Chính phủ đề ra nhóm nhiệm vụ nhằm cải thiện chất lượng quy hoạch và quản lý đô thị
Giải trình, làm rõ những vấn đề thuộc trách nhiệm của Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng cho hay, đô thị Việt Nam trong những năm qua có sự phát triển mạnh mẽ, cả về quy mô, số lượng và chất lượng. Kinh tế đô thị đã góp phần đặc biệt quan trọng, kinh tế đô thị và khu công nghiệp chiếm xấp xỉ 80% quy mô của nền kinh tế. Các đô thị thực sự là động lực của nền kinh tế, trở thành hạt nhân của quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế, cơ cấu xã hội.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng phát biểu tại phiên chất vấn Ảnh: Đình Nam
Bên cạnh kết quả đạt được, thì đô thị còn phát triển theo chiều rộng nhiều hơn chiều sâu, và hiệu quả phát triển đô thị còn thấp. Hệ thống hạ tầng của nhiều đô thị chưa đầy đủ và còn thiếu đồng bộ. Kiến trúc, cảnh quan độ thị ở nhiều đô thị, nhiều khu vực trong đô thị còn thiếu nét đặc trưng riêng và thiếu bản sắc. Việc đầu tư xây dựng, phát triển đô thị còn nhiều hạn chế, cả trong đầu tư xây dựng hạ tầng đường bộ và xây dựng công trình. Tình trạng vi phạm quy hoạch, xây dựng thiếu phép, sai phép còn diễn ra và chưa được khắc phục, chấn chỉnh kịp thời. Việc xây dựng nhà ở trong đô thị còn mất cân đối, đặc biệt là xây dựng nhà ở xã hội - nhu cầu rất lớn, phù hợp với đại đa số người dân, nhưng đầu tư còn chậm, thậm chí có địa phương chưa chú ý nhiều đến lĩnh vực này. Tình trạng ùn tắc giao thông tại khu vực đô thị ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt là ở các đô thị lớn. Tình trạng quá tải hạ tầng xã hội như trường học, bệnh viện... ngày càng gia tăng. Tình trạng ngập úng tại đô thị lớn, nhất là tại TP Hồ Chí Minh và Hà Nội. Tình trạng ô nhiễm môi trường ở các đô thị rất bức xúc, nhất là ở những đô thị lớn, cả ô nhiễm chất thải rắn, không khí và nước thải. Tình trạng cháy nổ diễn biến nghiêm trọng.
Nguyên nhân, Phó Thủ tướng cho rằng, trước hết do công tác lập quy hoạch nói chung, và quy hoạch đô thị nói riêng được các địa phương tập trung thực hiện. Tuy đã rất nỗ lực, song nhiều khu vực phát triển nhanh, trong khi việc lập quy hoạch xây dựng chậm, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng phát triển đô thị. Hệ thống quy hoạch đô thị còn thiếu đồng bộ. Chất lượng không ít quy hoạch còn thấp, phải điều chỉnh nhiều lần. Tình trạng điều chỉnh quy hoạch ở một số nơi còn tùy tiện, ảnh hưởng đến chất lượng đô thị, thậm chí ảnh hưởng đến hiệu quả, gây thất thoát tài nguyên.
Thứ hai, công tác triển khai thực hiện quy hoạch còn nhiều hạn chế, còn thiếu quy định về quy hoạch dẫn đến tình trạng “có quy hoạch là có đầu tư”, dẫn đến đầu tư theo phong trào, gây dư thừa bất động sản trong một thời kỳ. Công tác quản lý đầu tư, phát triển đô thị ở nhiều nơi còn buông lỏng, dẫn đến vi phạm pháp luật. Tổ chức đầu tư hạ tầng theo quy hoạch còn chậm, thiếu đồng bộ do thiếu vốn đầu tư.
Thứ ba, bộ máy quản lý đô thị còn thiếu, nhưng chậm được hoàn thiện. Nghị định 11 của Chính phủ đã quy định cần thành lập Ban quản lý công trình xây dựng, như một “nhạc trưởng” để điều hành sự đầu tư khác nhau của các nhà đầu tư, tạo sự đồng bộ cho hạ tầng đô thị. Nhưng hiện bộ máy quản lý nhiều nơi còn thiếu, mà cơ quan quản lý ở nhiều nơi không có đủ thời gian.
Thứ tư, nhu cầu xã hội cho xây dựng đô thị rất lớn, nhưng đáp ứng từ nguồn lực Nhà nước hạn chế, đặc biệt tại các khu vực đô thị lớn nhu cầu ngày càng tăng, do người dân đi về đô thị để tìm kiếm cơ hội việc làm mới, sinh sống, gây áp lực lớn cho hạ tầng.
Thứ năm, công tác thanh tra, kiểm tra đã được tăng cường, nhưng hiệu quả còn thấp. Thực hiện kết luận sau thanh tra còn chậm, thậm chí chưa nghiêm, mà việc xử lý sai phạm còn thiếu kiên quyết.
Thứ sáu, pháp luật về quản lý đô thị còn thiếu, khi hiện mới có Nghị định về quản lý phát triển đô thị, hiệu lực chưa cao.
Về nhiệm vụ trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh, trước hết, Chính phủ sẽ tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật về quy hoạch và quản lý phát triển, trước hết sẽ rà soát, đánh giá tổng kết Luật Quy hoạch đô thị, Luật Xây dựng để cải thiện, đáp ứng nhu cầu phát triển nói chung. Khẩn trương hoàn thiện dự thảo Luật Quản lý phát triển đô thị, để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5; hoàn thiện dự thảo Luật Kiến trúc để trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 7; rà soát, xây dựng mới nghị định hướng dẫn.
Hai, đẩy mạnh công tác lập quy hoạch, từ quy hoạch chung đến quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết về đô thị, đi đôi với nâng cao chất lượng công tác quy hoạch. Gắn quy hoạch đô thị với quy hoạch xây dựng, cũng như với Kế hoạch thích ứng với biến đổi khí hậu và tình trạng nước biển dâng.
Ba, cần tăng cường kiểm soát quá trình đầu tư xây dựng, phát triển đô thị theo quy hoạch và có quy hoạch. Yêu cầu các đô thị có kế hoạch phát triển gắn với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 3 năm và 5 năm. Cân đối với khả năng nguồn lực, khả năng tiêu dùng sản phẩm bất động sản của người dân, để tránh dư thừa bất động sản, cũng như phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước. Tăng cường kiểm soát quá trình đầu tư xây dựng công trình, bảo đảm an toàn, chất lượng và theo quy hoạch, tránh tăng áp lực lên hạ tầng đô thị.
Bốn, chú trọng đầu tư hạ tầng đô thị đồng bộ từ điện, cấp thoát nước, xử lý chất thải rắn, công viên, nghĩa trang. Đồng thời tổ chức kết nối theo vùng, theo lãnh thổ, phát triển giao thông đô thị mới.
Đề nghị Chính phủ tăng cường công tác xây dựng quy hoạch và quản lý quy hoạch vùng, địa phương, quy hoạch chung xây dựng các đô thị
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển phát biểu kết luận nội dung chất vấn
Kết luận phiên chất vấn, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu rõ, sau nửa ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc với tinh thần, trách nhiệm cao, phiên chất vấn của Ủy ban thường vụ Quốc hội đối với Bộ trưởng Bộ Xây dựng đã kết thúc với kết quả tích cực. Phiên chất vấn đã được tiến hành theo đúng quy định của pháp luật, nhóm vấn đề được lựa chọn đều là những vấn đề bức xúc nổi lên trong đời sống kinh tế- xã hội của đất nước, được cử tri cả nước và các vị đại biểu Quốc hội quan tâm, cần sớm có những giải pháp xử lý đồng bộ, kịp thời và hiệu quả. Không khí chất vấn và trả lời chất vấn tại phiên họp thẳng thắn, có tranh luận, đối thoại với tinh thần xây dựng cao, thể hiện trách nhiệm của cả người hỏi và người trả lời. Các vị đại biểu Quốc hội nêu câu hỏi gọn, rõ, đi thẳng vào vấn đề, các vị Bộ trưởng đã bố trí thời gian tham gia nghiêm túc phiên chất vấn theo yêu cầu của Ủy ban thường vụ Quốc hội. Bộ trưởng Bộ Xây dựng đã chuẩn bị báo cáo đầy đủ về các vấn đề liên quan và sớm gửi đến các vị đại biểu Quốc hội để nghiên cứu. Các thành viên Chính phủ đã thể hiện tinh thần cầu thị, xây dựng, thẳng thắn nhìn nhận, đánh giá tình hình thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ được giao, nhận rõ trách nhiệm liên quan đến lĩnh vực quản lý nhà nước thuộc thẩm quyền của mình.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho biết, Ủy ban thường vụ Quốc hội ghi nhận các giải pháp mà đại diện Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng và các vị Bộ trưởng, lãnh đạo bộ cũng như hai Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội đã nêu. Trong thời gian tới đề nghị tập trung thực hiện một số nội dung sau đây:
Tiếp tục hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách về quy hoạch xây dựng và quản lý phát triển đô thị, trong đó tập trung nghiên cứu xây dựng Luật Quản lý phát triển đô thị và Luật Kiến trúc đúng tiến độ của chương trình xây dựng luật và pháp lệnh năm 2018. Bảo đảo chất lượng, tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các định hướng chiến lược, chương trình kế hoạch về phát triển đô thị. Tiếp tục triển khai có hiệu quả các chương trình đề án, dự án cấp quốc gia về phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật, nhằm từng bước nâng cao chất lượng đô thị, hiện đại hóa hệ thống kết cấu hạ tầng đô thị, thúc đẩy tăng trưởng tại các khu vực địa bàn còn khó khăn như vùng núi, ven biển và hải đảo.
Chỉ đạo hướng dẫn các địa phương triển khai rà soát, điều chỉnh quy hoạch chung ở các đô thị, phù hợp với tốc độ phát triển đô thị, tốc độ phát triển kinh tế- xã hội. Tập trung đẩy mạnh tốc độ lập quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị ở các đô thị. Gắn kế hoạch đầu tư phát triển đô thị với quy hoạch xây dựng, nhằm thu hút vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng nhà ở và đất đai, bảo vệ môi trường, đặc biệt là ở các đô thị lớn và các vùng kinh tế trọng điểm theo kế hoạch đã đề ra. Rà soát, điều chỉnh, bổ sung các quy hoạch xây dựng, quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật các vùng kinh tế trọng điểm.
Nghiên cứu xây dựng Luật Quy hoạch đang được trình Quốc hội xem xét quyết định tại Kỳ họp thứ Tư theo hướng tích hợp, tránh mâu thuẫn giữa quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh, giữa quy hoạch mới và quy hoạch cũ đảm bảo tính thống nhất và có tầm nhìn dài hạn từ 20-30 năm. Tăng cường áp dụng quy chuẩn xây dựng Việt Nam về quy hoạch xây dựng trong việc giám sát, hướng dẫn, thẩm định, cấp phép quản lý xây dựng. Đồng thời, tổ chức rà soát để điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung những quy định còn thiếu. Chủ trì phối hợp với Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, tổ chức rà soát các quy hoạch đô thị gắn với đảm bảo giao thông, tăng cường thanh tra, kiểm tra công tác quản lý quy hoạch đô thị, nhất là trong xây dựng các khu đô thị mới, chung cư cao tầng, kịp thời ban hành các văn bản liên quan như: quy chế quản lý kiến trúc công trình cao tầng trong khu vực nội đô của TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.
Xây dựng danh mục tiêu chí, lộ trình, biện pháp di dời các công trình trên ra khỏi nội đô theo nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 130 ngày 23/1/2015. Quỹ đất sau khi di dời ưu tiên xây dựng phát triển các công trình công cộng, cây xanh, bãi đỗ xe, công trình hạ tầng xã hội và kỹ thuật đô thị, không dành cho xây dựng các công trình làm tăng mật độ dân cư tại khu vực được di dời.
Phối hợp với các địa phương thực hiện và đôn đốc các địa phương tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra sự tuân thủ các quy định của pháp luật về quy hoạch, đầu tư phát triển đô thị của các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng. Đẩy mạnh thanh tra trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng, đảm bảo thực hiện nghiêm các kết luận kiến nghị, quyết định xử lý sau thanh tra. Đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp và năng lực thực hiện nhiệm vụ công vụ của cơ quan, cán bộ thanh tra, nâng cao chất lượng hoạt động của các đoàn thanh tra.
Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, thực hiện công khai, minh bạch, đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong đầu tư xây dựng, thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong thẩm định dự án, thẩm định thiết kế và dự toán xây dựng, cấp giấy phép xây dựng, cấp giấy phép quy hoạch, nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin trong thực hiện thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công trực tuyến và xây dựng đề án về hệ thống cơ sở dữ liệu và công khai thông tin quy hoạch xây dựng.
Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, sau phiên chất vấn này, Ủy ban thường vụ Quốc hội sẽ có thông báo kết luận, đề nghị các thành viên Chính phủ đã trả lời chất vấn khẩn trương triển khai thực hiện các nội dung đã cam kết, báo cáo kết quả thực hiện với Quốc hội tại các kỳ họp. Cùng hoạt động chất vấn tại phiên họp này theo lĩnh vực phụ trách, đề nghị Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội tăng cường giám sát việc thực hiện lời hứa của các vị Bộ trưởng, trưởng ngành, tổ chức nhiều hoạt động giải trình về những vấn đề bức xúc trong lĩnh vực được phân công để góp phần tháo gỡ những vấn đề nảy sinh, đáp ứng yêu cầu của cử tri và nhân dân cả nước. Đề nghị các vị đại biểu Quốc hội quan tâm, tích cực, chủ động giám sát việc thực hiện lời hứa của các vị Bộ trưởng, trưởng ngành, góp phần ngày càng nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của Quốc hội.