Báo cáo trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai khẳng định: Trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, để tháo gỡ khó khăn cho ngành hàng không, căn cứ Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Chính phủ đã nghiên cứu xây dựng dự án Nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội về mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay đến hết ngày 31/12/2020 (gọi chung là dự án Nghị quyết).
Căn cứ nguyên tắc điều chỉnh mức thuế bảo vệ môi trường tại Luật Thuế bảo vệ môi trường, ngày 26/9/2018, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14 về Biểu thuế bảo vệ môi trường (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2019), trong đó quy định mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay là 3.000 đồng/lít (mức trần trong khung thuế).
Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai.
Qua tổng kết, đánh giá cho thấy, chính sách thuế bảo vệ môi trường nói chung đã đạt được những kết quả: Thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng và hoàn thiện khung pháp luật về thuế bảo vệ môi trường; Thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam với cộng đồng quốc tế; Khuyến khích phát triển kinh tế bền vững đi liền giảm ô nhiễm môi trường; Động viên hợp lý sự đóng góp của xã hội vào ngân sách Nhà nước để thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội của đất nước, trong đó có nhiệm vụ chi cho bảo vệ môi trường, góp phần thực hiện Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2020, Nghị quyết số 07-NQ/TW ngày 18/11/2016 của Bộ Chính trị về chủ trương, giải pháp cơ cấu lại ngân sách nhà nước theo hướng tăng dần tỷ trọng nguồn thu trong nước. Tổng số thu thuế bảo vệ môi trường giai đoạn 2012-2019 khoảng 260.728 tỷ đồng, bình quân khoảng 32.591 tỷ đồng/năm. Số thu thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay bình quân giai đoạn 2015-2019 là gần 2.940 tỷ đồng/năm.
Từ tháng 12/2019, đại dịch Covid-19 bùng phát tại Trung Quốc và nhanh chóng lan rộng ra các quốc gia trên thế giới. Nhiều ngành, nghề bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt là ngành vận tải do việc hạn chế đi lại cũng như hoạt động sản xuất, kinh doanh bị gián đoạn. Một trong những ngành vận tải ảnh hưởng nặng nề nhất là vận tải hàng không.
Theo đánh giá thì thiệt hại của ngành hàng không là rất nghiêm trọng. Số lượng khách hàng và số chuyến bay khai thác sụt giảm mạnh. Vietnam Airlines phải thực hiện ngừng việc với hơn 6.000 lao động. Dự kiến trong năm 2020, doanh thu Vietnam Airlines giảm hơn 49.000 tỷ đồng và mức lỗ lên đến gần 16.000 tỷ đồng. Dòng tiền của Vietnam Airlines dự kiến sẽ thiếu hụt lũy kế xấp xỉ 17.000 tỷ đồng trong năm 2020.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, dự báo thị trường vận chuyển năm 2020, nếu dịch bệnh được kiểm soát trước tháng 6/2020, có tính đến hủy toàn bộ các chuyến bay đi - đến Hàn Quốc, tổng thị trường chỉ đạt 61,2 triệu khách, giảm 22,6% so với năm 2019. Trong đó, các hãng Việt Nam vận chuyển được 10,4 triệu khách quốc tế (giảm 41,2%) và 35,3 triệu khách nội địa (giảm 5,5%), tổng vận chuyển chỉ đạt 45,7 triệu khách (giảm 17% so cùng kỳ).
Hiện nay, dịch bệnh đã được kiểm soát ở Việt Nam, nhưng tình hình dịch tại nhiều quốc gia trên thế giới vẫn còn diễn biến rất phức tạp. Lệnh đóng cửa biên giới và hạn chế nhập cảnh tại các quốc gia nhiều khả năng vẫn tiếp tục kéo dài trong thời gian tới. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng chỉ cho phép nhập cảnh đối với người nước ngoài là các chuyên gia, nhà ngoại giao, chưa cho phép nhập cảnh đối với khách du lịch.
Do tác động của dịch Covid-19, các doanh nghiệp hàng không đối mặt với nguy cơ phá sản cao do không bù đắp được những khoản chi phí lớn để duy trì hoạt động. Sự ngưng trệ của ngành hàng không cũng mang lại những tác động tiêu cực đến sự phát triển của các ngành kinh tế mũi nhọn, bao gồm thương mại, dịch vụ, du lịch… bởi vai trò quan trọng của ngành hàng không trong việc cung ứng các dịch vụ trung gian liên quan đến vận chuyển, trung chuyển hành khách và hàng hoá.
Để kịp thời tháo gỡ khó khăn cho ngành hàng không nói chung và các doanh nghiệp hàng không nói riêng trước những ảnh hưởng của dịch Covid-19, góp phần giảm chi phí đầu vào của doanh nghiệp, đồng thời vẫn đảm bảo phù hợp với nguyên tắc quy định mức thuế bảo vệ môi trường cụ thể tại Luật thuế bảo vệ môi trường thì việc đề xuất giảm thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay là một trong những giải pháp cần thiết.
