Tại phiên họp, đa số ý kiến của các ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao những kết quả đạt được của KTNN trong thời gian qua và thống nhất với Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030 (giai đoạn 2021-2030). Theo đó, việc xây dựng KTNN xứng đáng là cơ quan thực hiện kiểm toán tài chính, tài sản công có trách nhiệm, uy tín, chuyên nghiệp và hiện đại; đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó; hội nhập, phát triển ngang tầm khu vực và thế giới.
Về sứ mệnh KTNN là cơ quan kiểm toán tài chính, tài sản công hoạt động độc lập, khách quan; góp phần quan trọng phát triển ổn định, bền vững, minh bạch nền tài chính quốc gia, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực đất nước và phòng, chống tham nhũng, lãng phí; nâng cao trách nhiệm giải trình, bảo vệ pháp luật, sự liêm chính, giữ vững niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Giá trị cốt lõi của KTNN được đưa ra là: Độc lập - Liêm chính - Chuyên nghiệp - Uy tín - Không ngừng gia tăng giá trị.
Cần mở rộng kiểm toán ngoài Nhà nước
Trong khuôn khổ phiên họp, các đại biểu Quốc hội tập trung cho ý kiến về mở rộng hoạt động của KTNN, mục tiêu xây dựng đội ngũ công chức KTNN, nâng cấp trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán thành Học viện Kiểm toán, nguồn nhân lực của KTNN đến năm 2030, …
Đề cập đến mở rộng hoạt động của KTNN, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng khẳng định: Sau 26 năm tồn tại, KTNN đã đóng góp nhiều vào phát triển vào phát triển kinh tế-xã hội. Tuy nhiên hiện nay, ở Việt Nam, đa phần chỉ có kiểm toán Nhà nước mà chưa có kiểm toán ngoài Nhà nước. Việc kiểm toán là phải theo hướng độc lập, chuyên nghiệp, mang giá trị gia tăng, nhiều nơi phải cần đến mình nên cần phải hướng tới kiểm toán ngoài Nhà nước để thể hiện uy tín, thương hiệu kiểm toán của Việt Nam nhằm hướng tới hợp tác quốc tế.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học-Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng nêu quan điểm tại phiên họp.
Đề cập về mở rộng lĩnh vực kiểm toán, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng nêu quan điểm, KTNN nên mở rộng vào việc lĩnh vực tài chính, sử dụng tài sản công, đầu tư vào các thiết bị hiện đại có kết cấu hạ tầng. Việc kiểm toán có quyền đình chỉ, ngăn chặn những việc làm sai phạm. Với những đề xuất trên, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng cho rằng: Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng cần có Nghị quyết ban hành về Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030 (giai đoạn 2021-2030).
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu ý kiến, lần đầu tiên, KTNN có vị thế pháp lý quan trọng trong Hiến pháp nên việc cần xây dựng chiến lược để phát triển theo hướng: Độc lập - Liêm chính - Chuyên nghiệp - Uy tín - Không ngừng gia tăng giá trị là cần thiết. Tuy nhiên, lĩnh vực kiểm toán không chỉ thực hiện kiểm toán ở các cơ quan Nhà nước mà cần phải là cơ quan kiểm soát tài sản công của Nhà nước một cách hiệu quả. Vì vậy, hoạt động kiểm toán phải hướng tới thực hiện mỗi năm 1 lần, chứ không phải là 2 năm/lần như hiện nay.
Nguồn nhân lực của KTNN có thể theo từng giai đoạn cụ thể, gắn với tinh giản biên chế
Một trong những nội dung đáng chú ý của KTNN đưa ra là mục tiêu "Nguồn nhân lực của KTNN đến năm 2030 ổn định từ 2.600-2.700 người, trong đó mỗi KTNN chuyên ngành, KTNN khu vực khoảng 100 -110 người. Ủy ban Tài chính-Ngân sách cho rằng, đứng trước bối cảnh KTNN đang trong thời kỳ phát triển gắn với yêu cầu tiến tới kiểm toán quyết toán thường xuyên (1 năm/1lần), gắn với mục tiêu tăng cường kiểm toán hoạt động, kiểm toán chuyên đề, kiểm toán môi trường, kiểm toán trách nhiệm kinh tế người đứng đầu, việc tăng biên chế là cần thiết trong giai đoạn 10 năm tới nhưng phải kèm theo thuyết minh rõ ràng về căn cứ và định hướng tăng biên chế, không nên đưa con số cụ thể 2600-2700 biên chế như Dự thảo đã nêu.
Nhưng hiện nay, việc tăng biên chế chưa phù hợp với Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 17/4/2015 của Bộ Chính trị về Tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban chấp hành trung ương về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Vì vậy, đa số ý kiến đề nghị trong Chiến lược chỉ nên đưa ra định hướng chung là "về biên chế của KTNN do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định sau khi có ý kiến của cấp có thẩm quyền đảm bảo phù hợp với yêu cầu thực hiện nhiệm vụ và xu hướng phát triển trong từng thời kỳ".
Một số ý kiến cho rằng, với biên chế như hiện nay (khoảng 2.000 người) KTNN đã và đang thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ. Giai đoạn tới, KTNN đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong hoạt động kiểm toán, tăng cường kiểm toán tại trụ sở KTNN nên không cần tăng biên chế so với hiện nay.
