PHÁT BIỂU ẤN TƯỢNG TẠI PHIÊN CHẤT VẤN BỘ TRƯỞNG BỘ LAO ĐỘNG, THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
Thảo luận ở hội trường về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng, đại biểu Nguyễn Văn Huy - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình nhất trí với báo cáo của Đoàn giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề việc huy động quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19 và việc thực hiện chính sách pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng.
Đại biểu nêu rõ, cùng với sự nỗ lực của toàn dân và cả hệ thống chính trị, công tác huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19 trong thời gian qua đã góp phần quan trọng, có tính chất quyết định để kiểm soát thành công đại dịch COVID-19, phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; y tế cơ sở, y tế dự phòng thì ngày càng có đóng góp quan trọng trong sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân và góp phần quan trọng vào thành công của công tác phòng, chống dịch bệnh, nhất là dịch COVID-19; hệ thống y tế cơ sở thì ngày càng được tổ chức theo hướng tinh gọn, giảm đầu mối, nâng cao hiệu lực, hiệu quả.
Đại biểu Nguyễn Văn Huy - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình
Theo báo cáo số 104 của Chính phủ thì đến năm 2022 cả nước có trên 80% trạm y tế xã thực hiện khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế, 100% đơn vị cấp huyện có trung tâm y tế và 99,6% xã, phường, thị trấn có trạm y tế. Việc sắp xếp lại hệ thống y tế cơ sở theo Nghị quyết số 19 của Ban Chấp hành Trung ương thì đã cơ bản khắc phục được tình trạng trùng lắp, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, giảm đầu mối trong hệ thống tổ chức y tế cơ sở và đồng thời đã giúp các đơn vị tăng cường năng lực quản trị và khả năng tự chủ, đáp ứng được nhu cầu bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân cũng như công tác dân số trong tình hình mới. Tuy nhiên, còn nhiều bất cập, vướng mắc, khó khăn trong hoạt động y tế cơ sở đang đặt ra hiện nay.
Thứ nhất, do thiếu hướng dẫn cụ thể thì khi thay đổi dẫn tới tình trạng không thống nhất, có sự khác nhau về mô hình tổ chức của trung tâm y tế huyện và trạm y tế xã; song trùng tồn tại các loại mô hình hoạt động với những khó khăn, bất cập như báo cáo đã nêu.
Thứ hai, tỷ lệ khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại trạm y tế xã trên tổng số lượt khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế ở các cấp chuyên môn kỹ thuật thì giảm; điều kiện về thuốc, trang thiết bị tại trạm y tế xã chưa bảo đảm để thực hiện các nhiệm vụ được giao. Mặc dù có chức năng và ý nghĩa rất lớn trong việc chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân, song trong những năm qua, các trạm y tế cấp xã thì chưa thực sự phát huy được hiệu quả. Một thực trạng đang diễn ra khá phổ biến hiện nay, đó là trong các bệnh viện thì lâm vào cảnh quá tải, vì số lượng người đến khám bệnh quá đông, tại các trạm y tế cơ sở thì lại quá vắng vẻ và dường như Trạm y tế xã thì chỉ thực hiện chức năng chủ yếu là cấp giấy giới thiệu cho người dân để đi khám, chữa bệnh ở các bệnh viện tuyến trên. Đây là điều rất đáng phải suy nghĩ để có những giải pháp phải tập trung khắc phục.
Bên cạnh đó, đại biểu phản ánh tình trạng nhân lực và năng lực y tế cơ sở chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ, chế độ đãi ngộ cho cán bộ, nhân viên y tế thì cũng còn nhiều bất cập. Nguồn lực từ ngân sách nhà nước đầu tư cho y tế cơ sở còn hạn hẹp và tỷ trọng chi khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại tuyến y tế cơ sở thì còn thấp, trong khi nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân thì ngày càng tăng cao. Trong đại dịch COVID-19 thì càng khẳng định vai trò quan trọng cũng như bộc lộ rõ hơn những tồn tại, hạn chế, khó khăn của y tế cơ sở hiện nay.
Với quan điểm chỉ đạo sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi người dân và của xã hội, bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe là nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi người dân, của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, đòi hỏi sự tham gia tích cực của cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, các ngành, trong đó ngành y tế là nòng cốt, Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới đã khẳng định đầu tư cho bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân là đầu tư cho phát triển và nhấn mạnh cần phải đổi mới mạnh mẽ cơ chế và phương thức hoạt động của y tế cấp xã để thực hiện vai trò là tuyến đầu trong phòng bệnh và chăm sóc sức khỏe Nhân dân.
Để y tế cơ sở bảo đảm thực hiện đầy đủ chức năng chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám, chữa bệnh, phòng, chống dịch bệnh và nâng cao sức khỏe nhằm bảo đảm cho mọi người dân đều được chăm sóc sức khỏe tại cộng đồng, đại biểu cơ bản thống nhất với các kiến nghị cũng như đề xuất của Đoàn giám sát về các nhóm giải pháp nâng cao chất lượng y tế cơ sở, trong đó đại biểu đề nghị cần phải thể chế rõ phạm vi của y tế tuyến huyện, y tế tuyến xã và y tế thôn, bản gắn với chức năng, nhiệm vụ cụ thể của từng tuyến. Xác định mối quan hệ giữa các tuyến y tế hiện nay được quy định tại Nghị quyết số 20 và Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023, nhất là phải làm rõ chức năng, nhiệm vụ của tuyến y tế cơ sở với 3 cấp chuyên môn kỹ thuật ban đầu, cơ bản và chuyên sâu.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị cần quan tâm đổi mới cơ chế tài chính, cơ chế chi trả của Quỹ bảo hiểm y tế theo hướng là tăng chi cho y tế cơ sở, đổi mới chính sách và phương thức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ y tế cơ sở, nhất là nhân lực làm việc tại các trạm y tế xã. Thực hiện điều động, luân phiên hợp lý bác sĩ, cán bộ y tế để khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại các Trạm y tế xã.
Để góp phần khắc phục tình trạng nhân viên y tế xin nghỉ việc, chuyển việc được Nhân dân và cử tri rất quan tâm trong thời gian vừa qua, đại biểu kiến nghị cần phải quan tâm chăm lo các giải pháp để tăng thu nhập, bảo đảm tiền lương, phụ cấp, chế độ đãi ngộ thỏa đáng và phát triển bản thân đối với nhân viên y tế nói chung, nhân viên y tế cơ sở nói riêng, không chỉ về cơ chế, về kinh tế mà quan trọng nhất là phải tạo được môi trường, điều kiện để cho các nhân viên y tế được phát triển bản thân, có như vậy mới tương xứng với đặc thù công việc và yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới.