PHÓ CHỦ TỊCH QUỐC HỘI TRẨN QUANG PHƯƠNG GIÁM SÁT VIỆC THỰC HIỆN 3 CHƯƠNG TRÌNH MTQG CỦA HUYỆN QUẾ PHONG, NGHỆ AN
Cùng chủ trì buổi làm việc với Phó Chủ tịch Quốc hội, có Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh, Phó trưởng đoàn giám sát và ông Thái Thanh Quý, Bí thư tỉnh Ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An.
Toàn cảnh buổi làm việc của Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội với tỉnh Nghệ An
Nghệ An là tỉnh có diện tích lớn nhất cả nước, dân số trung bình trên 3,4 triệu người, trong đó dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chiếm 36% dân số toàn tỉnh. Tỉnh có 76 xã đặc biệt khó khăn và 588 thôn, bản đặc biệt khó khăn vùng dân tộc, miền núi. Nghệ An có hơn 75% số xã đạt chuẩn Nông thôn mới, hơn 17% xã đạt chuẩn Nông thôn mới nâng cao, 7 đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn Nông thôn mới. Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm 1,39%, tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giảm 3,63%.
Tổng kế hoạch vốn đầu tư phát triển nguồn Ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 của 3 Chương trình MTQG được Thủ tướng giao cho tỉnh là hơn 5.344 tỷ đồng. Hiện nay, tỉnh đã phân bổ số vốn hơn 4.931 tỷ đồng để thực hiện 3 Chương trình MTQG giai đoạn 2021-2025. Từ năm 2022 đến nay, tỉnh đã giải ngân đạt 35,68% kế hoạch vốn đầu tư phát triển, gần 11% kế hoạch vốn sự nghiệp.
Các thành viên Đoàn giám sát tại buổi làm việc với tỉnh Nghệ An
Bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, báo cáo của UBND tỉnh cũng chỉ rõ, tỷ lệ giải ngân các Chương trình MQTG còn thấp, nhất là vốn sự nghiệp. Kế hoạch vốn sự nghiệp giao muộn, việc đề xuất chưa thực sự bám sát tình hình thực tế các địa phương. Đối với vốn đầu tư phát triển, có sự chênh lệch đáng kể tỷ lệ giải ngân giữa các Chương trình MTQG. Năng lực đội ngũ cán bộ cấp huyện, nhất là các huyện vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi còn hạn chế.
Cũng theo tỉnh Nghệ An, việc triển khai Chương trình MTQG giai đoạn 2021-2025 chưa đồng bộ với thời điểm triển khai kế hoạch vốn đầu tư tập trung giai đoạn 2021-2025 nên khó khăn trong việc bố trí vốn đối ứng trực tiếp để thực hiện các Chương trình MTQG. Trong quá trình triển khai, một số văn bản của Bộ, ngành chậm ban hành nên các địa phương phải chờ, lúng túng, chậm triển khai hoặc không triển khai được. Trung ương phân bổ vốn sự nghiệp để triển khai thực hiện một số dự án thành phần còn chưa hợp lý, gây khó khăn cho địa phương trong quá trình triển khai. Các dự án vốn đầu tư phát triển phải mất nhiều thời gian để lập, thẩm định, quyết định đầu tư nên đã ảnh hưởng đến tiến độ bố trí vốn hàng năm.