Đóng góp ý kiến vào biên chế của KTNN, đồng thuận với đề xuất của KTNN, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Võ Trọng Việt cho rằng, trong giai đoạn phát triển, KTNN không thể tinh giản biên chế một cách cơ học vì cần một thời gian chuyển đổi, thích nghi và nâng cao nghiệp vụ, ứng dụng khoa học công nghệ nên cần cân nhắc nguồn nhân lực biên chế theo từng giai đoạn, có khung biên chế.
Còn Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng cho rằng: Việc xây dựng Kiểm toán Nhà nước theo hướng hiện đại thì phải theo hướng tinh giản biên chế nhân lực nhưng vẫn nâng cao được trình độ cán bộ, nhân viên. Đồng ý với quan điểm này, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng: Nguồn nhân lực của KTNN phải theo Nghị quyết 18 và 39-NQ/TW về tinh giản biên chế. Tuy nhiên, để thực hiện chiến lược phát triển của KTNN thì cần có sự tăng trưởng nguồn nhân lực bên vững. Theo đó, nguồn nhân lực của KTNN đến 2030, không quá 2700 người và cơ quan KTNN có quyền quyết định nguồn nhân lực theo từng thời điểm cho phù hợp.
Đứng ở góc độ khác, việc KTNN không chỉ dừng ở cơ quan quản lý Nhà nước, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học-Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng cho rằng, biên chế của KTNN không chỉ là những người ở trong biên chế mà cần tính đến tuyển dụng lao động hợp, phù hợp với nhu cầu thực tế của cơ quan đồng sao cho KTNN phải có thương hiệu, uy tín, có thể cạnh tranh trên thương trường quốc tế.
Về vấn đề trên, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nêu ý kiến: Nguồn nhân lực từ nay đến năm 2030 của KTNN không quá 2.700 người. Trong từng năm, tùy theo nhu cầu công việc, KTNN sẽ báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét. Tuy nhiên, để thực hiện chiến lược KTNN thì phải xây dựng đề án vị trí việc làm.
Đồng thuận nâng cấp Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán thành Học viện Kiểm toán
Đồng thuận với việc nâng cấp Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán thành Học viện Kiểm toán, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng cho rằng, khi nâng cấp trường lên thành Học viên thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực kiểm toán, thúc đẩy nghiên cứu khoa học, trao đổi hợp tác quốc tế về đào tạo. Tuy nhiên, khi đã có chiến lược nâng cấp thành Học viện thì cần có sự tăng cường tuyên truyền.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng nêu quan điểm: Chiến lược của KTNN còn phải kiểm toán theo yêu cầu của các cơ quan, tổ chức, liên quan đến tài chính, ngân sách và chi tiêu thì việc đào tạo phát triển đòi hỏi nâng cấp thành Học viện. Việc này cũng là để Học viện trao đổi, nâng cao đào tạo, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế với các nước khác trên thế giới.
Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nêu ý kiến.
Đề cập nâng cấp trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán thành Học viện Kiểm toán lên Học viện, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhất trí với việc nâng cấp trường vì như vậy sẽ góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, việc nâng cấp lên Học viện cần tuân theo Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi), sự đồng thuận của Bộ Giáo dục và Đào tạo và được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ.
Cũng tại phiên họp, các ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thống nhất mục tiêu nâng cấp Ban Tài chính thành Vụ Tài chính. Theo đó, việc nâng cấp Ban Tài chính thành Vụ Tài chính để tương đồng với tổ chức của các Bộ và giúp đảm bảo thực hiện nhiệm vụ quản lý 17 đơn vị dự toán cấp 3 theo ngành dọc KTNN là cần thiết. Tuy nhiên, chiến lược cần thuyết minh rõ hơn và bảo đảm khi nâng cấp không làm tăng biên chế. Đồng thời việc nâng cấp là thêm đầu mối cấp vụ nên cần phải xin ý kiến Bộ Chính trị theo Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25/10/2017.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển phát biểu kết luận phiên họp.
Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đánh giá cao Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030. Theo đó, chiến lược cần tập trung vào mục tiêu, quan điểm chỉ đạo, sứ mệnh, tầm nhìn và giá trị cốt lõi, bám sát vào Luật Kiểm toán và Hiến pháp. Trong giai đoạn hiện nay, việc kiểm toán đối với các cơ quan, đợn vị là 2 năm/lần. Tuy nhiên, từ năm 2026 trở đi thì mục tiêu cụ thể KTNN đối với các cơ quan, đơn vị phải được kiểm toán là mỗi năm/lần theo hướng tổng quát, còn kiểm toán chuyên ngành là thực hiện chuyên sâu.
Về biên chế KTNN đến năm 2030 là không quá 2.700 người. Mỗi giai đoạn, KTNN phải trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội và cấp có thẩm quyền xem xét về nguồn nhân lực. Việc nâng cấp trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán thành Học viện Kiểm toán phải thực hiện theo quy định của Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi), cấp có thẩm quyền xem xét và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến. Về một số nội dung mở rộng nội dung kiểm toán, cần phải xem xét thêm.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cũng giao cho Ủy ban Tài chính-Ngân sách, Ủy ban Pháp luật, Ủy ban Kinh tế, KTNN và một số cơ quan liên quan tiếp tục hoàn thiện Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030./.