TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP CHIỀU 16/3: UBTVQH CHO Ý KIẾN VỀ VIỆC GIẢI TRÌNH, TIẾP THU, CHỈNH LÝ DỰ ÁN LUẬT HỢP TÁC XÃ (SỬA ĐỔI)
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung thảo luận về việc tiếp thu, giải trình Luật Hợp tác xã (sửa đổi) tại Phiên họp thứ 21 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Trên cơ sở ý kiến của các đại biểu Quốc hội góp ý lần đầu vào dự thảo luật, cơ quan chủ trì và cơ quan thẩm tra đã tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, trong đó, quy định về chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên trong HTX, liên hiệp HTX tại Điều 78 còn ý kiến khác nhau, vì vậy Thường trực Ủy ban Kinh tế xin trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến về 2 phương án:
Phương án 1: giữ nội dung tại Điều 78 trên cơ sở dự thảo do Chính phủ trình Quốc hội và các bên đã thống nhất rà soát, thể hiện tại dự thảo Luật. Theo đó, việc cho phép các thành viên chuyển nhượng phần vốn góp nhằm bảo đảm quyền lợi cho các thành viên khi có nhu cầu chuyển nhượng phần vốn góp cũng như tạo điều kiện cho các thành viên liên kết góp vốn, thành viên liên kết không góp vốn có thể chuyển đổi thành thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn với mức vốn góp tối đa của mỗi thành viên chính thức không quá 30% vốn điều lệ đối với HTX và 40% vốn điều lệ đối với liên hiệp HTX; tổng phần vốn góp tối đa của tất cả thành viên liên kết góp vốn không quá 30% vốn điều lệ đối với HTX và 40% vốn điều lệ đối với liên hiệp HTX. Những quy định này nhằm hạn chế việc thâu tóm, chi phối hoạt động HTX, liên hiệp HTX của một số tổ chức, cá nhân.
Phương án 2: giữ quy định như Luật Hợp tác xã năm 2012, theo đó không đặt vấn đề chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên trong HTX, liên hiệp HTX mà chỉ quy định thành viên được trả lại phần vốn góp khi ra khỏi HTX, liên hiệp HTX theo quy định của Luật và Điều lệ. Quy định như vậy nhằm tránh hiện tượng mua, bán phần vốn góp tương tự như hoạt động của công ty cổ phần, công ty TNHH, không phản ánh đúng bản chất của HTX là tương trợ lẫn nhau nhằm đáp ứng nhu cầu chung về kinh tế, văn hóa, xã hội.
Quan điểm của Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị cân nhắc lựa chọn phương án 2, tránh việc doanh nghiệp hóa HTX. Theo đó, khi thành viên không còn nhu cầu là thành viên của HTX, liên hiệp HTX thì có thể xin ra khỏi HTX, liên hiệp HTX và chấm dứt tư cách thành viên theo quy định của Luật; trong khi đó cá nhân, tổ chức khác có nhu cầu và đáp ứng đủ điều kiện thì trở thành thành viên HTX, liên hiệp HTX. Trường hợp lựa chọn phương án 2, Thường trực Ủy ban Kinh tế sẽ cùng cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan liên quan nghiên cứu, quy định lại Điều 78 trên cơ sở giữ lại các quy định liên quan tại Luật Hợp tác xã năm 2012.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Phiên họp.
Trong khi đó, đại diện cơ quan soạn thảo có quan điểm khác. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đề nghị cân nhắc kỹ, có thể chọn phương án 1 và kết hợp với phương án 2. Bởi việc tham gia, rút hoặc chuyển nhượng vốn là quyền của các thành viên là không phù hợp. Bộ trưởng đề nghị cho phép chuyển nhượng phần vốn góp nhưng phải đảm bảo nguyên tắc hoạt động, đúng tôn chỉ, không làm thay đổi bản chất của HTX. Nếu cả bên bán và bên mua đều đồng ý chuyển nhượng vẫn đảm bảo tôn chỉ, đảm bảo mục tiêu hoạt động của HTX thì nên cho phép hoạt động này, nếu không sẽ làm hạn chế quyền tự do, tính linh hoạt cũng như nguyên tắc mở của Liên minh HTX quốc tế và cũng đảm bảo đảm bảo tính tự chủ, tự quyết định và cũng là quyền lợi của các thành viên HTX.
