HỘI THẢO “BẢO ĐẢM TÍNH ĐỒNG BỘ, THỐNG NHẤT CỦA DỰ THẢO LUẬT ĐẤT ĐAI (SỬA ĐỔI) VỚI HỆ THỐNG PHÁP LUẬT”
Tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội sẽ xem xét, cho ý kiến về dự án luật Đất đai (sửa đổi). Đây là dự án luật quan trọng, nhận được nhiều sự quan tâm của cử tri, nhân dân cũng như các chuyên gia, nhà nghiên cứu. Vừa qua, Chính phủ đã tổ chức lấy ý kiến rộng rãi nhân dân trên phạm vi cả nước về dự án Luật này. Công tác tổng hợp, tiếp thu thông tin, phản hồi, ý kiến, kiến nghị của nhân dân về dự án luật đang được triển khai tích cực.
Tham gia thẩm tra dự án luật này, Thường trực Ủy ban Pháp luật cho biết, về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, khoản 2 Điều 86 của dự thảo Luật quy định: “Việc bồi thường về đất được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư”.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Trần Hồng Nguyên
Trong khi đó, theo quy định tại điểm a khoản 4 Điều 82 của dự thảo Luật thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện thu hồi đất sau khi có quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Do đó để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người bị thu hồi đất, Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị quy định cụ thể thời gian sau khi có quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, cơ quan có thẩm quyền phải ban hành quyết định thu hồi đất theo hướng thời điểm quyết định thu hồi đất tiệm cận tối đa với thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Khoản 4 Điều 86 của dự thảo Luật quy định “Nhà nước xem xét hỗ trợ cho người có đất bị thu hồi, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất để tạo điều kiện cho người có đất bị thu hồi, chủ sở hữu tài sản có việc làm, có thu nhập, ổn định đời sống, sản xuất”. Tuy nhiên, Điều 89 của dự thảo Luật quy định về kinh phí và chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư lại không quy định cụ thể về kinh phí và chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất. Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị nghiên cứu, bổ sung cho đầy đủ, thống nhất với quy định tại khoản 4 Điều 86.
Bên cạnh đó, khoản 5 Điều 98 của dự thảo Luật quy định Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành đơn giá bồi thường thiệt hại về cây trồng theo quy định của pháp luật về trồng trọt; đơn giá bồi thường thiệt hại về vật nuôi quy định tại Điều này để làm căn cứ tính bồi thường khi thu hồi đất. Việc quy định như dự thảo Luật sẽ bảo đảm tính minh bạch cũng như dễ dàng triển khai trên thực tế.
Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Pháp luật cho rằng, giá trị của cây trồng, vật nuôi có thể biến động theo thị trường, do đó, dự thảo Luật cần bổ sung nguyên tắc sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới đơn giá bồi thường thiệt hại về cây trồng, vật nuôi chẳng hạn như ban hành hàng năm hoặc khi có biến động giá thị trường của giá trị cây trồng, vật nuôi ở một mức độ nhất định tương tự như nguyên tắc ban hành bảng giá đất hiện hành.
Ngoài ra, Điều 98 cũng quy định bồi thường thiệt hại đối với cây hàng năm, cây lâu năm theo giá trị tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tại định cư. Do đó, để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người bị thu hồi đất, Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị quy định cụ thể thời gian sau khi có quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, cơ quan có thẩm quyền phải ban hành quyết định thu hồi đất theo hướng thời điểm quyết định thu hồi đất tiệm cận tối đa với thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tương tự như tại khoản 4 Điều 82 của dự thảo Luật.
Về chế độ sử dụng đất, Điểm a khoản 3 Điều 212 của dự thảo Luật quy định một trong những yêu cầu sử dụng đất đa mục đích là không làm thay đổi mục đích sử dụng đất chính. Tuy nhiên, dự thảo Luật chưa có quy định để xác định mục đích sử dụng đất chính, mục đích sử dụng đất phụ đối với đất sử dụng đa mục đích. Ngoài ra, việc quy định tại điểm a khoản 3 Điều 212 chưa bảo đảm nguyên tắc sử dụng đất quy định tại khoản 1 Điều 6 của dự thảo Luật . Do đó, Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị nghiên cứu chỉnh lý điểm a như sau: “a) Không làm thay đổi mục đích sử dụng đất”.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Vũ Thị Lưu Mai
Cùng tham gia thẩm tra, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho biết, về sử dụng đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội thông qua việc thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất, điểm b khoản 4 Điều 123 quy định “Trường hợp trong khu vực đất thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều này có diện tích đất do Nhà nước quản lý thì diện tích đất do Nhà nước quản lý được đưa vào tổng diện tích đất để lập dự án và được Nhà nước thu hồi để giao, cho thuê cho nhà đầu tư thực hiện dự án không phải thông qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất, không phải đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất”.
Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng, việc khuyến khích thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất là cần thiết. Tuy nhiên, quy định tại điểm b khoản 4 như nêu trên có thể dẫn đến trường hợp khu vực đất thực hiện dự án chủ yếu là đất do Nhà nước quản lý, diện tích phải thỏa thuận thực tế nhỏ hoặc rất nhỏ nhưng không phải đấu giá hoặc đấu thầu theo quy định sẽ dẫn đến thất thoát nguồn thu từ tiền sử dụng đất và tiêu cực trong việc phê duyệt dự án để có kèm theo diện tích đất phải thỏa thuận.
Do đó, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị cần nghiên cứu có quy định khống chế về diện tích đất hoặc tỷ lệ đất do Nhà nước quản lý trong khu vực dự án thì mới được giao, cho thuê không thông qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất, không phải đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất.