'
Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Vũ Hải Hà
Phóng viên: Thưa Chủ nhiệm, năm 2023 được coi là năm bản lề trong triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và cũng được coi là năm thành công nổi bật của ngoại giao nghị viện kể từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV cho đến nay. Nhìn lại bức tranh sống động của hoạt động ngoại giao nghị viện trong năm 2023 vừa qua, Chủ nhiệm có đánh giá như thế nào?
Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Vũ Hải Hà: Năm 2023 là năm có ý nghĩa rất đặc biệt trong việc triển khai Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Đối với công tác đối ngoại, đây là năm đầu tiên triển khai thực hiện Nghị quyết số 34-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số định hướng, chủ trương lớn triển khai đường lối đối ngoại Đại hội XIII của Đảng. Công tác đối ngoại của Đảng, Nhà nước nói chung được triển khai đồng bộ, toàn diện trên tất cả các trụ cột từ đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân. Trong đó, công tác đối ngoại của Quốc hội đã được triển khai đồng bộ, từ hoạt động của lãnh đạo Quốc hội đến các Uỷ ban của Quốc hội, các Ban thuộc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, các Nhóm Nghị sĩ hữu nghị và Văn phòng Quốc hội.
Năm 2023 chúng ta đã triển khai rất nhiều các hoạt động đối ngoại song phương, đặc biệt là của lãnh đạo Quốc hội. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã có chuyến thăm tới các nước đối tác rất quan trọng của Việt Nam như các nước đối tác chiến lược, đối tác chiến lược toàn diện và bạn bè truyền thống ở cả khu vực Mỹ Latinh và châu Phi,... Ngay từ đầu năm, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã thăm chính thức Cuba. Quan hệ giữa Việt Nam và Cuba là mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị đặc biệt, mẫu mực thủy chung trong quan hệ quốc tế. Bạn đã ủng hộ Việt Nam rất nhiệt tình trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây cũng như trong công cuộc phát triển đất nước ngày nay. Việt Nam luôn ghi nhớ tình cảm đoàn kết đặc biệt và sự hỗ trợ của Cuba dành cho Việt Nam trong những năm tháng khó khăn nhất. Giai đoạn hiện nay, Bạn cũng có những khó khăn nhất định trong phát triển kinh tế. Chuyến thăm chính thức Cuba của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã góp phần thúc đẩy quan hệ hai nước, giúp bạn tháo gỡ những khó khăn trong việc sản xuất lương thực cũng như cung cấp lương thực, thực phẩm cho người dân và triển khai những dự án hợp tác giữa hai nước.
Chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội tới Cộng hòa Argentina và Cộng hòa Đông Uruguay cũng có ý nghĩa hết sức quan trọng, đây là những đối tác toàn diện và đối tác truyền thống của Việt Nam ở khu vực Nam Mỹ, góp phần thúc đẩy quan hệ hợp tác hiệu quả, thực chất giữa Việt Nam với khu vực này ngày càng phát triển. Đối với châu Phi, Việt Nam có chuyến thăm đầu tiên của Chủ tịch Quốc hội Bờ Biển Ngà và cũng là lãnh đạo cấp cao của Nhà nước Bờ Biển Ngà thăm Việt Nam sau 48 năm hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao; khẳng định chủ trương nhất quán của Đảng, Nhà nước luôn coi trọng hợp tác, thúc đẩy quan hệ với bạn bè truyền thống ở châu Phi; góp phần mở rộng, đa dạng hoá thị trường trong việc phát triển kinh tế của đất nước.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ dự và phát biểu tại phiên họp đặc biệt của Quốc hội Cuba khóa X, lễ kỷ niệm 62 năm Chiến thắng Giron
Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng đã có các cuộc gặp gỡ, hội kiến với những lãnh đạo đứng đầu các nước đối tác quan trọng của Việt Nam. Nhân chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Tập Cận Bình vào cuối năm 2023, hai bên đã có cuộc hội kiến để trao đổi sâu rộng về quan hệ hai nước, hai Quốc hội. Hay như chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ Joseph R.Biden theo lời mời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã góp phần thúc đẩy quan hệ hai nước, hai Quốc hội. Nhân chuyến thăm, hai nước đã đã ra Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ lên Đối tác Chiến lược toàn diện. Trong thời gian tới, hai Quốc hội sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ để thúc đẩy triển khai thực hiện những nội hàm cụ thể trong mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ.
