Phóng viên: Thưa ông, xin ông cho biết những kết quả nổi bật của hoạt động Ủy ban Văn hóa, Giáo dục trong năm 2023 là gì?
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Tạ Văn Hạ: Năm 2023 là năm bản lề, có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội khóa XV về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025, đồng thời là năm tiến hành sơ kết, tổng kết nhiều chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước. Việc triển khai Chương trình công tác năm 2023 của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục diễn ra trong bối cảnh có nhiều thuận lợi và thách thức đan xen, nhất là các yếu tố của hậu đại dịch COVID-19, tình hình thế giới và thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, tác động nhiều mặt tới việc triển khai các nhiệm vụ trong lĩnh vực Ủy ban theo dõi, phụ trách.
Trong bối cảnh đó, với tinh thần trách nhiệm cao, sự đoàn kết, sáng tạo, quyết tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện, tập thể Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đã nỗ lực triển khai, hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra.
Trong hoạt động lập pháp, với phương châm chuẩn bị “từ sớm, từ xa” đề ra từ đầu nhiệm kỳ, công tác lập pháp của Ủy ban trong năm 2023 được thực hiện nề nếp, nghiêm túc, chất lượng với nhiều hình thức: Rà soát các nhiệm vụ lập pháp; tổ chức các hoạt động khảo sát phục vụ việc nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các luật liên quan đến lĩnh vực phụ trách; thẩm tra đề nghị bổ sung các dự án luật, nghị quyết thuộc lĩnh vực phụ trách vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024; tích cực, tham gia có hiệu quả vào việc phối hợp thẩm tra, cho ý kiến các dự án luật, nghị quyết, các báo cáo, Tờ trình của Chính phủ do Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban khác của Quốc hội chủ trì thẩm tra…
Ủy ban Văn hóa, Giáo dục họp Phiên toàn thể lần thứ 6
Tiêu biểu, Ủy ban đã thực hiện Kết luận của Chủ tịch Quốc hội về “Các nhóm giải pháp hoàn thiện thể chế, chính sách và bảo đảm nguồn lực cho phát triển văn hóa” tại Hội thảo Văn hóa năm 2022, Thường trực Ủy ban chủ trì, phối hợp với Thường trực Ủy ban Pháp luật, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch rà soát hệ thống pháp luật trong lĩnh vực văn hóa.
Ủy ban đã tiến hành thẩm tra đề nghị bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 đối với dự án Luật Di sản văn hóa (sửa đổi); dự án Luật Nhà giáo; Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo tại một số tỉnh, thành phố.
Để chuẩn bị thẩm tra Tờ trình của Chính phủ đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chấn hưng, phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam giai đoạn 2025 - 2035, Thường trực Ủy ban đã xây dựng kế hoạch thẩm tra, tổ chức tọa đàm tham vấn chuyên gia; cử đại diện Thường trực Ủy ban tham gia thành viên Hội đồng thẩm định cấp nhà nước.
Cùng với công tác lập pháp, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, giám sát là khâu trọng tâm, then chốt trong đổi mới, đảm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Trong thời gian gần đây, đặc biệt là năm 2023 này, hoạt động giám sát của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục chúng tôi đã có nhiều đổi mới, sáng tạo, trách nhiệm, quyết liệt trong việc tham mưu, thực hiện, tập trung vào các nội dung, vấn đề quan trọng thuộc lĩnh vực phụ trách được cử tri quan tâm. Kết quả giám sát, khảo sát của Ủy ban đã đưa ra nhiều kiến nghị, đề xuất và góp ý thiết thực cho công tác xây dựng thể chế, công tác chỉ đạo, quản lý, điều hành trong các lĩnh vực Ủy ban được giao phụ trách.
Phóng viên: Ông có thể chia sẻ chi tiết hơn về những đổi mới này?
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Tạ Văn Hạ: Tôi có thể lấy ví dụ, trong 9 tháng đầu năm 2023, Thường trực Ủy ban đã bám sát, tập trung triển khai đúng tiến độ kế hoạch giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”, hoàn thành tốt nhiệm vụ chủ trì tham mưu về nội dung. Xây dựng báo cáo kết quả giám sát tại các địa phương.
Ủy ban Văn hóa, Giáo dục khảo sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư, xây dựng, quản lý và sử dụng thiết chế văn hóa, thể thao giai đoạn 2013-2023.
Khảo sát là bước tiếp nhận thông tin chuẩn bị cho giám sát. Do đó khi lập kế hoạch giám sát Ủy ban đã xây dựng nhiệm vụ khảo sát và xác định đó là công đoạn cần thiết. Trên tinh thần đó, chúng tôi đã chủ động tổ chức khảo sát một số cơ sở giáo dục để xây dựng, hoàn thiện bộ công cụ giám sát trước khi giám sát chính thức tại các địa phương; đề nghị một số cơ quan phối hợp triển khai nhiều công việc để có thêm cơ sở đánh giá; xây dựng hệ thống báo cáo chuyên đề liên quan đến nội dung giám sát, đặc biệt là những vấn đề được dư luận, cử tri quan tâm như vấn đề chiết khấu, thẩm quyền lựa chọn sách giáo khoa, việc biên soạn một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông của Bộ Giáo dục và Đào tạo … phục vụ xây dựng báo cáo kết quả giám sát, góp phần đảm bảo trọng tâm giám sát để đạt hiệu quả cao nhất.
