Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục Nguyễn Đắc Vinh
Báo cáo tại Hội nghị, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh, so với dự thảo luật của Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 2, dự thảo luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý đã bổ sung nhiều nội dung mới. Đến nay, dự thảo luật đã đáp ứng các mục tiêu đề ra.
Về phổ biến phim trên không gian mạng, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết, đa số ý kiến đồng tình với phương án “hậu kiểm” đối với phim phổ biến trên không gian mạng. Một số ý kiến đề nghị phải cấp phép phân loại phim phổ biến trên không gian mạng. Có ý kiến đề nghị phân loại đối với phim có yếu tố về chính trị, quốc phòng, an ninh.
“Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục cho rằng, phương án “hậu kiểm” đối với phim phổ biến trên không gian mạng đã được Chính phủ cân nhắc, đánh giá tác động, phù hợp với thực tế nước ta, là xu hướng chung trên thế giới và thống nhất trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 2, được đa số đại biểu Quốc hội đồng tình. Trên thực tế, khi chưa thực hiện thẩm định cấp phép phân loại phim, rất khó xác định phim có yếu tố về chính trị, quốc phòng, an ninh trước khi phổ biến trên không gian mạng. Do vậy, Thường trực Ủy ban tiếp thu ý kiến của đa số đại biểu Quốc hội, quy định thống nhất thực hiện “hậu kiểm” đối với phim phổ biến trên không gian mạng.”, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục nêu quan điểm.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục cũng nêu rõ, phổ biến phim là hoạt động có tác động lớn tới an ninh, quốc phòng, an toàn, đạo đức xã hội. Hoạt động kinh doanh dịch vụ phổ biến phim được quy định là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Do đó, để quản lý tốt việc phổ biến phim trên không gian mạng, cần xác định rõ chủ thể, trách nhiệm của chủ thể phổ biến phim; trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước và các cơ quan, tổ chức có liên quan trong trong công tác thanh tra, kiểm tra, ngăn chặn, xử lý vi phạm.
Để tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với phim phổ biến trên không gian mạng, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng công cụ hỗ trợ quản lý nội dung phim phổ biến trên không gian mạng; phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan thực hiện các biện pháp ngăn chặn các hành vi vi phạm quy định của pháp luật; bổ sung quy định Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong lĩnh vực điện ảnh trên địa bàn quản lý tại khoản 2 Điều 47 dự thảo Luật; bổ sung quy định cấm hành vi phổ biến phim trên không gian mạng mà không tự phân loại, hiển thị kết quả phân loại theo quy định của Luật này (điểm b khoản 2 điều 9). Bên cạnh đó, rà soát các quy định liên quan tại điều 18 dự thảo Luật để đảm bảo thống nhất.
Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn
Cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn cho rằng, Tờ trình của Chính phủ cũng như Báo cáo tiếp thu, giải trình thiên về phương án hậu kiểm. Một trong các lý do chính được đưa ra làm căn cứ cho đề xuất này là khối lượng công việc lớn, việc tiền kiểm không khả thi hay đa số các quốc gia trên thế giới đều áp dụng cơ chế hậu kiểm.
Đại biểu bày tỏ băn khoăn về các lý do nêu trên và lưu ý, việc tiền kiểm hay hậu kiển cần xuất phát từ bản chất của điện ảnh. Đây là vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, tư tưởng, một tác phẩm điện ảnh như một bộ phim đã được phát hành ra công chúng thì không thể thu lại từ tâm trí người xem, người tiếp nhận. Đặt yếu tố này trong bối cảnh thể chế chính trị, truyền thống văn hóa nước ta thì việc học tập kinh nghiệm của các quốc gia có thể chế chính trị khác cần được xem xét thấu đáo, thận trọng.
Do đó, đại biểu đề nghị cần giá kỹ hơn tác động và bổ sung thêm cơ chế xử lý sau hậu kiểm để Quốc hội xem xét, quyết định. Báo cáo đánh giá tác động về vấn đề này tại trang 42, 43 còn rất thiếu thông tin. Đồng thời, xem xét bổ sung quy định phối hợp công tư trong quản lý, phổ biến phim trên không gian mạng, kết hợp giữa tiền kiểm và hậu kiểm. Theo đó, bổ sung vào dự thảo luật quy định mang tính nguyên tắc, xác định các tiêu chí chung, đồng thời giao Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định chi tiết các dấu hiệu mà một bộ phim có khả năng ảnh hưởng xấu đến chính trị, an ninh, quốc phòng, đối ngoại, truyền thống văn hóa. Trên cơ sở đó, chủ thể phổ biến phim nếu xác định phim có dấu hiệu này phải gửi Hội đồng để phân loại trước khi phổ biến trên không gian mạng. Đối với các phim khác, chủ thể phổ biến phim tự quyết định và chịu trách nhiệm.
Đại biểu Trần Thị Hoa Ry, Đoàn ĐBQH tỉnh Bạc Liêu
Theo đại biểu Trần Thị Hoa Ry, Đoàn ĐBQH tỉnh Bạc Liêu, việc hậu kiểm là rất cần thiết hiện nay nhưng phải phù hợp với điều kiện và năng lực quản lý. Tuy nhiên, cũng cần phải có cân nhắc và tính toán để làm thế nào hạn chế ở mức thấp nhất mặt trái của hậu kiểm, không bỏ lọt những tác phẩm nhạy cảm, xấu độc, ảnh hưởng chính trị, văn hóa, con người và thực tiễn đặt ra.
“Ban soạn thảo cũng cần phải có quy định cụ thể liên quan đến lĩnh vực và trong sản xuất phim trong thời gian vừa qua, từ khâu duyệt kịch bản phim cho đến sản xuất phim chúng ta đều có Hội đồng thẩm định rất chặt chẽ. Tuy nhiên, có những bộ phim trong thực tiễn khi công chiếu ra rồi, công chúng phát hiện ra mới thấy những điểm hở trong bộ phim đó và làm thiệt hại cho người sản xuất. Vai trò quản lý nhà nước đối với vấn đề này đặt ra như thế nào, cần phải thể hiện vào trong luật…”, đại biểu Trần Thị Hoa Ry kiến nghị.
Ngoài ra, đề cập đến quy định về sản xuất phim tại Việt Nam đối với tổ chức, cá nhân nước ngoài, một số ý kiến đề nghị nên quy định hồ sơ xin cấp phép chỉ yêu cầu kịch bản tóm tắt phim tại Việt Nam thay vì kịch bản phim đầy đủ. “Cần quan tâm đơn giản hóa hơn nữa các thủ tục hành chính, nhất là những quy định về thẩm định, cấp phép; quan tâm rút ngắn thời gian cấp phép cung cấp dịch vụ sản xuất phim cho tổ chức, cá nhân nước ngoài…”, đại biểu Trần Văn Lâm, Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang nhấn mạnh.
.jpg)
Các vị ĐBQH hoạt động chuyên trách tham dự tại điểm cầu phòng Diên Hồng, Nhà Quốc hội
Một số ý kiến đại biểu cũng cho rằng, những quy định hiện nay là quá chặt chẽ, do đó khó có thể thu hút các nhà làm phim nước ngoài. Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương cho rằng, nếu ngay khâu đầu tiên tiếp cận dịch vụ sản xuất phim, các tổ chức nước ngoài đã vấp ngay rào cản là cung cấp kịch bản phim đầy đủ thì họ sẽ không mặn mà với việc sử dụng dịch vụ.
Cũng tại hội nghị, một số vấn đề đại biểu đề nghị cần tiếp tục rà soát việc xây dựng Luật đã đáp ứng quan điểm, yêu cầu khi ban hành Luật hay chưa; nghiên cứu làm rõ hơn hoặc quy định trong Luật Điện ảnh sửa đổi để đảm bảo khả thi, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn; Đánh giá cụ thể, thuyết phục hơn tác động quy định tiền kiểm, hậu kiểm phim trên không gian mạng, vai trò quản lý nhà nước trong xử lý vi phạm; quy định về chủ thể phát hành phim trên không gian mạng. Cơ chế, yêu cầu hợp tác đầu tư, dịch vụ cho sản xuất phim nước ngoài tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, cần tiếp tục nghiên cứu để tạo nguồn lực tốt hơn cho phát triển điện ảnh; về chính sách đột phá, chính sách ưu đãi, mối liên quan điện ảnh với phát triển kinh tế - xã hội; quy định về Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh và nhiệm vụ chi đối với ngân sách nhà nước, Quỹ tư nhân về phát triển điện ảnh. Đồng thời, giải trình rõ hơn về thủ tục thẩm định, cấp phép phân loại phim để phát hành; một số nội dung hành vi bị cấm trong hoạt động điện ảnh; cách dùng từ ngữ, phạm vi quy định về liên hoan phim, giải thưởng phim, cuộc thi phim, chương trình phim; về điện ảnh phục vụ cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Sau phiên họp này, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các cơ quan có liên quan nghiên cứu kỹ lưỡng ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, ý kiến góp ý của các Đoàn đại biểu Quốc hội để tiếp thu đầy đủ, giải trình thấu đáo, thuyết phục và hoàn thiện dự thảo Luật để trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV./.