Đối với Liên bang Nga, Chủ tịch Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga Vyacheslav Viktorovich Volodin đã dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Liên bang Nga thăm chính thức Việt Nam vào tháng 10/2023. Qua chuyến thăm, chúng ta một lần nữa khẳng định sự coi trọng của Đảng, Nhà nước Việt Nam đối với quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với Liên bang Nga, quan hệ tốt đẹp với Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga nói riêng và Quốc hội Liên bang Nga nói chung. Khẳng định quan hệ hợp tác nghị viện trở thành một trụ cột trong quan hệ hai nước, tương xứng với mức độ quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện. Đồng thời, phối hợp với Bạn để cùng thúc đẩy những dự án hợp tác mà hai bên đã có thoả thuận. Đặc biệt, trên kênh nghị viện, Quốc hội Việt Nam và Duma Quốc gia Quốc hội Liên bang Nga đã phối hợp tổ chức Phiên họp lần thứ 2 của Ủy ban Hợp tác liên nghị viện giữa hai Quốc hội. Hai bên đã trao đổi nhiều vấn đề sâu rộng để thúc đẩy những thoả thuận hợp tác, rà soát lại những vấn đề trong hợp tác giữa hai bên. Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội Vương quốc Campuchia Samdech Khuon Sudary cũng đã tới thăm chính thức Việt Nam vào cuối năm 2023. Đây là chuyến thăm nước ngoài đầu tiên của Samdech Khuon Sudary trên cương vị Chủ tịch Quốc hội ngay sau khi Campuchia tổ chức cuộc bầu cử Quốc hội khóa VII và kiện toàn bộ máy lãnh đạo mới vào tháng 8/2023.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng thăm, làm việc tại Lào và dự Hội nghị cấp cao Quốc hội ba nước Campuchia-Lào-Việt Nam (CLV) lần thứ nhất. Trong khuôn khổ chuyến thăm, nhiều nội dung quan trọng trong tổng thể quan hệ ba nước đã được đề cập, bàn bạc, trao đổi. Ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia cùng chung số trên bán đảo Đông Dương, có truyền thống gắn bó lâu đời, chia sẻ ngọt bùi trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập và thống nhất đất nước. Tình cảm, sự hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau đã được thế hệ lãnh đạo ba nước duy trì, truyền tiếp cho các thế hệ tương lai.
Trên kênh hợp tác chung, ba nước đã có cơ chế hợp tác giữa lãnh đạo ba Đảng của ba nước; trên kênh Chính phủ cũng có cơ chế họp Chính phủ dưới sự chủ trì của Thủ tướng chính phủ. Với việc thiết lập Hội nghị cấp cao Quốc hội ba nước dưới sự chủ trì của ba Chủ tịch Quốc hội, chúng ta đã hoàn thiện cơ chế hợp tác ở mức cao nhất, đầy đủ nhất và toàn diện nhất giữa ba nước, trên cả ba trụ cột Đảng, Chính phủ và Quốc hội. Những thảo luận, trao đổi sâu rộng của các lãnh đạo trên cả ba kênh sẽ thúc đẩy quan hệ Việt Nam, Lào, Campuchia ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất hơn, góp phần gìn giữ môi trường hoà bình, ổn định ở khu vực Đông Nam Á nói chung và bán đảo Đông Dương nói riêng.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Tổng Bí thư và Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith, Chủ tịch Quốc hội Lào Saysomphone Phomvihane và Chủ tịch Quốc hội Vương quốc Campuchia Samdech Khuon Sudary tại Hội nghị cấp cao Quốc hội ba nước Cam-pu-chia – Lào – Việt Nam lần thứ nhất
Với các đối tác châu Âu, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã thăm chính thức Cộng hòa Bulgaria, mới đây nhất là hội kiến Tổng thống Cộng hòa Liên bang Đức Frank-Walter Steinmeier nhân chuyến thăm cấp Nhà nước đến Việt Nam. Chủ tịch Quốc hội cũng đã thăm chính thức Cộng hòa Nhân dân Bangladesh, đây là đối tác truyền thống của Việt Nam nhưng quan hệ hai bên lâu nay chưa được quan tâm, thúc đẩy đầy đủ. Với những đối tác khác, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn thăm, làm việc tại Bỉ và Bồ Đào Nha. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đã thăm những đối tác truyền thống của Việt Nam trước đây như Kazakhstan và Kyrgystan, chuyến thăm đã mở ra nhiều cơ hội mới, không chỉ hợp tác trên kênh Quốc hội mà còn là hợp tác chung giữa hai bên.
Hoạt động đối ngoại của lãnh đạo Quốc hội đã góp phần làm sâu sắc hơn quan hệ giữa Việt Nam với các nước đối tác, bạn bè truyền thống; qua đó góp phần thúc đẩy quan hệ giữa Quốc hội Việt Nam với Quốc hội các nước. Đặc biệt, trong các chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch Vương Đình Huệ đã có những bài phát biểu về chính sách tại viện nghiên cứu hoặc trường đại học lớn, thể hiện chính sách đối ngoại của Việt Nam với từng nước, từng khu vực; khẳng định Việt Nam sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy, là thành viên tích cực và có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế cũng như chủ động, tích cực hội nhập quốc tế; cùng các Bạn đưa mối quan hệ song phương đi vào chiều sâu, có hiệu quả thiết thực, đồng thời. đóng góp cho hoà bình, ổn định và phát triển ở khu vực.
Ngoài những hoạt động của lãnh đạo Quốc hội, hoạt động của các Uỷ ban của Quốc hội, các Ban thuộc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, các Nhóm Nghị sĩ hữu nghị, Nhóm đại biểu Quốc hội trẻ, Nhóm nữ đại biểu Quốc hội cũng diễn ra rất sôi động và hoạt động rất tích cực. Bên cạnh công tác trao đổi chuyên môn, chia sẻ kinh nghiệm công tác thì cũng trao đổi nhiều nội dung nhằm thúc đẩy quan hệ giữa Quốc hội Việt Nam với Quốc hội các nước. Tôi cho rằng, một năm qua, các hoạt động đối ngoại song phương đã diễn ra rất tích cực, hiệu quả.
Bên cạnh các hoạt động song phương, chúng ta cũng chủ động đóng góp rất tích cực tại các diễn đàn đa phương. Tại Đại hội đồng AIPA-44 diễn ra tại Indonesia, Đoàn Việt Nam đã đóng góp 04 sáng kiến tại các Uỷ ban về các lĩnh vực như an ninh khu vực, phát triển kinh tế, những vấn đề xã hội, bình đẳng giới được bạn bè quốc tế đánh giá rất cao. Chúng ta cũng có những đóng góp ở các diễn đàn thường niên của Liên minh Nghị viện thế giới (IPU). Năm vừa qua, Quốc hội Việt Nam đã đăng cai tổ chức Hội nghị Nhóm Tư vấn AIPA lần thứ 14 (AIPA Caucus 14) tại Phú Quốc, thể hiện tinh thần chủ động, tích cực, đóng góp cho hoạt động chung của AIPA, qua đó cùng với các nước ASEAN xây dựng Cộng đồng ASEAN, xác định vai trò trung tâm của ASEAN đối với vấn đề khu vực và quốc tế.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tại Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu lần thứ 9
Hoạt động đối ngoại đa phương rất quan trọng trong năm 2023 là Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu lần thứ 9. Với tinh thần chủ động từ sớm, từ xa, Quốc hội Việt Nam đã trao đổi với Liên minh Nghị viện thế giới và các nước thành viên để chuẩn bị chu đáo cho Hội nghị. Về nội dung, chúng ta đã xác định chủ đề của Hội nghị là "Vai trò của giới trẻ trong việc thúc đẩy thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững thông qua chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo". Hội nghị đã thông qua Tuyên bố về "Vai trò của giới trẻ trong việc thúc đẩy thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững thông qua chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo". Qua 9 kỳ tổ chức, đây là Tuyên bố đầu tiên của Hội nghị về thúc đẩy vai trò của giới trẻ để thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, thể hiện sự quyết tâm, đồng thuận cao và cam kết mạnh mẽ của các nghị sĩ trẻ IPU trong việc thúc đẩy thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững trên phạm vi toàn cầu. Bạn bè quốc tế đánh giá rất cao về thành công của Hội nghị.
