Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011- 2016

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, Phó Trưởng Đoàn thường trực Đoàn giám sát Nguyễn Khắc Định trình bày Báo cáo

Thay mặt Đoàn giám sát, trình bày báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011- 2016, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, Phó Trưởng Đoàn thường trực Đoàn giám sát Nguyễn Khắc Định cho biết, trong giai đoạn này, thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng về đổi mới, kiện toàn tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị gắn với tinh giản biên chế, cải cách tiền lương, việc cải cách tổ chức bộ máy nhà nước đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần vào thành tựu chung của đất nước. Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương, cấp ủy và chính quyền địa phương đã có nhiều nỗ lực và quyết tâm thực hiện chủ trương đổi mới. Hệ thống thể chế về cải cách bộ máy hành chính nhà nước tiếp tục được đổi mới và hoàn thiện. Cơ cấu tổ chức của Chính phủ được giữ ổn định, tổ chức Bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực, bước đầu khắc phục được những chồng chéo hoặc bỏ trống về chức năng, nhiệm vụ, phạm vi, đối tượng quản lý. Chức năng, nhiệm vụ, mô hình tổ chức của chính quyền địa phương được xác định theo Hiến pháp và luật, bước đầu thực hiện cơ chế phân quyền, phân cấp, ủy quyền. Biên chế công chức được quản lý chặt chẽ hơn và có xu hướng giảm; chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đã được nâng lên một bước, cơ cấu hợp lý hơn. Các cơ quan trong bộ máy hành chính nhà nước đã từng bước đổi mới phương thức làm việc, cải cách thủ tục hành chính, thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông...

Tuy nhiên, Báo cáo cũng chỉ ra rằng, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011- 2016 vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định. Hệ thống pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước vẫn chưa thật đồng bộ, còn chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu thống nhất. Một số chủ trương, chính sách của Đảng và quy định của Hiến pháp năm 2013 chưa được thể chế hóa đầy đủ, cụ thể, kịp thời; một số văn bản chất lượng chưa cao, hay thay đổi, gây khó khăn cho việc thực hiện. Cơ cấu tổ chức của Chính phủ chậm được điều chỉnh theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hơn; chưa khắc phục triệt để những chồng chéo, giao thoa về chức năng, nhiệm vụ giữa các Bộ, cơ quan ngang Bộ; cơ chế “chủ trì, phối hợp” trong quản lý nhà nước còn phổ biến, nguyên tắc một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính chưa được phát huy mạnh mẽ nên vẫn phải hội họp nhiều, quy trình xử lý công việc chậm. 

Bên cạnh đó, tổ chức bộ máy bên trong Bộ, cơ quan ngang Bộ còn nặng nề, nhiều đầu mối, số đơn vị trực thuộc tăng lên với nhiều đơn vị có tư cách pháp nhân, dẫn đến tình trạng “Bộ trong Bộ”. Mô hình tổ chức tổng cục, cục, vụ không thống nhất; vẫn duy trì nhiều phòng trong các vụ tham mưu. Việc phân loại địa phương chưa phù hợp, chậm đổi mới nên cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp huyện chưa được hoàn thiện theo hướng phát huy vai trò chủ động, sáng tạo và phù hợp với đặc điểm của địa phương mà cơ bản vẫn được tổ chức đồng nhất như nhau. Thôn, tổ dân phố đang có xu hướng chuyển từ tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư thành một cấp hành chính ở cơ sở. Số lượng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố tăng nhanh nhưng hiệu quả hoạt động (kể cả phụ cấp) còn hạn chế.

Việc quản lý biên chế công chức tại một số Bộ, ngành, địa phương vẫn chưa nghiêm, cơ cấu công chức chưa hợp lý, còn mất cân đối giữa người giữ chức danh lãnh đạo, quản lý với số công chức tham mưu. Việc xây dựng và thực hiện Đề án vị trí việc làm còn nhiều khó khăn, vướng mắc và tính khả thi không cao; tinh giản biên chế chưa đi vào thực chất, không theo đúng quy định và chưa đạt mục tiêu đề ra theo Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị. Việc thực hiện chủ trương xã hội hóa và đổi mới, sắp xếp lại khu vực các đơn vị sự nghiệp công lập còn chậm, hiệu quả thấp. Cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp công lập chưa được đẩy mạnh; số lượng người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập vẫn tăng về số lượng, nhất là ở các địa phương. Thủ tục hành chính còn phức tạp, phiền hà, vẫn còn nhiều quan ngại về tính minh bạch, công khai trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước.