Tại buổi làm việc, các thành viên Đoàn giám sát đề nghị tỉnh làm rõ nguyên nhân chủ quan khiến tỷ lệ giải ngân 3 Chương trình MTQG còn thấp, đánh giá đúng thực chất kết quả cũng như tính bền vững của việc thực hiện các Chương trình. Bên cạnh đó, một nội dung khác được Đoàn quan tâm là mô hình chỉ đạo của 3 Chương trình từ Trung ương đến cấp xã như hiện nay liệu đã phù hợp hay chưa. Một số ý kiến cũng đề nghị tỉnh chỉ rõ những khó khăn, bất cập trong triển khai cơ chế lồng ghép, phân cấp phân quyền, hỗ trợ sản xuất theo chuỗi, trong cộng đồng; phân tích những khó khăn trong giải ngân vốn sự nghiệp, đặc biệt là đối với Chương trình Giảm nghèo bền vững và Chương trình phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Ngoài nguyên nhân khách quan, có hay không nguyên nhân từ văn bản hướng dẫn của các cơ quan Trung ương chưa rõ, thậm chí lòng vòng, chồng chéo lẫn nhau? Trong phân bổ nguồn vốn, đầu tư cho các dự án, tiểu dự án, Đoàn giám sát đặt câu hỏi, liệu có manh mún, nhỏ lẻ? Có hay không tình trạng “luật con, giấy phép con”?
Ông Nguyễn Đức Trung, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An phát biểu làm rõ những vấn đề Đoàn giám sát đặt ra.
Theo ông Nguyễn Đức Trung, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An, bên cạnh các nguyên nhân khách quan, cũng có một phần nguyên nhân chủ quan từ việc chỉ đạo điều hành dẫn đến tỷ lệ giải ngân của tỉnh thấp trong thời gian qua. Cũng theo Chủ tịch UBND tỉnh, số lượng văn bản của các cấp Trung ương về 3 Chương trình MTQG là quá nhiều, gây khó khăn, khó hiểu cho địa phương. Về việc giải ngân thấp các Chương trình MTQG, tỉnh đã rất quyết liệt chỉ đạo, có sự tham gia của các đồng chí đứng đầu cấp ủy với quan điểm là tập trung chỉ đạo để thúc đẩy giải ngân trong thời gian tới. Tuy nhiên, nhìn nhận từ nguyên nhân khách quan, việc giao vốn, phân bổ vốn rất chậm (tháng 5/2022) nên kéo theo việc giải ngân cũng gặp nhiều khó khăn.
Ông Thái Thanh Quý, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An phát biểu tại buổi làm việc.
Thay mặt lãnh đạo tỉnh, ông Thái Thanh Quý, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An nhấn mạnh, đây là một cuộc giám sát chuyên đề tối cao của Quốc hội với quy mô lớn tại các bộ, ngành địa phương trên cả nước. Tỉnh Nghệ An xác định việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về 3 Chương trình MTQG có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự phát triển KT-XH, bảo đảm QPAN của địa phương và là 1 trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu của tỉnh. Qua giám sát đã thấy được những cố gắng, kết quả của tỉnh trong thực hiện các Chương trình, đồng thời cũng giúp tỉnh nhận diện rõ hơn những tồn tại, hạn chế. Tỉnh sẽ chỉ đạo các cấp, ngành, địa phương để khắc phục những vướng mắc trong thẩm quyền của tỉnh với phương châm “nỗ lực lớn hơn, quyết tâm cao hơn, hành động quyết liệt hơn và sâu sát cơ sở” để hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu thực hiện 3 Chương trình MTQG trong thời gian tới.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương phát biểu kết luận buổi làm việc của Đoàn giám sát với tỉnh Nghệ An.
Thay mặt Đoàn giám sát, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đánh giá cao tinh thần thẳng thắng, trách nhiệm của tỉnh Nghệ An trong việc đánh giá những kết quả đạt được cũng như khó khăn, hạn chế trong triển khai thực hiện 3 Chương trình MTQG. Trưởng đoàn giám sát ghi nhận những kết quả nổi bật của tỉnh. Đầu tiên là sự vào cuộc quyết liệt với quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt của tỉnh từ việc thành lập các Ban chỉ đạo, Tổ công tác đến việc cụ thể hóa, ban hành các văn bản hướng dẫn. Quan điểm của tỉnh rất rõ, tập trung cho việc giảm nghèo, phát triển phía Đông để hỗ trợ phía Tây; xây dựng kế hoạch để hỗ trợ giải quyết đối với hơn 16.000 hộ có nhu cầu về nhà ở. Phó Chủ tịch Quốc hội đánh giá, đây là cách làm có nhiều sáng tạo trong triển khai các Chương trình MTQG. Phó Chủ tịch Quốc hội cũng ghi nhận, bộ mặt KT-XH của tỉnh đã từng bước được cải thiện, tỷ lệ nghèo giảm, văn hóa xã hội có nhiều tiến bộ thông qua việc triển khai 3 Chương trình MTQG trong thời gian qua.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng chia sẻ với những khó khăn, vướng mắc của tỉnh Nghệ An, như: điều kiện kinh tế - xã hội, địa lý còn khó khăn, diện tích rộng, dân số chủ yếu sống ở khu vực nông thôn, đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chiếm khoảng 36% dân số toàn tỉnh. Tỉnh cần quan tâm đánh giá, phân tích kỹ các nguyên nhân và có giải pháp quyết liệt để nâng cao tốc độ giải ngân các dự án. Bên cạnh đó, hệ thống văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về 3 Chương trình MTQG lại rất nhiều, nhiều văn bản thiếu rõ ràng. Một số khó khăn, áp lực khác tỉnh gặp phải như: vốn đầu tư cấp chậm; áp lực giải ngân lớn; nguồn vốn đối ứng và việc huy động nguồn lực ở địa phương khó khăn; đội ngũ cán bộ, nhất là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trình độ còn hạn chế. Kết quả đạt được trong xây dựng nông thôn mới chưa đồng đều.
Qua buổi làm việc, Trưởng đoàn giám sát cũng đề nghị tỉnh chỉ đạo tiếp thu đầy đủ các ý kiến của Tổ Công tác, thành viên Đoàn giám sát; tổng hợp các vướng mắc, kiến nghị về từng Chương trình, các dự án, tiểu dự án. Phó Chủ tịch Quốc hội cũng gợi ý đối với tỉnh Nghệ An 5 bài học trong triển khai thực hiện các Chương trình MTQG:
Thứ nhất, “bám trên sát dưới” để đón đầu, chủ động, chuẩn bị từ sớm từ xa trong tổ chức thực hiện.
Thứ hai, xác định rõ trọng tâm, trọng điểm, các khâu đột phá để tập trung triển khai tạo chuyển biến dây chuyền, tạo chất xúc tác trong thực hiện các Chương trình MTQG tại các địa phương.
Thứ ba, đối với những vấn đề chưa đủ chín, đủ rõ nhưng phù hợp với thực tiễn thì mạnh dạn chỉ đạo thí điểm trong phạm vi thẩm quyền của tỉnh, rồi rút kinh nghiệm.
Thứ tư, thành lập các Tổ công tác với tinh thần “cầm tay chỉ việc” từ tỉnh xuống huyện, xã, qua đó bồi dưỡng cán bộ các cấp, nâng cao hiệu quả thực hiện các Chương trình MTQG.
Thứ năm, tăng cường kiểm tra, giám sát, khắc phục tâm lý sợ sai, né tránh, không dám làm.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, Trưởng Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội tặng Đảng bộ, chính quyền tỉnh Nghệ An bức tranh lưu niệm.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương tin tưởng, tỉnh Nghệ An sẽ tiếp tục phát huy truyền thống lịch sử, cách mạng, đoàn kết, chủ động, sáng tạo, triển khai thực hiện hiệu quả các Nghị quyết của Quốc hội về “việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về Xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, Phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030”; qua đó góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX (2020-2025); thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 39/2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 36/2021 của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù đối với tỉnh Nghệ An. Những kết quả trên sẽ đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của tỉnh, khu vực Bắc Trung bộ và cả nước, giúp địa phương phát triển nhanh bền vững, đến năm 2025 trở thành tỉnh khá trong khu vực phía Bắc, trở thành tỉnh khá của cả nước năm 2030, giữ vững bản sắc Việt Nam và bản sắc văn hóa xứ Nghệ.