TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP SÁNG 24/6: QUỐC HỘI THẢO LUẬN VỀ DỰ ÁN LUẬT PHÒNG, CHỐNG MUA BÁN NGƯỜI (SỬA ĐỔI)
Cần bổ sung truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp mua bán thai nhi
Tham gia đóng góp ý kiến về dự án Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 7, đại biểu Trần Khánh Thu - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình cho biết, theo báo cáo của Bộ Công an, số vụ phạm tội mua, bán người có chiều hướng gia tăng hằng năm, đặc biệt thời gian vừa qua đã xuất hiện tình trạng mua bán thai nhi, một số nơi nổi lên tình trạng mua bán trẻ sơ sinh núp bóng tinh vi các tổ chức mang danh thiện nguyện tự phát.
“Việc mua bán thai nhi bắt đầu diễn ra từ thời điểm đang mang thai đến khi đứa trẻ chưa chào đời, nên chưa có hậu quả xảy ra, dẫn tới khó khăn cho công tác xử lý. Và theo pháp luật hình sự nước ta hiện nay thì chỉ được coi là con người và có quyền công dân khi đứa trẻ được sinh ra, còn khi vẫn đang trong bào thai bụng mẹ thì chưa thể coi là con người, chưa là đối tượng hành vi phạm tội”, đại biểu nêu rõ.
Đại biểu Trần Khánh Thu - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình
Vì vậy, cơ quan chức năng không có căn cứ để pháp lý để xử lý hình phạt hành vi mua bán thai nhi. Trong khi đó, pháp luật hình sự Việt Nam hiện nay chưa quy định đối với trường hợp mua bán thai nhi vì thai nhi không phải là trẻ em được sinh ra. Tuy nhiên, đại biểu Trần Khánh Thu nhận thấy, thực tiễn hiện nay, tình trạng mua bán thai nhi đã xảy ra tại nhiều địa phương, là hành vi nguy hiểm cho xã hội và vi phạm đạo đức, vi phạm thuần phong mỹ tục và chưa có quy định pháp luật điều chỉnh vấn đề này. Do đó, cần bổ sung truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp mua bán thai nhi.
Cùng quan điểm, đại biểu Huỳnh Thị Phúc - Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đề nghị cân nhắc, điều chỉnh hành vi mới phát sinh trong thực tiễn về mua bán người. Theo đại biểu, nếu xét dưới góc độ pháp luật, hành vi của người mẹ có con bán cũng phải quy định là hành vi mua bán người và có dấu hiệu phạm tội của tội mua, bán người. Tuy nhiên, thực tế pháp luật chưa quy định nên không có cơ sở xem xét và Bộ luật Hình sự năm 2015 cũng như pháp luật phòng, chống mua bán người cũng chưa có quy định nào về vấn đề nêu trên.
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc - Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
Do đó, trong lần sửa đổi luật lần này, đại biểu Huỳnh Thị Phúc đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc xem xét có giải pháp phù hợp đối với hành vi mua bán thai nhi trước tình hình mua bán đang diễn ra càng phức tạp và tinh vi trong giai đoạn hiện nay.
Mặt khác, hiện nay các đối tượng thực hiện hành vi mua bán người được che giấu bởi các hình thức rất phức tạp, như: Tham quan, du lịch, ký kết hợp đồng kinh tế, lao động xuất khẩu, tổ chức kết hôn qua môi giới, nhận con nuôi thông qua các đối tượng là pháp nhân thương mại. Do đó, cần phải xem xét, cân nhắc bổ sung chủ thể chịu trách nhiệm hình sự là pháp nhân thương mại đối với tội mua bán người, nhằm kịp thời điều chỉnh phù hợp thực tiễn về tình hình mua bán người có kết cấu tổ chức chặt chẽ, đa quốc gia như hiện nay.
Cần thiết bổ sung quy định về hành vi mua bán thai nhi
Đồng tình với các ý kiến nêu trên, đại biểu Thạch Phước Bình - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh nêu rõ, theo các công ước quốc tế như Công ước Liên Hiệp Quốc về quyền trẻ em, trẻ em bao gồm cả thai nhi cần được bảo vệ ngay từ khi còn trong bụng mẹ. Việc mua bán thai nhi có thể xem là một hình thức vi phạm nghiêm trọng quyền con người và quyền trẻ em. Điều này đòi hỏi các quốc gia thành viên, trong đó có Việt Nam phải có những quy định pháp lý cụ thể để bảo vệ thai nhi khỏi các hành vi mua bán.