Phóng viên: Năm 2023, là một năm đối ngoại sôi động của Quốc hội. Hoạt động đối ngoại của Ủy ban trong những năm gần đây cũng liên tục được đẩy mạnh. Xin ông chia sẻ thêm về một số đóng góp trong hoạt động đối ngoại của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục trong năm vừa qua?
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Tạ Văn Hạ: Với những hoạt động đối ngoại phong phú được triển khai đa dạng, trong năm qua, ngoại giao nghị viện đã và đang góp phần xây dựng môi trường hòa bình, ổn định ở khu vực, mở ra quan hệ hợp tác sâu rộng giữa Việt Nam với các nước, đối tác song phương và đa phương trong bối cảnh mới; góp phần nâng cao vị thế của Quốc hội tại các diễn đàn liên nghị viện quốc tế và khu vực.
Năm 2023, công tác đối ngoại của Ủy ban Văn hóa diễn ra sôi động
Năm 2023, trong bối cảnh hoạt động ngoại giao thế giới, ngoại giao nghị viện được tái khởi động, công tác đối ngoại của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục cũng diễn ra sôi động với các hoạt động tổ chức đoàn ra của Ủy ban; cử đại diện Thường trực Ủy ban tham gia các khóa học, đoàn công tác, đoàn nghiên cứu, trao đổi của Quốc hội, các cơ quan liên quan; tham gia các hoạt động tiếp Đoàn quốc tế của Lãnh đạo Quốc hội; Thường trực Ủy ban tiếp và làm việc với các tổ chức, cá nhân: Tổ chức Đoàn công tác thăm và làm việc tại Hàn Quốc, Nhật Bản từ ngày 19 - 27/8/2023 để tìm hiểu cơ cấu tổ chức, hoạt động các Ủy ban của Quốc hội nước bạn có chức năng tương ứng; nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm về công tác lập pháp, giám sát về giáo dục và đào tạo, văn hóa. Chuyến công tác của Đoàn đã thu được kết quả tốt đẹp, đạt mục tiêu đề ra, góp phần thúc đẩy quan hệ hợp tác, giao lưu và trao đổi kinh nghiệm giữa Quốc hội Việt Nam với Quốc hội Hàn Quốc, Nhật Bản và các cơ quan liên quan nơi Đoàn đến thăm và làm việc. Đồng thời, phối hợp với Ủy ban Đối ngoại chuẩn bị nội dung (về chuyên đề thanh niên và du lịch) phục vụ Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam tham dự Đại hội Đồng Liên nghị viện các nước ASEAN lần thứ 43 (AIPA 43) tại Campuchia…
Bên cạnh đó, phối hợp với Ủy ban Đối ngoại phục vụ; tham gia các hoạt động của Lãnh đạo Quốc hội tiếp và làm việc với các Đoàn quốc tế, tổ chức, cá nhân. Thường trực Ủy ban tiếp Bà Catherine Russell, Giám đốc điều hành Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc nhân dịp kỷ niệm 45 năm Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc; làm việc với Tập đoàn Netflix Asia Pacific; tiếp Ủy ban Tự do tôn giáo quốc tế của Hoa Kỳ; tiếp Thứ trưởng Bộ Giáo dục sau Đại học, Khoa học và Sáng tạo Cộng hòa Nam Phi; tiếp và làm việc với Tổng Giám đốc Hội đồng Anh toàn cầu; tiếp Đoàn công tác của Tập đoàn Giáo dục Pearson; tiếp Đoàn Chủ tịch Nhóm Nghị sĩ phụ trách quan hệ với các nước Đông Nam Á - ASEAN của Nghị viện châu Âu; gặp mặt Nhóm Nghị sĩ hữu nghị Việt Nam - EP, Đại sứ và Phái Đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam; tiếp xã giao Đoàn lãnh đạo Đài Truyền hình ARTE (Pháp - Đức)…
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh tiếp Thứ trưởng Bộ Giáo dục Đại học, Khoa học và Sáng tạo nước Cộng hòa Nam Phi Kgwaridi Buti Manamela
Đặc biệt, cử đại diện Thường trực Ủy ban làm Trưởng Tiểu ban Nội dung của Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu lần thứ 9. Thường trực Ủy ban phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ban Thư ký IPU xây dựng báo cáo tổng kết Phiên thảo luận chuyên đề 3 về “Thúc đẩy sự tôn trọng đa dạng văn hóa vì sự phát triển bền vững”; phối hợp với Tiểu ban Nội dung và Ban Thư ký IPU tổng hợp, rà soát, hoàn thiện Tuyên bố của Hội nghị.
