Đại biểu Bùi Văn Xuyền- Thái Bình chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Ảnh: Đình Nam
Đại biểu Bùi Văn Xuyền cho biết, vụ việc này đã kéo dài đến nay hơn 11 năm tính từ ngày ông Phi làm đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại theo tố tụng là ngày 22 tháng 7 năm 2004, qua 4 phiên tòa và qua 6 lần thương lượng thì số tiền ông Phi yêu cầu Tòa án nhân dân tỉnh Thái Bình phải bồi thường là 64 tỷ đồng. Hai bên cũng đã thống nhất và chấp nhận ở mức 21.450.000.000 đồng tại bản án sơ thẩm số 04 ngày 26 tháng 8 năm 2013 của Tòa án nhân dân thành phố Thái Bình, tỉnh Thái Bình.
Sau hơn một năm bản án có hiệu lực nhưng không được thi hành và Tòa án nhân dân tối cao lại có quyết định hủy án để xử lại từ đầu, với những lý do là một số khoản bồi thường chưa đúng, đến nay sau hơn một năm đã ra được bản án mới, buộc Tòa án nhân dân tỉnh Thái Bình phải bồi thường cho ông Phi 32 tỷ đồng.
Tuy nhiên, Tòa án tỉnh Thái Bình lại kháng cáo cho rằng mình không phải bị đơn cho vụ án không có trách nhiệm bồi thường. Như vậy, vụ án được tiếp tục xét xử và kéo dài gây rất nhiều bức xúc cho đương sự. Do vậy, đại biểu đặt ra câu hỏi: liệu Chánh án có cam kết vụ việc sẽ được giải quyết dứt điểm trong năm 2015 theo tình thần nghị quyết về giám sát bồi thường oan sai trong tố tụng không?
Giải trình về vấn đề này, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Trương Hòa Bình cho biết, đây là vụ án oan sai phải bồi thường. Quá trình bồi thường sẽ phải thực hiện đúng theo quy định của pháp luật. Ông Phi bị truy tố về 2 tội: tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản xã hội chủ nghĩa và tội trốn thuế. Bản án hình sự sơ thẩm đã tuyên phạt ông Phi 14 năm tù về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản xã hội chủ nghĩa và 3 năm tù về tội trốn thuế. Tổng hợp hình phạt là 17 năm tù.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Trương Hòa Bình trả lời chất vấn các đại biểu Quốc hội
Sau khi xét xử sơ thẩm, ông Phi kháng cáo và bản án hình sự phúc thẩm đã tuyên ông Phi không phạm tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản xã hội chủ nghĩa. Hủy một phần bản án về tội trốn thuế để điều tra lại. Nhưng sau đó Viện kiểm sát đã đình chỉ điều tra về hành vi trốn thuế. Do đó Tòa án có trách nhiệm bồi thường.
Thực hiện theo đơn đề nghị bồi thường vào ngày 2/6/2006, ông Phi đã có yêu cầu bồi thường. Nhưng quá trình thương lượng kéo dài, cuối cùng ông Phi tiến hành khởi kiện. Ông Phi khởi kiện vụ án thứ nhất về bồi thường số ngày bị tạm giam, số ngày tại ngoại, thiệt hại do thu nhập thực tế bị mất, tiền thuê luật sư, thiệt hại do tổn thất về sức khỏe, thuốc men... Bản án dân sự sơ thẩm ngày 21/7/2009 Tòa án nhân dân tỉnh Thái Bình đã phải bồi thường cho ông Phi 666 triệu đồng khi bản án thi hành xong. Lúc đầu ông Phi chỉ yêu cầu phần đầu, sau đó ông Phi yêu cầu bồi thường thiệt hại do ba cơ quan tiến hành tố tụng gây ra. Ông Phi có đơn yêu cầu vào ngày 8 tháng 1 năm 2013, ông yêu cầu phải bồi thường thiệt hại hơn 54 tỷ. Xét xử sơ thẩm ngày 26 tháng 8 năm 2013 Tòa án Thái Bình quyết định bồi thường cho ông Phi tổng cộng hơn 21,4 tỷ và bác yêu cầu về các khoản khác.
Sau khi xét xử sơ thẩm Tòa án nhân dân tỉnh Thái Bình có công văn đề nghị Tòa án nhân dân tối cao thẩm định lại bản án nêu trên để xem xét kháng nghị giám đốc thẩm và căn cứ để bồi thường chưa đảm bảo khách quan, sau đó Tòa án nhân dân tối cao đã có quyết định kháng nghị đối với bản án nêu trên với lý do là do có những sai lầm nghiêm trọng trong định giá tài sản, bồi thường thiệt hại khi thu giữ số lượng tài sản của ông Phi, giá phát mãi tài sản có số liệu chưa chính xác. Bản án đã được Ủy ban thẩm phán của Tòa án tỉnh Thái Bình chấp nhận và đã hủy bản án cũ để đưa ra xét xử lại.
Ngày 10 tháng 8 năm 2015 Tòa án thành phố Thái Bình đã đưa ra xét xử, buộc Tòa án nhân dân tỉnh Thái Bình phải bồi thường cho ông Phi số tiền là gần 23 tỷ đồng, sau khi bản án được tuyên nhưng chưa có hiệu lực thi hành thì đã có kháng cáo tiếp của ông Phi. Cho nên, việc giải quyết vụ án này phải tiếp tục theo trình tự phúc thẩm.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao khẳng định, việc oan, sai này xảy ra từ năm 1999, nhưng quá trình giải quyết vụ án, bắt đầu khởi kiện vụ thứ 2 này từ năm 2013, không phải hàng chục năm. Đến nay, theo quy định của pháp luật, vụ án đang được giải quyết theo trình tự phúc thẩm. Để giải quyết dứt điểm vụ án này, chỉ có cách giải quyết duy nhất là theo trình tự tố tụng. Hội đồng xét xử phúc thẩm sẽ chịu trách nhiệm trước phảp luật về việc xét xử của mình có đúng hay không, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao không có quyền can thiệp.