UBTVQH CHO Ý KIẾN VỀ BÁO CÁO TỔNG HỢP KẾT QUẢ GIÁM SÁT VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT THUỘC LĨNH VỰC PHỤ TRÁCH CỦA HỘI ĐỒNG DÂN TỘC, CÁC ỦY BAN CỦA QUỐC HỘI NĂM 2023

Đây là năm thứ hai thực hiện Nghị quyết 560/NQ-UBTVQH15 năm 2022 hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội; là năm thứ ba Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện giám sát văn bản quy phạm pháp luật và thảo luận tại Phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tại Phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghe Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường trình bày Báo cáo tóm tắt tổng hợp kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội năm 2023.

Kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật năm 2023 do Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường trình bày cho thấy, về cơ bản, nội dung của các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành đều bảo đảm tính hợp hiến, tính hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Bên cạnh đó, các cơ quan của Quốc hội phát hiện 06 văn bản có dấu hiệu trái quy định của pháp luật và 07 văn bản chưa bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật hoặc còn những vướng mắc, bất cập, có thể tạo ra kẽ hở trong công tác quản lý cần được rà soát, hoàn thiện. Có văn bản còn nội dung chưa được hướng dẫn cụ thể, chưa có sự thống nhất giữa các văn bản luật gây khó khăn trong triển khai thực hiện.

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường trình bày báo cáo tóm tắt tổng hợp kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực phụ trách của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội năm 2023.

Hầu hết các văn bản quy phạm pháp luật thuộc phạm vi giám sát được ban hành đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, tuy nhiên vẫn còn 01 văn bản có sai sót kỹ thuật về căn cứ pháp lý và đã được phát hiện, sửa đổi, bổ sung kịp thời.

Theo báo cáo của các cơ quan của Quốc hội, vẫn còn nhiều văn bản quy định chi tiết được ban hành chậm hơn so với thời điểm có hiệu lực thi hành của luật, pháp lệnh, nghị quyết. Cụ thể như: Trong số 325 văn bản được giám sát, có 32 văn bản ban hành chậm hơn thời điểm có hiệu lực thi hành của luật, pháp lệnh, nghị quyết; trong đó văn bản chậm ít nhất là 14 ngày, văn bản chậm nhiều nhất là 35 tháng 24 ngày, một số văn bản chậm từ 22 đến 25 tháng. Ngoài ra, có 83 điều, khoản thuộc 24 luật, 01 pháp lệnh, 05 nghị quyết giao quy định chi tiết nhưng chưa ban hành văn bản…

Đánh giá chung kết quả đạt được, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, nhìn chung hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan của Quốc hội được thực hiện nghiêm túc, trách nhiệm, qua đó đã phát hiện văn bản chậm hoặc chưa được ban hành, chỉ ra một số văn bản có nội dung chưa phù hợp, chưa khả thi trên thực tiễn, chưa bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, từ đó đã đề xuất, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản khắc phục. So với các kỳ giám sát trước đây, việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong năm 2023 đã có sự chuyển biến tích cực, đạt những kết quả đáng khích lệ.

Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật của một số cơ quan còn chưa được thực hiện thường xuyên, chủ động, kịp thời phát hiện, kiến nghị cơ quan ban hành văn bản khắc phục những thiếu sót, sai phạm trong việc ban hành văn bản và báo cáo kết quả khắc phục đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo quy định. Tình trạng chậm ban hành văn bản tuy đã có bước khắc phục nhưng vẫn còn tồn tại. Vẫn còn nợ đọng văn bản, văn bản có nội dung chưa bảo đảm tính đồng bộ, tính thống nhất của hệ thống pháp luật đã được kết luận, kiến nghị hướng xử lý cụ thể trong kỳ giám sát trước nhưng đến nay vẫn chưa được khắc phục…

Trên cơ sở kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật trong kỳ giám sát năm 2023, Tổng Thư ký Quốc hội đã tổng hợp các đề xuất, kiến nghị đối với các cơ quan. Trong đó, đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo thực hiện nghiêm quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong việc dự thảo văn bản quy định chi tiết phải được chuẩn bị và trình đồng thời với dự án luật, nghị quyết, pháp lệnh; tăng cường quy định trực tiếp trong các luật, nghị quyết, pháp lệnh, hạn chế thấp nhất việc phải giao quy định chi tiết.

Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội tăng cường kiểm soát nội dung giao quy định chi tiết trong các dự án luật, nghị quyết, pháp lệnh được giao chủ trì thẩm tra; trong quá trình thẩm tra, tiếp thu, chỉnh lý các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết cần xác định rõ phạm vi, nội dung giao quy định chi tiết theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; thường xuyên theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kết luận, kiến nghị giám sát.

Chính phủ, TANDTC, VKSNDTC, các bộ, ngành và các cơ quan hữu quan khẩn trương ban hành và chỉ đạo ban hành theo thẩm quyền văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết các nội dung còn nợ và xử lý dứt điểm văn bản quy phạm pháp luật có nội dung trái pháp luật, chưa bảo đảm đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật; nâng cao chất lượng hiệu quả công tác xây dựng pháp luật gắn với việc theo dõi thi hành pháp luật; khẩn trương khắc phục những hạn chế, vướng mắc, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong việc ban hành văn bản bản quy phạm pháp luật….

Cho ý kiến tại phiên họp, các ý kiến cơ bản đồng tình với báo cáo tóm tắt tổng hợp kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực phụ trách của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội năm 2023 do Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường trình bày; đồng thời phát biểu, bổ sung một số nội dung về kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực phụ trách, phục vụ hoàn thiện báo cáo chính thức.

 Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu kết luận nội dung thảo luận

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, qua nghe báo cáo tổng hợp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Hội đồng Dân tộc, các cơ quan của Quốc hội, Văn phòng Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội trong năm 2023 có nhiều đổi mới trong công tác thực hiện giám sát văn bản quy phạm pháp luật theo Nghị quyết 560/NQ-UBTVQH15; kết quả đạt được cơ bản tốt hơn so với năm 2022, bám sát Nghị quyết 560/NQ-UBTVQH15, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Bên cạnh kết quả đạt được, việc tiến hành giám sát một số cơ quan vẫn còn hạn chế, do vậy trên cơ sở kết quả giám sát lần này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao các cơ quan tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác giám sát văn bản quy phạm pháp luật. Cụ thể, đối với Hội đồng Dân tộc và các cơ quan của Quốc hội tiếp tục thực hiện giám sát văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực phụ trách theo đúng tinh thần Nghị quyết 560/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, bảo đảm đúng trình tự, thủ tục, theo dõi, rà soát, phát hiện xử lý theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và các quy định khác của pháp luật có liên quan. Chủ động tiếp cận văn bản quy phạm pháp luật theo lĩnh vực giám sát thông qua nhiều nguồn, đa dạng như trong Nghị quyết 560/NQ-UBTVQH15 đã nêu. Để kịp thời phát hiện các văn bản có nội dung mâu thuẫn, chồng chéo, có dấu hiệu trái pháp luật để xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý, đề nghị các cơ quan chủ động thực hiện, không yêu cầu Chính phủ, các bộ, ngành báo cáo.

Phát huy vai trò của Thường trực Hội đồng Dân tộc, Thường trực các Ủy ban của Quốc hội trong việc giúp Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội thẩm tra, tiếp thu, chỉnh lý các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết. Trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết cần xác định rõ nội dung phạm vi được giao quy định chi tiết theo đúng quy định của Luật Ban hành Văn bản quy phạm pháp luật; xem xét đánh giá số lượng và chất lượng của dự thảo văn bản quy định chi tiết kèm theo hồ sơ, tiến độ xây dựng văn bản quy định chi tiết để hạn chế việc chậm ban hành văn bản quy định chi tiết. Chủ động giám sát, đôn đốc cơ quan chủ trì soạn thảo xây dựng thực hiện đúng tiến độ ban hành văn bản quy định chi tiết, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Kết hợp hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật với giám sát khác như giám sát chuyên đề, tổ chức giải trình, xem xét đơn thư, khiếu nại tố cáo và công tác rà soát văn bản quy phạm pháp luật để đi sâu phân tích, đánh giá cụ thể hơn về nội dung văn bản, đặc biệt là tính khả thi, cũng như tác động về kinh tế-xã hội việc chậm ban hành các văn bản hoặc ban hành các văn bản không hợp hiến, không đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Nghị quyết 560/NQ-UBTVQH15 coi giám sát văn bản quy phạm pháp luật là việc thực hiện thường xuyên, liên tục; Công văn 472 Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng coi đây là công việc thường xuyên, liên tục và yêu cầu báo cáo khi có thông tin, không đợi đến cuối kỳ. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị hàng quý, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội tổng hợp tình hình giám sát văn bản gửi Tổng Thư ký Quốc hội để báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Đối với các cơ quan ban hành văn bản quy phạm thuộc đối tượng giám sát, đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tục quan tâm chỉ đạo các cơ quan hữu quan nghiêm túc tuân thủ Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là ban hành văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành các luật, pháp lệnh, nghị quyết đúng thời hạn quy định; có giải pháp cụ thể, quyết liệt để sớm khắc phục hạn chế, bất cập, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong công tác ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Khẩn trương khắc phục văn bản còn nợ và xử lý dứt điểm các văn bản quy phạm pháp luật có nội dung không bảo đảm tính hợp lý, hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao quan tâm chỉ đạo nâng cao chất lượng kiểm tra, rà soát văn bản gắn liền với việc theo dõi thi hành pháp luật. Tăng cường rà soát các luật, pháp lệnh, nghị quyết, nghị định, quyết định để kịp thời phát hiện các quy định còn chồng chéo, mâu thuẫn, chưa bảo đảm thích hợp pháp thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, tính khả thi trong tổ chức thực hiện. Qua đó, kịp thời báo cáo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, xử lý theo thẩm quyền hoặc các cơ quan xử lý theo thẩm quyền; tránh tình trạng văn bản dưới luật có quy định khác hoặc quy định vượt thẩm quyền được giao.

Sau phiên họp này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Tổng Thư ký Quốc hội tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của các cơ quan có liên quan, trao đổi ý kiến với Hội đồng Dân tộc, các cơ quan có liên quan về các vấn đề cần bổ sung, hoàn chỉnh, làm rõ để xây dựng báo cáo đồng bộ, thống nhất, đầy đủ thông tin của các cơ quan, gửi đại biểu Quốc hội và các cơ quan hữu quan thực hiện. Đối với các lĩnh vực phát hiện có sai sót, mâu thuẫn, chồng chéo, không khả thi, các cơ quan phát hiện cần trực tiếp làm việc với các cơ quan để xử lý và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Một số hình ảnh tại Phiên họp: