Tin tức

CÂN NHẮC VIỆC ĐỔI TÊN GỌI TÒA ÁN NHÂN DÂN CẤP HUYỆN VÀ CẤP TỈNH

22/11/2023

Những sửa đổi trong tổ chức Toà án nhân dân là nội dung nhận được sự quan tâm của các đại biểu khi góp ý dự án Luật Tổ chức Toà án nhân dân (sửa đổi). Theo đó, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng trong thời điểm hiện tại, khi hệ thống Tòa án hiện hành đang chưa đảm bảo được điều kiện tổ chức theo thẩm quyền xét xử thì việc duy trì hệ thống tòa án theo cấp hành chính là phù hợp và tránh lãng phí ngân sách của nhà nước.

TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP CHIỀU 22/11: QUỐC HỘI THẢO LUẬN VỀ DỰ ÁN LUẬT TỔ CHỨC TÒA ÁN NHÂN DÂN (SỬA ĐỔI)

Cân nhắc việc đổi tên Toà án nhân dân cấp tỉnh và cấp huyện

Đa số đại biểu Quốc hội đồng tình với sự cần thiết phải sửa đổi một cách toàn diện Luật Tổ chức Tòa án nhân dân nhằm khắc phục những vướng mắc bất cập qua 8 năm thi hành luật; đồng thời thể chế hóa các nghị quyết của Đảng về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN và những yêu cầu, nhiệm vụ, giải pháp về cải cách tư pháp đặt ra trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên những sửa đổi trong tổ chức Toà án nhân dân là nội dung nhận được sự quan tâm của các đại biểu

Theo đó, tại Khoản 1, Điều 4 dự thảo Luật quy định Tổ chức của Tòa án nhân dân bao gồm: tòa án nhân dân tối cao, tòa án nhân dân cấp cao, tòa án nhân dân phúc thẩm; tòa án nhân dân sơ thẩm, tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt và toà án quân sự. Như vậy, tòa án nhân dân cấp huyện được thay bằng tòa án nhân dân sơ thẩm, tòa án nhân dân cấp tỉnh được thay bằng tòa án nhân dân phúc thẩm. Qua tờ trình của Tòa án nhân dân tối cao, sự thay đổi này nhằm mục đích bảo đảm tính độc lập của tòa án theo thẩm quyền xét xử.

Tuy nhiên, nhiều đại biểu bày tỏ không đồng tình với việc đổi tên tòa án nhân dân cấp huyện và cấp tỉnh, bởi, cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn được quy định cụ thể tại các điều luật vẫn không khác gì nhiều so với luật hiện hành.

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi, đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi, đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre cho rằng, Tòa án nhân dân cấp huyện, cấp tỉnh hiện nay sẽ được thay bằng Tòa án nhân dân sơ thẩm và phúc thẩm. Sự thay đổi này nhằm mục đích bảo đảm tính độc lập của Tòa án theo thẩm quyền xét xử. Tuy nhiên, nghiên cứu về cơ cấu, tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn được quy định cụ thể tại các điều luật, cho thấy vẫn không khác gì nhiều so với luật hiện hành. Các Tòa án này vẫn được tổ chức và có thẩm quyền theo địa hạt tương ứng với các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp huyện. Nhìn chung, sự thay đổi này chỉ là ở tên gọi, còn nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu, tổ chức bộ máy bên trong; cơ chế lãnh đạo của cấp ủy Đảng; giám sát của cơ quan dân cử địa phương; quan hệ phối hợp công tác với các cơ quan vẫn được thực hiện theo quy định hiện hành.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi nếu Tòa án nhân dân cấp phúc thẩm nhưng vẫn xét xử sơ thẩm theo thẩm quyền. Do đó, sự thay đổi này chỉ là "bình mới rượu cũ". Vì vậy, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu thêm, nếu cần phải đổi mới thì phải đổi mới một cách toàn diện và thực chất. Nếu chưa đủ điều kiện, tính khả thi thì nên giữ như quy định của luật hiện hành.

Đại biểu Bùi Sỹ Hoàn, đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương

Cùng quan điểm, đại biểu Bùi Sỹ Hoàn, đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương phân tích, việc đổi mới Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân cấp huyện theo thẩm quyền xét xử thành Tòa án sơ thẩm, Tòa án phúc thẩm, nhưng vẫn được tổ chức và có thẩm quyền theo địa hạt tương ứng với các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp huyện. Quan hệ phối hợp công tác với cơ quan điều tra, Viện kiểm sát thi hành án dân sự vẫn được thực hiện theo quy định hiện hành. Tòa án phúc thẩm vẫn có thẩm quyền xét xử sơ thẩm. Như vậy, đại biểu Bùi Sỹ Hoàn, tên gọi “Tòa án phúc thẩm” hoàn toàn không phù hợp, không đảm bảo với mục tiêu Tòa án được tổ chức theo thẩm quyền xét xử. Thậm chí không cần thiết phải sửa các luật có liên quan vì chỉ cần quy định thay đổi tên “Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương” thành “Tòa án phúc thẩm”, “Tòa án nhân dân quận, huyện, thành phố thuộc tỉnh và tương đương thành Tòa sơ thẩm tại điều chuyển tiếp của luật tại khoản 4 Mục 7. Điều này thể hiện không có bất kỳ sự thay đổi nào trong hoạt động xét xử, thẩm quyền xét xử của Tòa án mà chỉ đơn thuần là thay đổi về tên gọi. Vì vậy, nếu Chính phủ cho rằng việc đổi mới này phù hợp với định hướng phát triển lâu dài của Tòa án, thì cần tiếp tục nghiên cứu, khảo sát xác định được thời điểm, lộ trình phù hợp khi có đủ điều kiện để Tòa án nhân dân phúc thẩm chỉ thực hiện xét xử phúc thẩm theo đúng mục tiêu Tòa án được tổ chức theo thẩm quyền xét xử, tiếp tục đề xuất việc sửa đổi trong tổ chức và hoạt động của Tòa án. Quan điểm đại biểu Bùi Sỹ Hoàn cho rằng, trong thời điểm hiện tại, khi hệ thống Tòa án hiện hành đang chưa đảm bảo được điều kiện tổ chức theo thẩm quyền xét xử việc duy trì hệ thống tòa hiện tại là phù hợp và tránh lãng phí ngân sách của nhà nước.