Không chỉ vậy, theo phân công của lãnh đạo Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực Ủy ban cũng cử đại diện tham gia Đoàn công tác của Quốc hội dự Đại hội đồng Liên nghị viện các nước ASEAN lần thứ 44 tại Indonesia; Hội nghị nghị viện Đối thoại liên tôn: Cùng hợp tác vì tương lai chung tại Ma-rốc; tham gia Đoàn khảo sát việc thực hiện hợp tác chung phát triển kinh tế - xã hội tại các tỉnh thuộc khu vực tam giác phát triển Campuchia - Lào - Việt Nam (CLV) và dự Hội nghị cấp cao Chủ tịch Quốc hội ba nước Campuchia - Lào - Việt Nam; phối hợp với Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam và Hội Hữu nghị Việt Nam - Lào tổ chức Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Hữu nghị Việt Nam - Lào lần thứ V, nhiệm kỳ 2023 - 2028.
ban Văn hóa, Giáo dục phối hợp cùng Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNICEF) tổ chức Hội thảo về phát triển toàn diện trẻ em dưới 6 tuổi
Đồng thời, Ủy ban đã phối hợp với Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) ký kết biên bản ghi nhớ giai đoạn 2023-2026 để phối hợp thực hiện một số hoạt động thúc đẩy quyền trẻ em tại Việt Nam. Năm 2023 phối hợp tổ chức Hội thảo “Phát triển toàn diện trẻ em dưới 6 tuổi” nhằm đánh giá thực trạng, cơ hội, thách thức đối với công tác phát triển toàn diện trẻ em dưới 6 tuổi trong giai đoạn hiện nay; đề xuất, kiến nghị hoàn thiện chính sách về phát triển toàn diện trẻ em. Thảo luận về các ưu tiên xây dựng luật liên quan đến trẻ em trong năm 2023-2024…
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Tạ Văn Hạ tại Hội thảo về phát triển toàn diện trẻ em dưới 6 tuổi
Với những hoạt động đối ngoại phong phú được triển khai đa dạng về chủ thể, đối tác, hoạt động đối ngoại của Ủy ban đã và đang đóng góp vào thành công chung của hoạt động đối ngoại của Quốc hội trong năm qua, góp phần nâng cao vị thế của Quốc hội tại các diễn đàn liên nghị viện quốc tế và khu vực.
Phóng viên: Xin ông chia sẻ về phương hướng và kế hoạch hoạt động của Ủy ban trong năm 2024?
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Tạ Văn Hạ: Theo Kế hoạch dự kiến của Ủy ban chúng tôi, trong năm 2024, Ủy ban dự kiến chủ trì thẩm tra dự án Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 7; dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo tại một số tỉnh, thành phố trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 7; dự án Luật Nhà giáo trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8.
Đồng thời, chủ trì thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện quyền trẻ em năm 2023; hồ sơ xây dựng Nghị định về văn học; các kiến nghị xây dựng pháp luật thuộc lĩnh vực Ủy ban phụ trách để đề xuất đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội; tham gia thẩm tra, cho ý kiến vào các dự án luật, nghị quyết do Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban khác chủ trì thẩm tra trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 7, thứ 8.
Bên cạnh đó, hoạt động giám sát vẫn tiếp tục là nội dung được tập trung đầu tư. Thường trực Ủy ban dự kiến sẽ tham gia 02 Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông từ năm 2009- 2023”, “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập giai đoạn 2018 - 2023”. Giám sát tổng hợp việc thực hiện chính sách, pháp luật về các lĩnh vực Ủy ban phụ trách tại 02 tỉnh, thành phố đại diện cho khu vực đô thị. Làm việc với các bộ, ngành thuộc lĩnh vực phụ trách về việc thực hiện nhiệm vụ năm 2024, dự kiến công tác năm 2025; việc phân bổ, quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước năm 2024, xây dựng dự toán ngân sách nhà nước năm 2025.
Ủy ban dự kiến tổ chức giám sát 02 chuyên đề: Giám sát tình hình triển khai thi hành Luật Điện ảnh, Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Quảng cáo, Luật Thanh niên; Giám sát đầu tư của ngân sách địa phương đối với các lĩnh vực Ủy ban phụ trách. Đồng thời, giám sát việc thực hiện luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan nhà nước ở trung ương thuộc lĩnh vực Ủy ban phụ trách; dự kiến tổ chức 01 Phiên giải trình về “Tình hình sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới trong thanh thiếu niên”.
Trong công tác thường kỳ, chúng tôi đang dự kiến tổ chức 01 hội thảo về văn hóa với chủ đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư, xây dựng, quản lý và sử dụng thiết chế văn hóa, thể thao” và 01 hội thảo về giáo dục. Đồng thời tiếp tục triển khai tích cực các hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế trong năm 2024 sắp tới…
Trong năm 2024, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục chúng tôi xác định tiếp tục giữ vững, phát huy tinh thần đoàn kết, trí tuệ tập thể, chung sức, đồng lòng, sáng tạo, chủ động, linh hoạt triển khai thực hiện kế hoạch hoạt động, áp dụng phương thức làm việc phù hợp để hoàn thành thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ trong năm 2024.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!