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường chưa đồng tình với quy định tại dự thảo luật cho phép các thành viên chuyển nhượng phần góp vốn. Đại biểu cho rằng mặc dù nếu cho phép chuyển nhượng vốn góp sẽ tạo điều kiện để giao dịch và có thể chuyển phần tài sản của mình thông qua HTX cho người khác. Luật HTX năm 2012 không đặt vấn đề chuyển nhượng vốn của HTX, Liên hiệp HTX, mà chỉ quy định thành viên được trả lại vốn khi ra khỏi HTX, Liên hiệp HTX theo quy định. Quy định như vậy sẽ tránh hiện tượng mua bán cổ phần, góp vốn tương tự như hoạt động của công ty cổ phần, công ty TNHH và không phản ánh đúng bản chất của HTX là tương trợ lẫn nhau, nhằm đáp ứng nhu cầu chung về phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy, đề nghị xem xét lại quy định này theo hướng không nên cho phép chuyển nhượng vốn.
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường.
Nêu quan điểm về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường lựa chọn phương án 2 như phân tích của cơ quan thẩm tra. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cũng đề nghị quy định như phương án 2. Theo đó giữ quy định như Luật HTX năm 2012, không đặt vấn đề chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên trong HTX, Liên hiệp HTX mà chỉ quy định thành viên được trả lại phần góp vốn khi ra khỏi HTX, liên hiệp HTXt heo quy định của luật và các điều lệ. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga nhấn mạnh, quy định ở phương án 2 nhằm tránh hiện tượng mua bán phần vốn góp tương tự như hoạt động của công ty cổ phần, công ty TNHH, không phản ánh đúng bản chất hợp tác xã tương trợ lẫn nhau, nhằm đáp ứng nhu cầu chung về kinh tế, văn hóa, xã hội.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga
Phát biểu ý kiến về nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra cân nhắc quy định về chuyển nhượng phần góp vốn của thành viên HTX, Liên hiệp Hợp tác xã tại Điều 78 của dự thảo luật. Bởi, tại một số điều của dự thảo luật có quy định về quyền của thành viên Liên hiệp HTX (Điều 34) nêu quyền được chuyển nhượng, chuyển nhượng vốn; Điều 75 quy định về chuyển quyền sở hữu và quyền sử dụng đất cho hợp tác xã (vì hợp tác xã trước đây là đối nhân, trong quá trình phát triển thì chuyển dần vừa đối nhân vừa đối vốn). Ngoài ra, sau khi thành viên tham gia HTX, với thủ tục rất chặt chẽ được ghi vào điều lệ, khi đó phải chuyển một số tài sản thành quyền sử dụng, thậm chí quyền sở hữu của hợp tác xã.
Vì vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu kết hợp cả phương án 1 và phương án 2 theo nguyên tắc pháp luật quy định khung và giao cho điều lệ của HTX, nghĩa là có thể chuyển nhượng vốn theo quy định của pháp luật và điều lệ. Trong đó, pháp luật quy định tỷ lệ chuyển nhượng phần góp vốn, ưu tiên chuyển nhượng trong nội bộ, sẽ tránh được tình trạng lợi dụng mua bán phần vốn góp. Quy định như vậy vừa kế thừa được luật hiện hành nhưng vẫn giúp duy trì và mở rộng các HTX. Trường hợp quy định theo phương án 2 như luật hiện hành cần rà soát, chỉnh sửa cả các điều khác trong dự thảo luật.
Kết luận phiên thảo luận về việc tiếp thu, giải trình Luật Hợp tác xã (sửa đổi), Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, việc chuyển nhượng góp vốn của các thành viên trong HTX, Liên hiệp HTX còn nhiều ý kiến khác nhau; đề nghị cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra tiếp tục rà soát các nội dung liên quan đến các điều khoản khác nhau như ý kiến của Phó Chủ tịch Nguyễn Khắc Định; làm rõ cơ sở chính trị, căn cứ pháp lý, thực tiễn, ưu điểm, nhược điểm, tính đặc thù của Việt Nam đối với từng loại ý kiến.
Nhiều ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với quan điểm lựa chọn của Ủy ban Kinh tế, xin ý kiến đại biểu Quốc hội tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách. Quan điểm là phối hợp tốt, lắng nghe, cầu thị, tạo sự đồng thuận, thống nhất khi trình Quốc hội và thể hiện trên cơ sở pháp luật, điều lệ HTX và đảm bảo các nguyên tắc của HTX nhưng cũng đảm bảo sự phát triển năng động, đa dạng trong tương lai./.