừa áp dụng luật này vừa áp dụng luật khác cần quy định cụ thể để dễ dẫn chiếu các luật khác ….”- Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh.
Tiếp thu ý kiến góp ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính ghi nhận các ý kiến tâm huyết, xác đáng của các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Cơ quan soạn thảo sẽ tích cực phối hợp với cơ quan thẩm tra, nghiên cứu, hoàn thiện, làm rõ thêm những vấn đề được đặt ra tại phiên thảo luận nhằm đảm bảo Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi) đạt chất lượng cao, đáp ứng các mục tiêu, yêu cầu đặt ra.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải
Kết luận nội dung làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao quá trình chuẩn bị dự án Luật của Chính phủ, Hồ sơ dự án Luật đã đầy đủ theo quy định; Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế thẳng thắn bao trùm nhiều vấn đề lớn của dự án luật; Dự án luật đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét và cho ý kiến.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị lưu ý một số vấn đề về nội dung cụ thể như sau: Tiếp tục rà soát để thể chế hóa đầy đủ các chủ trương lớn của Đảng đặc biệt là Nghị quyết số 11-NQ/TW; Nghị quyết số 39-NQ/TW; và theo quan điểm phát triển bảo hiểm bao trùm, đa tầng và toàn dân; Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư trở lại nền kinh tế nâng cao năng lực quản lý giám sát của cơ quan quản lý nhà nước về bảo hiểm trong cơ chế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩ; Thực hiện hiệu quả các cam kết hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực bảo hiểm và nghiên cứu cụ thể hóa các chính sách phát triển bảo hiểm, Chiến lược tài chính vi mô.
Về các quy định của Luật phải thống nhất nguyên tắc xuyên suốt là bảo vệ quyền lợi cho bên được cung cấp dịch vụ bảo hiểm nhưng không tạo ra các rào cản, thủ tục hay phát sinh các chi phí không cần thiết gây khó khăn cho doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm cả các quy định chung và quy định cụ thể. Các loại bảo hiểm được điều chỉnh trong luật chi phối đến mọi tầng lớp nhân dân nên các điều khoản trong luật cần rà soát kỹ lưỡng đảm bảo rõ ràng, cụ thể dễ hiểu không có cách hiểu khác nhau trường hợp vừa áp dụng luật này vừa áp dụng luật khác cần quy định cụ thể để dễ dẫn chiếu các luật khác trường hợp hợp quy định được cụ thể trong luật thì hạn chế giao Chính phủ, các Bộ. Với mục tiêu đảm bảo cho người dân ở mọi tầng lớp khi tham gia bảo hiểm ký hợp đồng bảo hiểm hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình đồng thời chú ý đào tạo tới nguồn nhân lực cho ngành bảo hiểm. đảm bảo việc ứng dụng công nghệ số trong lĩnh vực bảo hiểm đặc biệt các nguyên tắc yêu cầu ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm đối tượng và hình thức cung cấp dịch vụ bảo hiểm trên môi trường mạng,…
Hoàn thiện các quy định về quản lý rủi ro đặc biệt lưu ý các quy định về tỷ lệ an toàn vốn, kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ,… của các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm để có lộ trình thực hiện. hoàn thiện các quy định về kiểm tra, giám sát của nhà nước đảm bảo chặt chẽ, tiết kiệm hiệu quả không gây khó khăn rào cản cho môi trường đầu tư kinh doanh, cần quy định theo hướng đẩy mạnh hậu kiểm nhưng thực hiện tiềm kiểm đối với các vấn đề cốt lõi, quan trọng; rà soát quy định rõ trong luật những vấn đề sẽ tiến hành hậu kiểm, những vấn đề quan trọng phải tiền kiểm
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng lưu ý, một số hình thức bảo hiểm rất cần thiết cho đời sống kinh tế - xã hội như: Bảo hiểm vi mô, bảo hiểm nông nghiệp để hỗ trợ người nông dân, ngư dân hỗ trợ người có thu nhập thấp nên tiếp tục tổng kết, đánh giá và quy định cụ thể, rõ ràng hơn trong Luật sửa đổi để khuyến khích các hình thức bảo hiểm này phát triển
Ngoài ra, cần tiếp tục rà soát xử lý những mâu thuẫn, chồng chéo bất cập của dự thảo Luật với các Luật chuyên ngành khác. Việc xử lý mâu thuẫn, chồng chéo cần theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và rất nhiều luật khác đã được cụ thể, tránh chung chung.
Về nội luật hóa các cam kết quốc tế phải phù hợp và lường trước các vấn đề phát sinh nếu có khi nội luật hóa các cam kết quốc tế. Đồng thời, cần cân nhắc về thời gian có hiệu lực của luật vào tháng 7/2023 theo hướng rút ngắn thời gian để luật có hiệu lực thi hành.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải yêu cầu, Ủy ban Kinh tế chủ trì phối hợp với cơ quan soạn thảo, cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ hoàn chỉnh Hồ sơ dự án Luật, Ủy ban Kinh tế hoàn chỉnh các báo cáo thẩm tra để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV./.