CHÍNH PHỦ TRÌNH QUỐC HỘI DỰ ÁN LUẬT THỦ ĐÔ (SỬA ĐỔI)
Đề xuất nhiều cơ chế đặc thù, vượt trội cho Thủ đô
Tờ trình về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) của Chính phủ cho biết, việc ban hành Luật Thủ đô (sửa đổi) là cần thiết, nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng, phát triển, quản lý, bảo vệ Thủ đô. Dự thảo luật gồm 7 chương, 59 điều; trong đó sửa đổi, bổ sung 18 điều; quy định mới 38 điều. Theo đó, Luật Thủ đô (sửa đổi) bổ sung các cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện nhiệm vụ của Thủ đô là trung tâm chính trị-hành chính của quốc gia đồng thời là đô thị đặc biệt.
Trong đó, về mô hình tổ chức chính quyền Thủ đô, dự thảo luật quy định thực hiện mô hình không tổ chức Hội đồng nhân dân phường ở Hà Nội theo Nghị quyết số 97/2019/QH14 của Quốc hội và bổ sung thành phố thuộc thành phố Hà Nội. Cùng với đó, tăng số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân (từ 95 lên 125 đại biểu), tỷ lệ đại biểu chuyên trách (từ 20% lên 25%), số lượng phó chủ tịch Hội đồng nhân dân (từ 2 lên tối đa 3); mở rộng thành phần Thường trực Hội đồng nhân dân so với Luật Tổ chức chính quyền địa phương nhằm nâng cao năng lực và tăng tính chuyên nghiệp của Hội đồng nhân dân.
Chính phủ đề xuất thành lập hai thành phố trực thuộc thành phố Hà Nội. Dự kiến là thành phố logistics, dịch vụ ở khu vực phía Bắc, gồm vùng Đông Anh, Mê Linh, Sóc Sơn và thành phố về giáo dục, đào tạo, khoa học ở khu vực phía Tây, gồm vùng Hòa Lạc, Xuân Mai. Hai thành phố được đề xuất thành lập bổ sung sẽ có đặc thù khác so với chính quyền quận, huyện, thị xã là tăng số lượng phó chủ tịch Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân chuyên trách, bổ sung Ban Đô thị...
Liên quan đến những quy định về xây dựng, phát triển, quản lý, bảo vệ Thủ đô, dự thảo luật đề xuất trao cho Hà Nội nhiều cơ chế đặc thù. Về đầu tư, đề xuất của Chính phủ là cho phép tách dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư công (tương tự cơ chế áp dụng cho tỉnh Khánh Hòa), mở rộng phạm vi áp dụng đầu tư theo phương thức đối tác công tư trong lĩnh vực văn hóa, thể thao. Hà Nội được vay thông qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ tổ chức tài chính, tổ chức khác trong nước và từ nguồn trái phiếu Chính phủ phát hành không phụ thuộc vào hạn mức trần. Ngân sách thành phố giữ lại tối đa các khoản thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất thuộc thẩm quyền quản lý của thành phố để tạo nguồn lực đầu tư các công trình, dự án trọng điểm, dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư, giao thông công cộng, hỗ trợ di dời cơ sở, đơn vị thuộc danh mục phải di dời; tỷ lệ điều tiết cụ thể sẽ do Thủ tướng Chính phủ quyết định hằng năm phù hợp với mục tiêu sử dụng nguồn thu này.
Về phát triển khoa học và công nghệ quy định một số ưu đãi cho khoa học, công nghệ khác với pháp luật hiện hành, trong đó có mở rộng đối tượng áp dụng hình thức khoán kinh phí so với Luật Khoa học và công nghệ. Trong nông nghiệp, nông thôn Thủ đô, cho phép xây dựng trên đất nông nghiệp các công trình phụ trợ bán kiên cố phục vụ trực tiếp cho sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung; giao Chính phủ quy định chi tiết tỷ lệ diện tích, điều kiện, trình tự, thủ tục cấp phép, loại công trình phụ trợ bán kiên cố... Đối với chính sách xã hội, quy định Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội quyết định bố trí ngân sách để hỗ trợ giảm nghèo, giải quyết việc làm, vay mua nhà ở xã hội; hỗ trợ công nhân, người lao động trong các khu công nghiệp vay mua nhà ở xã hội...
Xin ý kiến liên quan quy định về biên chế cán bộ, công chức, viên chức
Tại Tờ trình Chính phủ cũng xin ý kiến Quốc hội về một số vấn đề liên quan đến quy định về biên chế cán bộ, công chức, số lượng viên chức của thành phố Hà Nội (điểm b khoản 1 Điều 9). Cụ thể, căn cứ yêu cầu từ thực tiễn của Thủ đô, dự thảo luật quy định trên tổng số biên chế cán bộ, công chức, viên chức được cơ quan có thẩm quyền giao, thành phố Hà Nội được tăng thêm biên chế từ nguồn biên chế dự phòng căn cứ vào khung danh mục vị trí việc làm, quy mô dân số, thực trạng khối lượng công việc, mức độ hiện đại hóa trang thiết bị, phương tiện làm việc, đặc điểm an ninh, chính trị, an toàn xã hội trên địa bàn và khả năng cân đối ngân sách của thành phố Hà Nội để bảo đảm các chi phí cho biên chế tăng thêm. Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đề xuất cơ quan có thẩm quyền quyết định cụ thể về số lượng biên chế tăng thêm.
