THƯỜNG TRỰC ỦY BAN XÃ HỘI HỌP PHIÊN MỞ RỘNG THẨM TRA BÁO CÁO TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH, CHẾ ĐỘ, QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG QUỸ BẢO HIỂM XÃ HỘI NĂM 2020

Toàn cảnh phiên họp

Tham dự Phiên họp còn có: đại diện Thường trực môt số Ủy ban của Quốc hội; Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Nguyễn Bá Hoan, Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh; đại diện Bộ Tài chính, Bộ Quốc phòng và một số Bộ, ngành hữu quan.

Báo cáo tại Phiên họp, Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Nguyễn Bá Hoan cho biết, Chính phủ đã thể chế hóa kịp thời chủ trương lớn của Trung ương về điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu thông qua việc Chính phủ trình Quốc hội ban hành Bộ luật Lao động năm 2019, trong đó có nội dung về lộ trình điều chỉnh tuổi nghỉ hưu. Trên cơ sở quy định của Bộ luật Lao động, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 135/2020/NĐ-CP ngày 18/11/2020 về tuổi nghỉ hưu có hiệu lực tổ chức thực hiện từ ngày 01/01/2021; Kịp thời ban hành chính sách hỗ trợ người dân và doanh nghiệp gặp khó khăn do đại dịch Covid – 19; Sửa đổi, bổ sung các văn bản hướng dẫn thi hành Luật An toàn, vệ sinh lao động, Luật Việc làm, Bộ luật Lao động tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tổ chức thực hiện.

Mặc dù, trong bối cảnh dịch bệnh Covid - 19 diễn ra hết sức phức tạp trong năm 2020 nhưng với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ngành, cấp ủy, chính quyền địa phương, kết quả phát triển đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội (BHXH), Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) tiếp tục giữ được đà tăng, đặc biệt phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện đạt 1,1 triệu người, chiếm hơn 2 % lực lượng lao động trong độ tuổi, vượt chỉ tiêu đặt ra tại Nghị quyết số 28-NQ/TW.

Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Nguyễn Bá Hoan báo cáo

Theo Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHXH, BHTN có nhiều chuyển biến tích cực cả về số lượng và chất lượng. Hình thức tuyên truyền được đổi mới, tăng cường các hoạt động tuyên truyền theo hướng đối thoại chính sách với người lao động và người sử dụng lao động, tọa đàm trực tuyến, trả lời qua cổng thông tin điện tử hoặc hòm thư công vụ để tăng hiệu quả tương tác giữa cơ quan nhà nước và đối tượng tham gia, thụ hưởng chính sách. Đồng thời, Chính phủ cũng chỉ đạo cơ quan BHXH thực hiện đúng theo lộ trình thay thế sổ BHXH bằng thẻ BHXH thông qua việc triển khai ứng dụng VssID; Ban hành Nghị định số 89/2020/NĐ-CP ngày 04/8/2020 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bảo hiểm xã hội Việt Nam; chỉ đạo cơ quan BHXH đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cũng chỉ ra một số hạn chế và tồn đọng. Theo đó, số người tham gia BHXH mặc dù có tăng nhưng số người tham gia BHXH bắt buộc, BHTN giảm, số tiền chậm đóng BHXH tiếp tục tăng so với năm 2019.

Nguyên nhân của vấn đề trên là do số người hưởng BHXH một lần tiếp tục tăng, ảnh hưởng không nhỏ khả năng phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc trong năm 2020. Do ảnh hưởng của dịch bệnh, các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong sản xuất, kinh doanh dẫn đến tình trạng chậm đóng, tạm dừng đóng BHXH tăng cao. Nhận thức của người lao động và người sử dụng lao động trong việc tham gia BHXH vẫn còn hạn chế, đặc biệt là ở các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Trong khi đó, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid - 19, công tác tuyên truyền phổ biến chính sách, pháp luật về BHXH, BHTN gặp nhiều hạn chế. BHTN chưa thực sự là công cụ quản lý thị trường lao động, hỗ trợ người lao động tiếp tục quay trở lại thị trường lao động sau khi bị mất việc làm.

Tại Phiên họp, đại diện Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đề xuất: Tiếp tục tăng cường hoạt động giám sát thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội tại Trung ương và địa phương, đặc biệt là vấn đề về phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc; vấn đề về quản lý và sử dụng quỹ BHXH; Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Bảo hiểm xã hội theo định hướng cải cách chính sách BHXH tại Nghị quyết số 28-NQ/TW về mở rộng đối tượng tham gia tiến tới thực hiện BHXH cho toàn dân; hoàn thiện các quy định về đóng - hưởng BHXH; nâng cao hiệu quả đầu tư quỹ; chặt chẽ hơn trong quy định hưởng chế độ BHXH một lần; sửa đổi các quy định về mức đóng, căn cứ đóng BHXH; sửa đổi quy định tại khoản 2 Điều 92 Luật Bảo hiểm xã hội về các hình thức đầu tư để phù hợp với Luật Các tổ chức tín dụng; Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Việc làm theo định hướng cải cách chính sách BHTN tại Nghị quyết số 28-NQ/TW nhằm phát huy đầy đủ các chức năng của BHTN, bảo đảm đây thực sự là công cụ quản lý thị trường lao động.

Đưa ra một số ý kiến thẩm tra tại Phiên họp, Thường trực Ủy ban Xã hội đánh giá cao Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, BHXH Việt Nam và một số cơ quan có liên quan đã rất chủ động, tích cực trong việc sửa đổi, ban hành các văn bản kịp thời vừa để thuận tiện trong quản lý điều hành, vừa để điều chỉnh, hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động, người sử dụng lao động tiếp cận với các chính sách BHXH, BHTN cũng như hỗ trợ cho người sử dụng lao động, người lao động, nhất là những đối tượng trực tiếp chịu sự tác động của đại dịch Covid - 19.

Thường trực Ủy ban chỉ rõ, năm 2020 và những tháng đầu 2021, Chính phủ, các bộ, ngành đã ban hành 13 văn bản quy phạm pháp luật. Về cơ bản các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Việc làm, Luật An toàn, vệ sinh lao động đã được ban hành và bảo đảm việc triển khai đầy đủ các chế độ, chính sách của Luật. Tuy nhiên, một số nội dung đã được Ủy ban chỉ ra trong nhiều năm nhưng do đây là những nội dung khó, dẫn đến tình trạng Chính phủ chưa ban hành được văn bản hướng dẫn. Đề nghị đại diện Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính và các cơ quan có liên quan cần làm rõ thêm về vấn đề này.

Thường trực Ủy ban cho ý kiến

Thường trực Ủy ban và các đại biểu cũng đánh giá cao kết quả hoạt động của cơ quan thanh tra, kiểm tra. Việc thanh tra, kiểm tra đã phát hiện được một số vi phạm, tuy nhiên các cơ quan có liên quan cần báo cáo cụ thể hơn về tỷ lệ chấp hành kết quả thanh tra, kiểm tra, đã thu hồi được bao nhiêu, việc chấp hành của các đon vị bị thanh tra, kiểm tra thế nào...?

Thường trực Ủy ban và một số đại biểu cho rằng tỷ lệ người hưởng BHXH một lần so với tổng số người tham gia BHXH vẫn chỉ dao động ở mức khoảng 5% trong các năm qua nhưng ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của công tác phát triển đối tượng. Với tốc độ, tình hình phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện và thực tế đời sống, thu nhập khó khăn như hiện nay, dự báo có thể số người hưởng chế độ BHXH một lần sẽ tăng cao vào các năm tiếp theo. Do đó, đề nghị Bộ, chủ quản cần theo dõi vấn đề này.

Một số đại biểu cũng đánh giá về cải cách thủ tục hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin, BHXH Việt Nam đã hoàn thành cung cấp dịch vụ công ở mức độ 4 cho tất cả các thủ tục hành chính của ngành. Năm 2020, toàn ngành BHXH đã tiếp nhận giải quyết trên 85 triệu hồ sơ giao dịch điện tử; phối hợp với các ngân hàng trong kết nối thanh toán điện tử song phương; thực hiện tốt việc kết nối, chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành địa phương trong việc thực hiện chính sách, chế độ BHXH, quản lý và sử dụng quỹ BHXH. Đặc biệt, ứng dụng VssID - BHXH số trên thiết bị di động cho người dân đã hiện thực hóa nhiệm vụ xây dựng thẻ BHYT điện tử và sổ BHXH điện tử theo quỵ định của Luật Bảo hiểm xã hội và Luật Bảo hiểm y tế; góp phần công khai, minh bạch và hạn chế tình trạng nợ đóng, trốn đóng BHXH, BHTN, BHYT.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh phát biểu kết luận

Kết luận một số nội dung Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh trân trọng cảm ơn những ý kiến góp ý sâu sắc, tâm huyết của các đại biểu tham dự. Chủ nhiệm Ủy ban đề nghị Bộ chủ quản và các Bộ, ngành có liên quan tiếp tục giải trình làm rõ thêm một số vấn đề, hoàn chỉnh các báo cáo; Ủy ban Xã hội hoàn thiện báo cáo thẩm tra, đảm bảo trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại Phiên họp tháng 8 này./.