“Một số quốc gia đã quy định cụ thể hành vi mua bán thai nhi là tội phạm, ví dụ tại Hoa Kỳ, luật pháp của một số bang có những quy định rõ ràng về việc cấm mua bán thai nhi và coi đó là một hành vi phạm tội nghiêm trọng. Việc tham khảo và học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia này sẽ giúp Việt Nam hoàn thiện hệ thống pháp luật của mình”, đại biểu nêu dẫn chứng.
Đại biểu Thạch Phước Bình - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh
Đại biểu Thạch Phước Bình cho rằng, thai nhi mặc dù chưa sinh ra nhưng cần được bảo vệ như một con người với đầy đủ các quyền cơ bản. Việc mua bán thai nhi không chỉ là vi phạm quyền của thai nhi mà còn là sự xúc phạm nghiêm trọng đến phẩm giá con người. Việc bổ sung hành vi này vào tội mua bán người sẽ thể hiện sự tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của thai nhi, phù hợp với các giá trị đạo đức và nhân văn. Việc không có quy định rõ ràng sẽ tạo kẽ hở cho các hành vi mua bán thai nhi diễn ra, gây ra những hậu quả tiêu cực cho xã hội và cộng đồng. Việc bổ sung quy định này sẽ giúp ngăn chặn từ xa các hành vi vô đạo đức và bảo vệ sự an toàn cho cả thai nhi và bà mẹ mang thai.
Bổ sung quy định về việc mua bán thai nhi vào phạm vi điều chỉnh của Luật
Thực tế cho thấy, hành vi mua bán thai nhi có xu hướng gia tăng và trở nên phức tạp, nhất là trong bối cảnh những vụ việc này thường liên quan đến các đường dây tội phạm có tổ chức. Đại biểu Thạch Phước Bình nhấn mạnh, việc bổ sung quy định này sẽ giúp các cơ quan chức năng có cơ sở pháp lý để xử lý triệt để các vụ việc có liên quan việc bảo vệ thai nhi, đồng thời bảo vệ bà mẹ mang thai khỏi những hành vi cưỡng bức, ép buộc phải bán con mình.
“Việc bổ sung quy định này sẽ giúp bảo vệ quyền lợi và sự an toàn của bà mẹ mang thai, đồng thời ngăn chặn các hành vi bị ép buộc, lừa gạt. Mặc dù, việc bổ sung quy định này là cần thiết nhưng cũng cần lưu ý đến những khó khăn trong thực thi. Việc điều tra, thu thập chứng cứ và xác định hành vi phạm tội có thể sẽ phải gặp nhiều thách thức, đặc biệt trong bối cảnh các giao dịch này thường diễn ra ngầm và không công khai”, đại biểu lưu ý.
Quang cảnh Phiên họp
Do đó, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt pháp lý, đảm bảo quy định rõ ràng, cụ thể và có tính khả thi cao, đồng thời cần tăng cường đào tạo và trang bị cho các cơ quan chức năng để họ có thể thực thi luật một cách hiệu quả và nghiêm minh.
Từ những phân tích nêu trên, đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị Quốc hội xem xét, bổ sung quy định về việc mua bán thai nhi vào phạm vi điều chỉnh của Luật Phòng, chống mua bán người sửa đổi lần này. Điều này sẽ giúp luật bao quát và phản ánh đúng thực tế hơn, đồng thời tăng cường khả năng bảo vệ thai nhi và bà mẹ mang thai.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị bổ sung điều khoản riêng biệt về mua bán thai nhi, bao gồm các quy định cụ thể về hành vi mua bán thai nhi, các hình thức xử phạt và biện pháp bảo vệ. Điều này sẽ giúp các cơ quan chức năng dễ dàng áp dụng và thực thi luật, đồng thời bảo đảm tính răn đe đối với các hành vi vi phạm này.
Ngoài ra, cần bổ sung nội dung về biện pháp đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về quyền của thai nhi và bà mẹ mang thai cũng như nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của việc mua bán thai nhi. Đại biểu cho rằng, việc nâng cao nhận thức sẽ giúp giảm thiểu các hành vi vi phạm và tạo ra một môi trường xã hội lành mạnh, bảo vệ tốt hơn cho thai nhi và bà mẹ mang thai./.