Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Trưởng ban soạn thảo Nguyễn Hạnh Phúc phát biểu tại phiên họp
Luật Tổ chức Quốc hội được ban hành năm 2014 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2016 đã tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, bảo đảm Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước ta. Luật Tổ chức Quốc hội đã quy định cụ thể quyền và trách nhiệm của Quốc hội, đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội trong các hoạt động lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao theo hướng rõ ràng, minh bạch, hiệu lực, hiệu quả hơn. Sau gần 3 năm thi hành, về cơ bản, nhiều quy định của Luật đã đem lại những kết quả tích cực, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội.
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Trưởng ban soạn thảo Nguyễn Hạnh Phúc nêu rõ, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật lần này là nhằm thể chế hóa kịp thời Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII và Nghị quyết số 18/NQ-TW của Hội nghị Trung ương 6 (Khóa XII) một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Bên cạnh đó, việc sửa đổi cũng sẽ tập trung khắc phục một số vướng mắc, bất cập trong quá trình triển khai thi hành Luật thời gian qua, liên quan đến việc kiện toàn tổ chức bộ máy, quy định cụ thể về số lượng cấp phó và ủy viên thường trực, ủy viên chuyên trách của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội; sắp xếp, kiện toàn bộ máy giúp việc của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và Đoàn đại biểu Quốc hội ở địa phương để thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế.
Với quan điểm như vậy, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội gồm 2 điều. Trong đó, sửa đổi, bổ sung khoản 4, Điều 43 theo hướng quy định Đoàn đại biểu Quốc hội có bộ phận tham mưu, giúp việc theo quy định của pháp luật mà không quy định cứng về Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội có tính chất là một đơn vị độc lập giúp việc cho Đoàn đại biểu Quốc hội tại địa phương. Quy định như vậy để phù hợp với chủ trương hợp nhất Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội, Văn phòng Hội đồng nhân dân và Văn phòng Ủy ban nhân dân theo Nghị quyết số 18 của Trung ương, đồng thời vẫn bảo đảm đại biểu Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội ở địa phương luôn có bộ phận phục vụ, tham mưu, giúp việc. Dự thảo Luật cũng bổ sung vào khoản 2, Điều 53 quy định Ủy ban thường vụ Quốc hội có thẩm quyền phê chuẩn việc cho thôi làm Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội để phù hợp với thẩm quyền phê chuẩn việc bầu Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội của Ủy ban thường vụ Quốc hội tại khoản 3, Điều 43.
Phiên họp thứ nhất của Ban soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội
Liên quan đến Đoàn đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung khoản 3, Điều 54 theo hướng không quy định trách nhiệm của Ủy ban thường vụ Quốc hội trong việc quyết định phân bổ kinh phí hoạt động cho các Đoàn đại biểu Quốc hội để phù hợp với chủ trương hợp nhất Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội, Văn phòng Hội đồng nhân dân và Văn phòng Ủy ban nhân dân; sửa đổi, bổ sung khoản 1, Điều 101 theo hướng không quy định về kinh phí hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội. Theo đó, kinh phí hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội được ngân sách địa phương bảo đảm theo phân bổ dự toán do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định để phù hợp với chủ trương hợp nhất 3 Văn phòng tham mưu, giúp việc.
Tuy nhiên, một số thành viên Ban soạn thảo chưa tán thành nội dung sửa đổi, bổ sung này và đề xuất giữ quy định như hiện nay để bảo đảm tính độc lập cho Đoàn đại biểu Quốc hội trong quá trình hoạt động. Bởi thực tế vừa qua cho thấy, vai trò và hiệu quả hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội tại một số địa phương còn hạn chế, có tình trạng một số đại biểu Quốc hội khi ra Quốc hội thì tập trung bảo vệ quyền lợi của địa phương mình hoặc không dám phát biểu vì sợ động chạm đến quyền lợi của địa phương trong khi đại biểu Quốc hội là đại diện cho cử tri và nhân dân cả nước. Các ý kiến này lo ngại rằng, nếu kinh phí hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội tới đây cũng do địa phương quyết định và bảo đảm thì sẽ dẫn đến tình trạng “cát cứ” trong hoạt động của đại biểu Quốc hội và Đoàn đại biểu Quốc hội.
Tại phiên họp, một số thành viên Ban soạn thảo cũng đề nghị xem xét, sửa đổi các quy định về tỷ lệ đại biểu Quốc hội chuyên trách; làm rõ thế nào là Ủy viên chuyên trách và Ủy viên thường trực của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội; nghiên cứu thành lập Ủy ban Dân nguyện để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân nguyện của Quốc hội; về cơ cấu tổ chức của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội; về bộ máy giúp việc của Quốc hội …