Còn đại biểu Đỗ Văn Yên, đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, việc thay đổi tên gọi nhưng không đi kèm với sự thay đổi về tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của hệ thống tòa án để đáp ứng với chủ trương của Đảng như trong Nghị quyết số 27/NQ-TW về tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới là chưa đồng bộ. Vì vậy, đại biểu Đỗ Văn Yên đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc kỹ lưỡng nội dung này và có lộ trình thay đổi cho phù hợp.

Bên cạnh đó, đại biểu Trần Thị Thu Hằng, đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông cũng cho rằng nếu thay đổi tên gọi như dự thảo Luật chỉ khắc phục được tình trạng nhận thức tòa án là một cơ quan hành chính thuộc địa phương, gây khó khăn cho việc xử lý, giải quyết các vấn đề về tổ chức và hoạt động của tòa án, ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện nguyên tắc độc lập xét xử của tòa án, thì chỉ nên dừng lại ở việc đổi tên thì số lượng các tòa án vẫn gắn liền với địa giới hành chính. Mặt khác, cơ cấu tổ chức này vẫn chưa thể hiện được đặc thù của mô hình tổ chức tòa án theo thẩm quyền xét xử. Vì vậy, cần có sự điều chỉnh một cách toàn diện, phù hợp với định hướng phát triển lâu dài.

Đại biểu Lương Văn Hùng, đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi

Quy định về nhiệm kỳ của thẩm phán là chưa phù hợp

Về vấn đề sửa đổi quy định liên quan đến nhiệm kỳ của thẩm phán, đại biểu Lương Văn Hùng, đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi nêu rõ, Điều 100 dự thảo Luật quy định: Thẩm phán được bổ nhiệm lần đầu có nhiệm kỳ là 5 năm; Thẩm phán được bổ nhiệm lại có nhiệm kỳ đến khi nghỉ hưu hoặc chuyển công tác khác. Đại biểu cho rằng, thẩm phán là một chức danh nghề nghiệp chuyên môn cũng giống như bác sĩ, sĩ quan, không giống như chức danh lãnh đạo, nên việc quy định nhiệm kỳ là không phù hợp với thực tiễn, thông lệ quốc tế.

Đại biểu Lương Văn Hùng cũng cho biết, việc sửa đổi quy định về nhiệm kỳ thẩm phán góp phần giảm bớt thủ tục xem xét, bổ nhiệm lại thẩm phán và khắc phục tình trạng án tồn đọng khi thiếu thẩm phán do một số thẩm phán hết nhiệm kỳ không được tham gia xét xử, quy trình tái bổ nhiệm kéo dài, gây lãng phí nguồn lực của tòa án. Trong trường hợp thẩm phán có vi phạm thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, thẩm phán có thể bị bãi nhiệm. Hiện nay, quy định ràng buộc trách nhiệm của thẩm phán đã tương đối đầy đủ, chặt chẽ, pháp luật cũng đã đặt ra cơ sở để xử lý, kỷ luật, xử lý hình sự, bãi nhiệm thẩm phán nếu có vi phạm.

Đại biểu Trần Thị Thu Hằng, đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông

Cũng nêu ý kiến về nội dung này, đại biểu Trần Thị Thu Hằng, đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông cho rằng, các quy định về nhiệm kỳ của thẩm phán như dự thảo Luật còn chưa phù hợp. Do các cơ chế về miễn nhiệm, bãi nhiệm thẩm phán chưa thật sự chặt chẽ, rõ ràng nên mỗi khi tiến hành bổ nhiệm lại là một lần có thể đánh giá kỹ càng các thẩm phán trong quá trình thực hiện nhiệm vụ và có phương án xem xét, bố trí sắp xếp phù hợp nếu không đủ điều kiện làm thẩm phán; hạn chế những thẩm phán có tư tưởng an phận làm việc cầm chừng khi được giữ ngạch thẩm phán trọn đời đến lúc nghỉ hưu.

Ngoài ra, một trong những tiêu chí về tiêu chuẩn bổ nhiệm thư ký tòa án quy định tại Điều 117 dự thảo Luật là người “được đào tạo nghiệp vụ thư ký tòa án”. Đại biểu Trần Thị Thu Hằng nêu thực tế, hiện nay có rất nhiều trường đại học đào tạo chuyên ngành luật nhưng chỉ có duy nhất Học viện Tòa án có đào tạo nghiệp vụ thư ký tòa án. Vậy điều kiện bổ nhiệm này có công bằng với các đối tượng được đào tạo ở trường đại học khác có nguyện vọng tham gia tuyển dụng công chức ngành tòa án hay không? Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu kỹ lưỡng để quy định cho phù hợp.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Tổng Thư ký Quốc hội tổng hợp đầy đủ ý kiến của các ĐBQH; giao Thường trực Ủy ban Tư pháp phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan liên quan nghiêm túc nghiên cứu tiếp thu, giải trình đầy đủ các ý kiến, hoàn thiện dự thảo Luật. Sắp tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tổ chức Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách để cho ý kiến vào dự án Luật này trước khi trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 7.

Hải Yến

In bài viết

Các bài viết khác