Thay mặt Chính phủ, thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long trình bày Tờ trình Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) trước Quốc hội
Quy định này bảo đảm tính linh hoạt, chủ động cho thành phố Hà Nội trong việc quyết định biên chế. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng quy định này khác với quy định tại khoản 2 Điều 4 Quy định số 70-QĐ/TW ngày 18-7-2022 của Ban Chấp hành Trung ương về quản lý biên chế của hệ thống chính trị, theo đó, Bộ Chính trị “quyết định tổng biên chế và biên chế dự phòng của hệ thống chính trị theo nhiệm kỳ 5 năm và khi cần thiết; quyết định giao biên chế cho các cơ quan, tổ chức được giao thẩm quyền quản lý biên chế”. Do vậy, Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.
Tiếp tục hoàn thiện mô hình chính quyền Thủ đô
Tán thành về sự cần thiết ban hành, mục đích, quan điểm xây dựng và phạm vi sửa đổi của dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi). Đồng thời khẳng định, việc hoàn thiện Luật Thủ đô (sửa đổi) phải đề ra được những chính sách đặc thù, phù hợp với vị trí, vai trò của trung tâm đầu não chính trị-hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế, tạo hành lang pháp luật cho Thủ đô phát triển nhanh chóng và hiệu quả.
Quan tâm đến nội dung về mô hình chính quyền Thủ đô, đại biểu Quốc hội Trần Văn Tiến– Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc cho biết, việc thực hiện mô hình không tổ chức Hội đồng nhân dân phường ở Hà Nội theo Nghị quyết số 97 và bổ sung thành phố thuộc thành phố Hà Nội đến nay đã thực hiện gần đc 3 năm. Ssau gần 3 năm thực hiện nghị quyết của Quốc hội trong bối cảnh thành phố gặp nhiều khó khăn nhất là tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp khó lường; tình hình kinh tế đang trong giai đoạn suy thoái và phục hồi chậm… Tuy nhiên, với sự nỗ lực cố gắng của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố trong việc thực hiện nghị quyết 97 của Quốc hội, đến nay đã đạt được kết quả rất tích cực.
Đại biểu Quốc hội Trần Văn Tiến– Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc
“Mô hình chính quyền địa phương cấp phường chỉ bao gồm Ủy ban nhân dân phường; tổ chức bộ máy phù hợp với Nghị quyết nên được kiện toàn tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước được nâng lên, cải cách hành chính và cải cách chế độ công vụ, công chức có nhiều chuyển biến tích cực; việc phân cấp, ủy quyền linh hoạt, chủ động trong triển khai hoạt động công vụ, trách nhiện của cán bộ, công chức đc nâng cao, giảm bớt nhiều khâu trung gian, rút ngắn quy trình thủ tục và thời gian trong việc giải quyết công việc. Việc quy định Ủy ban nhân dân phường làm việc theo chế độ thủ trưởng phù hợp với chức năng là cơ quan hành chính tại phường nhưng vẫn đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của đảng ủy phường, chị sự kiểm tra, giám sát của cơ quan có thẩm quyền nên vẫn duy trì đc cơ chế kiểm soát quyền lực đối với Ủy ban nhân dân phường và Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường.”, đại biểu Tiến đánh giá cao những điểm tích cực của mô hình này.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, đại biểu Tiến cũng chỉ ra một số điểm còn có vướng mắc cần được nghiên cứu tháo gỡ, tiếp tục hoàn thiện: cơ cấu tổ chức phường không bao gồm trưởng Công an phường vì không phải là công chức theo luật cán bộ công chức; Nghị định số 32/2021/NĐ-CP quy định trưởng Công an phường thuộc cơ cấu của phường, điều này đang mâu thuẫn với nghị quyết 97 của Quốc hội; chưa có quy định về việc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân phường, Ủy ban nhân dân phường ban hành trước ngày 1/7/2021 mà không còn phù hợp hoặc trái với văn bản ban hành sau ngày 1/7/2022.
Bên cạnh đó, do Ủy ban nhân dân phường thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của đơn vị dự toán ngân sách nên Ủy ban nhân dân phường không còn sự chủ động trong công tác điều hành nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội và các nhiệm vụ khác; việc quản lý cán bộ, công chức phường thuộc quận, thị xã nhưng cán bộ thuộc tổ chức Đảng, mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị- xã hội và cán bộ, công chức xã, thị trấn vẫn là công chức cấp xã đã gây khó trong công tác quản lý cán bộ, công chức; khối lượng công việc tại quận, thị xã tăng lên do mô hình chính quyền phường không còn Hội đồng nhân dân phường nên mọi công việc thuộc Hội đồng nhân dân phường trước kia đều do Hội đồng nhân dân phường đảm nhiệm; số lượng biên chế công chức phường hạn chế bình quân 15 biên chế/phường không đáp ứng nhu cầu, nhất là các phường đông dân cư…/.