Công tác tổ chức Hội nghị được chuẩn bị rất chu đáo, với sự tham dự của hơn 300 nghị sĩ trẻ và đại biểu đến từ hơn 70 Nghị viện thành viên IPU và đại diện của các tổ chức quốc tế; 124 thành viên Nhóm đại biểu Quốc hội trẻ Việt Nam; 20 thanh niên trẻ tiêu biểu của Việt Nam; 20 đại biểu Hội đồng nhân dân trẻ cấp tỉnh; lãnh đạo 16 Hội hữu nghị Việt Nam với các nước và đại diện 100 Đại sứ quán, Lãnh sự quán, cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài và tổ chức quốc tế tại Việt Nam. Trong khuôn khổ Hội nghị, chúng ta cũng đã tổ chức các hoạt động bên lề như hoạt động tham quan, văn hoá nghệ thuật để giới thiệu với bạn bè quốc tế về đất nước Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, năng động, giới trẻ Việt Nam đã được chuẩn bị rất tốt và sẵn sàng cho sự nghiệp phát triển đất nước trong thời gian tới.
Có thể nói, hoạt động đối ngoại của Quốc hội trong năm 2023 đã được triển khai chủ động, tích cực, toàn diện, ở trên bình diện song phương và đa phương. Hoạt động đối ngoại được đánh giá là điểm sáng trong tổng thể chung hoạt động của Nhà nước trong năm qua, trong đó, ngoại giao nghị viện được đánh giá rất cao trong tổng thể hoạt động chung của Quốc hội trong năm 2023.
Phóng viên: Trong năm 2023, trên bình diện song phương đã có hàng loạt chuyến thăm của lãnh đạo Quốc hội ta tới các quốc gia trên thế giới. Chúng ta cũng đón nhiều đoàn Quốc hội các nước tới thămn Việt Nam. Hoạt động ngoại giao nghị viện song phương sôi động đã mang lại những kết quả thiết thực, nổi bật như thế nào, thưa Chủ nhiệm?
Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Vũ Hải Hà: Với xu hướng phát triển của ngoại giao nghị viện trên thế giới hiện nay, các nghị viện đóng vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy quan hệ song phương cũng như đa phương giữa các nước. Đối với Quốc hội Việt Nam, chúng ta đã ký kết một số thoả thuận hợp tác hoặc biên bản hợp tác, tuỳ với mức độ quan hệ với các nước. Trong năm 2023, nhân các chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, chúng ta đã ký một số thoả thuận hợp tác/biên bản hợp tác với nghị viện các nước.
Tôi cho rằng, thoả thuận hợp tác/biên bản hợp tác là cơ sở pháp lý rất quan trọng để nghị viện các nước triển khai thực hiện, cụ thể hoá những thoả thuận đã đạt được giữa lãnh đạo cấp cao các nước, từ đó triển khai thành các hoạt động cụ thể. Đây là cơ sở để các Uỷ ban của Quốc hội, các Ban thuộc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Văn phòng Quốc hội của Việt Nam và các nước triển khai thực hiện. Trên cơ sở các thoả thuận hợp tác của Quốc hội Việt Nam với các nước, Văn phòng Quốc hội và một số Uỷ ban của Quốc hội đã triển khai những hợp tác cụ thể.
Trong những chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội, các diễn đàn về chính sách, pháp luật, thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư giữa Việt Nam với các nước đã được tổ chức. Đây là những diễn đàn rất có ý nghĩa, chúng ta trao đổi với các đối tác để xây dựng hành lang pháp lý thuận lợi cho việc thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư với các nước. Đặc biệt là có tác động đối với doanh nghiệp lớn của các nước. Ví dụ, khi thăm chính thức Thái Lan, các doanh nghiệp đầu tư tại Việt Nam bày tỏ quan tâm và có những đóng góp rất cụ thể đối với điều luật cụ thể của Việt Nam. Từ đó, chúng ta có những xem xét phù hợp với sự phát triển của tình hình hiện nay cũng như trong bối cảnh sự phát triển của công nghệ và chúng ta phải thực hiện các cam kết quốc tế.
Phóng viên: Năm 2023 cũng ghi dấu ấn lịch sử của hoạt động ngoại giao nghị viện đa phương, tại cả các diễn đàn khu vực và quốc tế. Điểm nhấn nổi bật nhất của năm 2023 là lần đầu tiên Quốc hội Việt Nam đăng cai tổ chức thành công Hội nghị Nghị sĩ trẻ toàn cầu lần thứ 9 với quy mô lớn nhất từ trước đến nay, gây được tiếng vang lớn trong cộng đồng nghị viện các quốc gia trên thế giới. Nhìn lại hoạt động này, theo Chủ nhiệm, chúng ta đã tích luỹ được những kinh nghiệm ra sao, cũng như rút ra được bài học như nào để có thể phát huy hơn nữa đối ngoại Quốc hội trong thời gian tới?
Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Vũ Hải Hà: Từ khi đổi mới, chúng ta đã tích cực, chủ động tham gia ngoại giao nghị viện đa phương, từ việc tham gia đã chuyển sang đề xuất sáng kiến và chủ động đăng cai một số hội nghị liên nghị viện có tính chất khu vực cũng như toàn cầu. Chúng ta đã tổ chức Đại hội đồng Liên minh Nghị viện Thế giới lần thứ 132 (IPU-132), đây là diễn đàn liên nghị viện lớn nhất; hai lần tổ chức Diễn đàn Nghị viện châu Á - Thái Bình Dương (APPF); ba lần tổ chức Đại hội đồng Liên Nghị viện ASEAN; một lần tổ chức Hội nghị Đối tác Nghị viện Á - Âu (ASEP);...
Trong quá trình triển khai thực hiện các chính sách, hoạt động đối ngoại của chúng ta trên các diễn đàn đa phương đã góp phần nâng cao hình ảnh của Việt Nam, đóng góp vào chương trình nghị sự tính chất toàn cầu và khu vực, có tiếng nói thông qua nghị viện để truyền tải tới nhân dân các nước để triển khai những sáng kiến và đóng góp của Việt Nam vào những vấn đề nóng hiện nay của toàn cầu như hoà bình, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội, năng lượng,... Tôi cho rằng, qua quá trình đó, chúng ta đã có nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức các diễn đàn, hội nghị liên nghị viện.
Chúng ta cũng đảm nhiệm một số vị trí quan trọng như Phó Chủ tịch IPU, Phó Chủ tịch APF, Tổng Thư ký AIPA,.. Với những kinh nghiệm được tích luỹ trong thời gian qua, chúng tôi mong muốn cùng nghị viện các nước cũng như các tổ chức liên nghị viện khu vực và quốc tế tiếp tục đăng cai một số hội nghị lớn trong thời gian tới. Chúng ta sẽ tiếp tục quá trình xây dựng chương trình nghị sự để thể hiện được vai trò của Việt Nam nhưng cũng đóng góp vào việc giải quyết vấn đề chung của thế giới trên cơ sở đảm bảo lợi ích quốc gia, dân tộc và tuân thủ luật pháp quốc tế.
Phóng viên: Chủ nhiệm có thể chia sẻ những định hướng lớn, nhiệm vụ trọng tâm của Đối ngoại Quốc hội trong năm 2024?
Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Vũ Hải Hà: Năm 2023, với việc xác lập mức độ quan hệ với các đối tác rất quan trọng như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nga và một số đối tác khác, chúng ta đã tạo lập được nền tảng rất vững chắc cho hoạt động đối ngoại của Đảng, Nhà nước nói chung và ngoại giao nghị viện nói riêng.
Tôi cho rằng, trong năm 2024, hoạt động đối ngoại của Đảng, Nhà nước nói chung, hoạt động ngoại giao nghị viện nói riêng cần triển khai một cách tích cực, chủ động dựa trên khuôn khổ quan hệ đã được xác lập trong năm 2023. Đặc biệt, trong bối cảnh tình hình thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, chúng ta cần tranh thủ được tối đa lợi ích của việc xử lý hài hoà quan hệ của Việt Nam với các đối tác, theo đúng tinh thần "ngoại giao cây tre Việt Nam" mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh. Qua đó đảm bảo môi trường hoà bình, ổn định để phát triển đất nước và thực hiện được mục tiêu phát triển Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Chủ nhiệm. Nhân dịp đón Xuân Giáp Thìn 2024, kính chúc Chủ nhiệm dồi dào sức khoẻ, dẫn dắt Uỷ ban Đối ngoại thực hiện thành công sứ mệnh mà Quốc hội, Lãnh đạo Quốc hội và cử tri giao phó!