Sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND cần đảm bảo nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát
Theo đó, ngày 07/10/2024, tại Phiên họp thứ 38, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét, cho ý kiến đối với dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân và kết luận như sau:
Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân; đánh giá cao Hội đồng Dân tộc đã tích cực nghiên cứu, chuẩn bị hồ sơ dự án Luật nghiêm túc, bảo đảm đầy đủ tài liệu theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và đủ điều kiện trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8. Ủy ban Pháp luật đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội tổ chức thẩm tra bảo đảm chất lượng để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến đối với dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Thường trực Hội đồng Dân tộc tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật để khẩn trương hoàn thiện hồ sơ dự án Luật trình Quốc hội thảo luận, cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, tập trung vào một số nội dung như sau:
- Về quan điểm xây dựng Luật: Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành 03 quan điểm xây dựng Luật. Đồng thời nhấn mạnh quan điểm Luật chỉ bổ sung hoặc luật hóa các nội dung thực sự cần thiết, xác đáng thuộc thẩm quyền của Quốc hội, không luật hóa các vấn đề, quy trình, thủ tục, điều kiện thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội mà giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với thực tiễn. Đối với các chính sách mới cần đánh giá tác động đầy đủ, nếu thấy hiệu quả, phù hợp thì mới quy định vào Luật.
- Về phạm vi sửa đổi, bổ sung: Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều theo Tờ trình của Thường trực Hội đồng Dân tộc. Đồng thời, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo bám sát quan điểm xây dựng luật, nhất là các quan điểm về đổi mới hoạt động giám sát của cơ quan dân cử để thể chế các nội dung cho phù hợp. Tiếp tục nghiên cứu, cân nhắc để sửa đổi, bổ sung các nội dung có vướng mắc, bất cập được phản ánh tại các hội thảo, hội nghị và qua khảo sát, lấy ý kiến của các cơ quan, tổ chức có liên quan.
Tiếp tục nghiên cứu một số vấn đề mới qua thực tiễn hoạt động giám sát: (1) Sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung khái niệm giám sát; (2) Về sửa đổi Điều 4 cho rõ phạm vi, đối tượng giám sát tối cao của Quốc hội, giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội bảo đảm thống nhất theo Điều 113 của Hiến pháp và yêu cầu “Tiếp tục nghiên cứu để xác định rõ hơn phạm vi, đối tượng, phương pháp, hình thức giám sát tối cao của Quốc hội phù hợp thực tiễn” tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; (3) Quy định giải trình ở Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nhất là những vấn đề liên quan đến liên ngành, liên lĩnh vực phụ trách của các cơ quan của Quốc hội; (4) Việc phối hợp giám sát các hiệp định, thỏa thuận, dự án quốc tế; (5) Về giám sát chung của các cơ quan dân cử; (6) Tổ chức hoạt động giám sát từ cơ sở, giám sát ngay trong quá trình thực hiện, kết hợp thường xuyên và đột xuất. Đây là những vấn đề lớn, cần có thời gian nghiên cứu, đánh giá tác động một cách kỹ lưỡng; vì vậy, nội dung này cần nêu trong Tờ trình là những vấn đề gợi ý để Quốc hội cho ý kiến. Sau khi Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8 sẽ nghiên cứu tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự án Luật.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho ý kiến tại phiên họp.
- Về bổ sung nguyên tắc của hoạt động giám sát: Đây là vấn đề lớn và còn có ý kiến khác nhau; đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật xây dựng 02 phương án để trình Quốc hội thảo luận, cho ý kiến theo hướng: (1) Phương án quy định thành một khoản riêng; (2) Phương án sửa đổi, bổ sung nguyên tắc vào quy định tại khoản 2 Điều 3 của Luật hiện hành. Tuy nhiên, cần rà soát thể hiện lại theo hướng nguyên tắc của hoạt động giám sát phải là những tư tưởng chỉ đạo có tính định hướng mà mọi chủ thể phải tuân theo khi tiến hành hoạt động giám sát, bảo đảm đúng với tính chất nguyên tắc không phải là mục đích, yêu cầu.
- Về bổ sung thẩm quyền của Quốc hội trong việc xem xét kết quả giám sát: Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo xây dựng 02 phương án để trình Quốc hội thảo luận, cho ý kiến theo hướng: (1) Phương án quy định yêu cầu Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành văn bản giải thích luật, pháp lệnh ngay khi ban hành luật, pháp lệnh; (2) Phương án giữ nguyên như quy định của Luật hiện hành.
- Về quy định cơ quan tham mưu, giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức, tiến hành hoạt động giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của cử tri: Đây là nội dung còn có ý kiến khác nhau, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo xây dựng 02 phương án để trình Quốc hội thảo luận, cho ý kiến theo hướng: (1) Phương án quy định cụ thể tên cơ quan có trách nhiệm tham mưu, giúp Ủy ban thường vụ Quốc hội; (2) Phương án quy định khái quát, không nêu cụ thể tên cơ quan có trách nhiệm tham mưu, giúp Ủy ban thường vụ Quốc hội.
- Về bổ sung quy định giám sát của Hội đồng nhân dân nơi tổ chức chính quyền đô thị: Đề nghị chỉ quy định khái quát và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật và linh hoạt, phù hợp với thực tiễn.
Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương phát biểu kết luận Phiên họp.
- Về sửa đổi, bổ sung quy định về xem xét báo cáo: Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo xây dựng 02 phương án để trình Quốc hội thảo luận, cho ý kiến theo hướng (1) Phương án 1: Ngoài Báo cáo của Chính phủ về kinh tế - xã hội, Báo cáo của Chính phủ về thực hiện ngân sách nhà nước, quyết toán ngân sách nhà nước và các báo cáo khác theo quy định của luật chuyên ngành Quốc hội vẫn xem xét vào kỳ họp cuối năm, còn lại các báo cáo khác Quốc hội sẽ xem xét vào kỳ họp giữa năm; (2) Phương án 2: Giữ nguyên như Luật hiện hành. Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành sửa đổi quy định về thời điểm xem xét báo cáo theo phương án 1.
- Về bổ sung tiêu chí lựa chọn nhóm vấn đề chất vấn, chuyên đề giám sát, vấn đề được giải trình: Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, nghiên cứu chỉ quy định những nội dung cơ bản mang tính nguyên tắc và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn tại các văn bản dưới luật.
- Về lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm: Đề nghị chỉ quy định theo hướng dẫn chiếu theo nghị quyết của Quốc hội; tiếp tục rà soát hoàn thiện quy định về lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Hội đồng nhân dân bầu bảo đảm thống nhất với quy định của các luật liên quan.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Thường trực Hội đồng Dân tộc chủ trì, phối hợp với Thường trực Ủy ban Pháp luật khẩn trương rà soát, chỉnh lý hoàn thiện hồ sơ dự án Luật, xây dựng Tờ trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin ý kiến thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi Chủ tịch Hội đồng Dân tộc thừa ủy quyền Chủ tịch Quốc hội thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội ký Tờ trình gửi Quốc hội. Ủy ban Pháp luật của Quốc hội hoàn thiện Báo cáo Thẩm tra trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV theo quy định của pháp luật.
Sau khi Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8, giao Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương tiếp tục chỉ đạo Thường trực Ủy ban Pháp luật chủ trì, phối hợp với Thường trực Hội đồng Dân tộc và các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội để hoàn thiện Hồ sơ dự án Luật báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV xem xét, thông qua./.