Theo quy định tại Điều 146 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật về các trường hợp xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo trình tự, thủ tục rút gọn, trong đó có trường hợp đột xuất, khẩn cấp trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cháy, nổ; để kịp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, hỗ trợ trực tiếp đối tượng chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Để thực hiện được mục tiêu, quan điểm đã nêu trên, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho ngành hàng không trước ảnh hưởng của dịch Covid-19, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay như sau:
Từ ngày Nghị quyết có hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2020: mức thuế là 2.100 đồng/lít (bằng 70% mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay theo quy định tại Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14 ngày 26/9/2018 về Biểu thuế bảo vệ môi trường).
- Từ ngày 01/01/2021 trở đi: mức thuế tiếp tục áp dụng theo quy định tại Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14 ngày 26/9/2018 về Biểu thuế bảo vệ môi trường. Nghị quyết có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký đến hết ngày 31/12/2020.
Với việc giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay từ 3.000 đồng/lít xuống 2.100 đồng/lít đến hết ngày 31/12/2020 sẽ góp phần trực tiếp giảm giá nhiên liệu bay, cụ thể giá nhiên liệu bay chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng giảm tương ứng là 900 đồng/lít và giá nhiên liệu bay sau thuế giá trị gia tăng giảm tương ứng là 990 đồng/lít. Nhiên liệu bay là nguyên liệu đầu vào không thể thiếu để vận hành các chuyến bay. Việc giảm giá nhiên liệu bay là một trong những yếu tố tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của ngành hàng không, làm giảm chi phí nguyên liệu đầu vào của ngành hàng không. Trong bối cảnh tình hình tài chính của các doanh nghiệp hàng không hiện tại và dự kiến sẽ vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong thời gian tới do tác động của dịch Covid-19, việc điều chỉnh giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay sẽ góp phần trực tiếp hỗ trợ doanh nghiệp hàng không, góp phần giúp doanh nghiệp hàng không duy trì hoạt động, tăng doanh thu, bù đắp chi phí, giảm tổn thất do dịch Covid-19 gây ra cho ngành hàng không.
Phó Chủ tịch Quốc hội Hiển cho rằng, việc Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay là đã có căn cứ và xem xét các yếu tố chịu tác động. Nếu việc giảm thuế nữa sẽ ảnh hưởng đến việc cân đối ngân sách. Nếu dựa theo Luật Ban hành quy phạm pháp luật thì với những Nghị quyết rút gọn thì sẽ có hiệu lực kể từ ngày ký. Tuy nhiên, Theo Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội, nếu Nghị quyết trên có hiệu lực từ ngày ký thì các địa phương, Cục thuế sẽ khó triển khai. Vì thế, Nghị quyết có thể áp dụng thực hiện từ ngày 01/8/2020. Như vậy, mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay sẽ được giảm trong 5 tháng (từ ngày 01/8/2020 đến ngày 31/12/2020). Sau đó, từ ngày 01/01/2021, mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay sẽ trở về mức 3.000 đồng/lít.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng.
Đề cập ý kiến về dự thảo Nghị quyết mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng thống nhất với nội dung trong Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội.
Về thời điểm có hiệu lực, các địa phương, doanh nghiệp cần có một khoảng thời gian để triển khai và chuẩn bị kịp cho việc giảm giá nhiên liệu bay. Vì vậy, thời gian Nghị quyế có hiệu lực nên là từ ngày 01/8/2020. Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, Chính phủ cần làm rõ hơn là nếu giảm thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay thì đối tượng hưởng lợi là doanh nghiệp kinh doanh đầu mối, doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu hay là các hãng vận tải hàng không? Vì nếu các doanh nghiệp không giảm giá theo mức thuế quy định thì các hãng vận tải hàng không sẽ không được hưởng lợi.
Giải trình rõ hơn về thắc mắc trên, Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai khẳng định: Trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét về mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay, Chính phủ cũng đặt ra tình huống doanh nghiệp phải giảm giá theo mức thuế quy định để hỗ trợ các hãng vận tải hàng không.
Tại khoản 2 Điều của dự thảo Nghị quyết đã quy định, giao cho Chính phủ chỉ đạo, theo dõi, giám sát để đảm bảo việc thực hiện Nghị quyết. Điều này là các doanh nghiệp kinh doanh đầu mối nhiên liệu bay thì phải giảm giá tương ứng với phần thuế bảo vệ môi trường kết cấu trong giá bán ra. Vì thế, các doanh nghiệp hàng không sẽ mua nhiên liệu bay với giá giảm hơn so với giá hiện hành, tương ứng với phần thuế được giảm.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển phát biểu kết luận tại phiên họp.
Kết luận tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu rõ: Sau khi nghe Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội về dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay, căn cứ vào các luật hiên hành, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có một Nghị quyết là sửa đổi, bổ sung Tiểu mục 2, mục 1 của Biểu thuế bảo vệ môi trường quy định tại khoản 1 Điều 1 của Nghị quyết số 579 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội như sau: Mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay là 2.100 đồng/lít được áp dụng từ ngày 01/8/2020. Mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay là 3.000 đồng/lít được áp dụng từ ngày 01/01/2021. Nghị quyết này có hiệu lực kể từ ngày ký. Giao cho Chính phủ chỉ đạo các Bộ, cơ quan Trung ương, các địa phương, đơn vị liên quan triển khai thực hiện Nghị quyết này./.