Đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa- TP. Hồ Chí Minh chất vấn Bộ trưởng Bộ Công thương Ảnh: Đình Nam
Trước đó, chất vấn Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng, đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa- TP. Hồ Chí Minh đặt vấn đề: Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) mở ra cơ hội cho các sản phẩm dệt may, xuất khẩu vào thị trường nhiều nước trong khối. Tuy nhiên, để được hưởng những ưu đãi về thuế xuất giảm đòi hỏi các sản phẩm của nước ta phải sử dụng nguồn nguyên, phụ liệu trong nước hoặc nhập khẩu từ các nước trong khối theo quy tắc xuất xứ bắt đầu từ sợi trở đi. Trong khi đó, thực trạng ngành may mặc của nước ta chủ yếu là gia công, nguyên, phụ liệu phải nhập khẩu từ các nước ngoài khối trong Hiệp định TPP, trong đó phần lớn từ Trung Quốc. Vì vậy, cơ hội giảm thuế “trở nên vô nghĩa”.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa đề nghị Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết thực trạng ngành sản xuất nguyên phụ liệu dệt may bao gồm sợi, dệt, nhuộm có đáp ứng quy tắc bắt đầu từ sợi trở đi hay không? Nếu đáp ứng được thì những nhà đầu tư chính trong ngành này là ai? Và giải pháp, chính sách gì để khuyến khích các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào lĩnh vực này?
Giải trình nội dung chất vấn trên, Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng cho biết, qua các Hiệp định thương mại tự do mà nước ta đàm phán, đã ký kết, đang đàm phán và sắp sửa kết thúc đàm phán, trong đó có Hiệp định TPP, Hiệp định Thương mại tự do với Liên minh châu Âu... cơ bản nước ta đều đạt được việc yêu cầu các đối tác dành cho Việt Nam được hưởng lợi ích cốt lõi, mở cửa thị trường cho những hàng hóa mà Việt Nam có lợi thế, trong đó đặc biệt là ngành dệt may.
Đối với quy tắc “xuất xứ bắt đầu từ sợi trở đi”, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng giải thích, quy định này có nghĩa là những hàng hóa xuất xứ từ Việt Nam thì được hưởng ưu đãi, nếu không xuất xứ từ Việt Nam thì không được hưởng. Như vậy, những hàng dệt may của Việt Nam phải có mặt hàng vải được sản xuất tại Việt Nam thì mới được hưởng ưu đãi khi nhập vào các trong Hiệp định TPP. Sau khi kiên trì đàm phán, nước ta đã đấu tranh giữ được 184/186 chủng loại hàng hóa dệt may không phải áp dụng nguyên tắc xuất xứ từ sợi trở đi. 184 chủng loại này chỉ chiếm 15% kim ngạch xuất khẩu, tính theo thời điểm năm 2014, như vậy 85% còn lại phải thực hiện theo nguyên tắc xuất xứ từ sợi trở đi.
Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng nhấn mạnh, đây là thách thức nhưng đồng thời là cơ hội để nâng tỷ lệ giá trị sản phẩm sản xuất tại Việt Nam, giúp nước ta tăng cường ngành công nghiệp hỗ trợ. Bởi nếu chỉ nhập khẩu nguyên, phụ liệu thì chắc chắn ngành dệt may nước ta sẽ tiếp tục ở tình trạng gia công và lấy công làm lãi.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, trong suốt 5 năm đàm phán, ngành dệt may đã tự vận động, đầu tư. Từ năm 2013 đến cuối năm 2014 đã thu hút đầu tư được khoảng 3 tỷ USD, trong đó có cả đầu tư trong nước và đầu tư trực tiếp của nước ngoài. Theo đó, đến năm 2018, khi Hiệp định TPP có hiệu lực, dự kiến tỷ trọng hàng dệt may xuất khẩu có xuất xử vải từ Việt Nam vào các nước này sẽ chiếm khoảng 60%. Đối với vải dệt kim, tỉ lệ nội địa hóa được khoảng 85%. Đối với vải dệt thoi, vải bình thường, nước ta sản xuất được khoản 30% nhu cầu (1,4 tỷ m/ năm so với 4 tỷ m). Đối với sợi, cơ bản sản xuất đủ cho nhu cầu, thậm chí năm 2014 còn xuất khẩu khoảng 2 tỷ USD về sợi. Hiện nay, tính bình quân chung ngành dệt may có tỷ lệ nội địa hóa khoảng 50%; so với cách đây hơn 10 năm, tăng từ 20% lên 50%.
Để tận dụng cơ hội khi gia nhập Hiệp định TPP, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết, theo chiến lược phát triển sắp tới, ngành dệt may sẽ tận dụng cơ hội, tranh thủ đầu tư vào khâu vải, nhất là dệt thoi. Đồng thời, tiếp tục kêu gọi đầu tư nước ngoài bởi đây cũng là một bộ phận cấu thành của nền kinh tế Việt Nam, phù hợp với tình hình thực tế của nước ta hiện nay; qua đó sẽ giảm thiểu những thách thức, tận dụng được nhiều cơ hội cho nước ta.