Thảo luận tại phiên họp, các thành viên Ủy ban thường vụ Quốc hội đánh giá, Báo cáo đã thể hiện được bao quát đầy đủ kết quả giám sát việc thực hiện pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy nhà nước giai đoạn 2011-2016, nội dung báo cáo dễ hiểu và có sức thuyết phục cao, số liệu cụ thể, phụ lục chi tiết.

Bày tỏ sự đồng tình và đánh giá cao Báo cáo kết quả giám sát của Đoàn giám sát, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng, báo cáo nêu rõ mặt được, mặt tồn tại, yếu kém và đưa ra được những bài học kinh nghiệm xác đáng. Phát biểu ý kiến vào vấn đề cụ thể, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ chỉ ra rằng, Nghị quyết số 39- NQ/TW của Bộ Chính trị quy định rõ về việc về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Tuy nhiên trên thực tế, việc quản lý biên chế vẫn còn nhiều hạn chế, một số đơn vị vẫn còn vượt chỉ tiêu công chức, đơn vị thành lập mới xin tăng thêm biên chế, một số đơn vị thực hiện tinh giản biên chế nhưng không đúng đối tượng… Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần làm rõ hơn nguyên nhân do đâu mà tình trạng quản lý biên chế như trên vẫn còn tồn tại; đề nghị xây dựng cơ chế đánh giá cán bộ công chức một cách khách quan, đồng bộ và nghiêm túc, bổ sung cơ chế cạnh tranh trong đánh giá cán bộ, công chức, viên chức.

Liên quan đến tiêu chí đánh giá cán bộ, công chức, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị Chính phủ xem xét lại cách đánh giá, tiêu chí đánh giá cán bộ, công chức. Có những ngành 99% công chức hoàn thành nhiệm vụ, nhưng tổng kết cuối năm mức độ hoàn thành nhiệm vụ của toàn ngành lại vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Do đó, phải có tiêu chí cụ thể, khoa học để đánh giá phù hợp với từng phân loại cán bộ, công chức, tránh việc đánh giá cào bằng sẽ không tạo được động lực phấn đấu của một bộ phận cán bộ, công chức.

Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cũng đề nghị Chính phủ xem lại cách xây dựng Đề án vị trí việc làm, trong khi ý nghĩa của việc xây dựng và thực hiện Đề án vị trí việc làm là để thực hiện việc tuyển dụng, bố trí, sắp xếp đúng người, đúng việc tránh phình bộ máy. Tuy nhiên trên thực tế thực hiện Đề án này, các Bộ, ngành địa phương, các cơ quan, đơn vị vẫn còn nhiều vướng mắc và vẫn làm tăng thêm nhiều biên chế.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu ý kiến tại phiên họp

Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ, trong quá trình tiếp tục hoàn thiện báo cáo, đề nghị Đoàn giám sát phối hợp với Chính phủ, Bộ Nội vụ và các bộ ngành có liên quan rà soát, đánh giá toàn diện, tổng thể nội dung báo cáo để tránh sự mâu thuẫn giữa kết quả đạt được với những tồn tại hạn chế; làm rõ mối quan hệ của việc cải cách bộ máy hành chính nhà nước trong hệ thống chính trị, tái cơ cấu bộ máy nhà nước tương thích với tái cơ cấu kinh tế và hội nhập kinh tế thị trường hay chưa?

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, nêu rõ, sau 1 năm làm việc với tinh thần khẩn trương, trách nhiệm, Đoàn giám sát đã trình ra được Báo cáo kết quả giám sát công phu, toàn diện, đưa ra được những đánh giá khách quan, cụ thể về mặt được, mặt tồn tại, từ đó đưa ra giải pháp kiến nghị để gải quyết những bất cập, hạn chế về vấn đề cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước. Nghiêm túc tiếp thu các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn giám sát phối hợp với Bộ Nội vụ, các cơ quan của Chính phủ sẽ hoàn chỉnh lại báo cáo để trình ra kỳ họp Quốc hội tháng 10 tới đây.