Toàn cảnh phiên họp
Cùng dự có đại diện: Ủy ban Pháp luật, Đoàn ĐBQH một số tỉnh, thành tham gia Đoàn giám sát; đại diện Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, Bộ Tư pháp, Bộ Y tế, Bộ Công thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Giao thông Vận tải…
Trình bày Báo cáo của Bộ Tư pháp về việc chấp hành pháp luật về giám định trong tố tụng hình sự, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu cho biết, thi hành Luật Giám định tư pháp năm 2012, các bộ, cơ quan ngang Bộ đã tích cực, tập trung vào việc xây dựng văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Giám định tư pháp ở lĩnh vực thuộc thẩm quyền quản lý, trình cơ quan có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền. Đến nay, số lượng văn bản hướng dẫn thực hiện Luật do Chính phủ, bộ, ngành ban hành trên dưới 40 văn bản. Các văn bản hướng dẫn Luật đã quy định cụ thể về tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục bổ nhiệm giám định viên, lập danh sách tổ chức, người giám định tư pháp theo vụ việc ở từng lĩnh vực; về chi phí giám định tư pháp và chế độ, chính sách đối với người làm giám định tư pháp; quy trình giám định chuẩn trong lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần, kỹ thuật hình sự.
Bên cạnh các bộ, ngành Trung ương, một số địa phương, UBND tỉnh cũng đã quan tâm, chủ động tham mưu, trình HĐND ban hành quy định chế độ, chính sách thu hút chuyên gia, tổ chức có năng lực làm giám định tại địa phương mình như TP Hồ Chí Minh, Thừa Thiên Huế, Hà Nội, Vĩnh Phúc…
Hệ thống tổ chức giám định tư pháp công lập, hoạt động giám định chuyên trách trong 3 lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần và kỹ thuật hình sự đã được củng cố và hoàn thiện. Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động giám sát được các bộ chủ quản lĩnh vực giám định quan tâm đầu tư, bảo đảm điều kiện hoạt động của các tổ chức giám định tư pháp.
Về người giám định tư pháp, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu cũng cho biết, hiện tổng số giám định viên trên toàn quốc là 6.154 người. Số người giám định tư pháp theo vụ việc được lựa chọn, công bố là 1.630 người trong các lĩnh vực xây dựng, tài chính, ngân hàng, tài nguyên môi trường… Đội ngũ giám định viên tư pháp, người giám định tư pháp theo vụ việc phát triển ngày càng nhanh về số lượng và chất lượng. Giám định viên tư pháp trong lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần, kỹ thuật hình sự đều được đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ bài bản và có nhiều kinh nghiệm thực hiện giám định…
Phát biểu tại phiên họp, các ý kiến đều cho rằng, công tác triển khai thi hành Luật Giám định tư pháp đã đạt được kết quả nhất định, hệ thống tổ chức giám định tư pháp công lập cơ bản theo quy định của Luật Giám định tư pháp. Tuy nhiên, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thực hiện Luật chưa đầy đủ, chất lượng một số văn bản hướng dẫn còn hạn chế; nhiều lĩnh vực chưa có quy trình giám định chuẩn. Các cơ quan tiến hành tố tụng trung ương chưa thường xuyên tiến hành tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm về cách thức đánh giá, sử dụng kết luận giám định trong các vụ án hình sự. Tổ chức giám định tư pháp công lập (Trung tâm pháp y) ở một số địa phương không thống nhất, thực hiện chưa đúng Luật. Nhiều địa phương mới chỉ có một giám định viên pháp y, trong khi theo Thông tư 47/2013/TT-BYT của Bộ Y tế thì số lượng giám định viên tối thiểu để thực hiện một vụ giám định là 2 người.
Ở một số địa phương, việc phối hợp giữa lực lượng pháp y y tế và pháp y trong công an chưa tốt trong việc tiếp nhận trưng cầu, thực hiện giám định pháp y, gây lãng phí nguồn lực. Danh sách người làm giám định tư pháp được lập đôi khi không sát thực tế, chưa thực sự bảo đảm chất lượng, chưa sát với yêu cầu hoạt động tố tụng. Trong lĩnh vực giám định kỹ thuật hình sự, việc chấp hành các quy định trong thu giữ các dấu vết, vật chứng còn chưa tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật, gây khó khăn trong việc giám định. Trong khi đó, chưa có quy định về thời hạn trả kết quả giám định, gây khó khăn trong việc bảo đảm thời hạn giải quyết theo tố tụng…
Để khắc phục tình trạng này, các ý kiến cho rằng, cần sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp. Theo đó, bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về thời hạn giám định. Quy định trách nhiệm của các bộ, ngành quản lý lĩnh vực giám định trong ấn định thời hạn giám định cụ thể đối với từng loại việc giám định trong quy trình, quy chuẩn giám định bảo đảm tính đồng bộ, tương thích với quy định của pháp luật tố tụng, tránh gây ảnh hưởng đến tiến độ xử lý các vụ án. Ngoài ra, cần quan tâm đến công tác đào tạo đội ngũ giám định viên để nâng cao năng lực cũng như phẩm chất của những người làm công tác giám định tư pháp…