PHIÊN HỌP THỨ HAI CỦA ĐOÀN GIÁM SÁT CHUYÊN ĐỀ VỀ ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH, SÁCH GIÁO KHOA GIÁO DỤC PHỔ THÔNG
Năm 2023, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”. Đây là chuyên đề giám sát nhận được nhiều sự quan tâm của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà quản lý giáo dục cũng như cử tri cả nước với hy vọng chỉ ra được những mặt tốt, tiếp tục phát huy các thành quả đã đạt được, đồng thời nhìn nhận rõ những tồn tại, vướng mắc để kịp thời khắc phục, tháo gỡ.
Quang cảnh phiên họp
Tại phiên họp thứ hai của Đoàn Giám sát, báo cáo về tình hình biên soạn, thẩm định, phê duyệt, phát hành, hướng dẫn lựa chọn sách giáo khoa, Thứ trưởng Bộ Giáo dục Nguyễn Hữu Độ cho biết, quy trình biên soạn sách giáo khoa được các tổ chức thực hiện theo quy định của Luật Xuất bản và bảo đảm các tiêu chuẩn, tiêu chí về sách giáo khoa. lựa chọn tác giả xây dựng đề cương tổng thể, đề cương chi tiết, kế hoạch biên soạn; phân công nhiệm vụ của tổng chủ biên, chủ biên, tác giả bảo đảm sự phủ hợp về khối lượng công việc và thời gian thực hiện để bảo đảm chất lượng và tiến độ hoàn thành bản mẫu sách giáo khoa.
Thứ trưởng cũng cho biết, việc tổ chức dạy thực nghiệm của các tổ chức, nhà xuất bản phối hợp với các Sở GDĐT, các cơ sở giáo dục phổ thông xây dựng kế hoạch tổ chức dạy thực nghiệm; lựa chọn bài dạy và xây dựng kế hoạch bài dạy thực nghiệm, tổ chức dạy thực nghiệm theo quy định”. Địa bàn dạy thực nghiệm được lựa chọn đa dạng ở các vùng miền. Các tổ chức, nhà xuất bản đảm bảo đủ tỉ lệ % tiết dạy thực nghiệm so với tổng số tiết môn học, số lượng giáo viên dự giờ theo quy định.
Đối với việc tổ chức thẩm định, phê duyệt sách giáo khoa, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDDT) đã tổ chức thẩm định sách giáo khoa các lớp 1 đến lớp 11 theo quy định. Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa được thành lập và thực hiện thẩm định đúng theo quy định. Trong quá trình thẩm định, Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa đã đề xuất Bộ GDĐT tổ chức lấy ý kiến góp ý của các nhà khoa học, nhà sư phạm, giáo viên trực tiếp dạy học ở trường phổ thông để nâng cao chất lượng sách giáo khoa. Căn cứ kết quả thẩm định, xem xét báo cáo của Chủ tịch hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa, tờ trình và báo cáo của đơn vị tổ chức thẩm định, Bộ trưởng Bộ GDĐT đã ban hành các Quyết định phê duyệt sách giáo khoa lớp để triển khai thực hiện.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ báo cáo
Bên cạnh đó, về việc hướng dẫn lựa chọn sách giáo khoa, thẩm quyền lựa chọn sách giáo khoa lớp 1 năm học 2020-2021 thuộc các cơ sở giáo dục phổ thông, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc lựa chọn sách giáo khoa các lớp còn lại để sử dụng ổn định trong cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn. Các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã ban hành tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa phù hợp với điều kiện kinh tế-xã hội và điều kiện tổ chức dạy học của các cơ sở giáo dục trên địa bàn; thành lập các hội đồng lựa chọn sách giáo khoa, phối hợp với các nhà xuất bản tổ chức giới thiệu sách giáo khoa.
Việc tổ chức lựa chọn sách giáo khoa tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ường được thực hiện theo Thông tư 25. Qua kiểm tra 14 tỉnh, thành phố kết quả lựa chọn sách giáo khoa của các Hội đồng môn học trùng với kết quả lựa chọn của các cơ sở giáo dục phổ thông.
Về công tác phát hành sách giáo khoa, các địa phương đã cung cấp đầy đủ, kịp thời số lượng đăng ký sách giáo khoa cho các nhà xuất bản có sách giáo khoa được lựa chọn; phối hợp với các nhà xuất bản tổ chức cung ứng sách giáo khoa kịp thời, đảm bảo chất lượng đáp ứng nhu cầu của giáo viên, phụ huynh và học sinh trên địa bàn trước ngày khai giảng năm học mới; chịu trách nhiệm giám sát về chất lượng sách giáo khoa đảm bảo đúng bản mẫu sách giáo khoa đã được Bộ trưởng Bộ GDĐT phê duyệt; chịu trách nhiệm giải trình và báo cáo các các nội dung liên quan theo đúng chức năng và thẩm quyền quy định.
Các đại biểu đóng góp nhiều ý kiến thảo luận tại phiên họp
Thảo luận tại phiên họp, các thành viên Đoàn Giám sát cho rằng, việc tổ chức lựa chọn sách giáo khoa ở một số địa phương là vấn để mới nên còn có hạn chế, thiếu sót trong việc lập hồ sơ lựa chọn sách giáo khoa so với quy định của Thông tư 25. Việc công bố danh mục sách giáo khoa do địa phương lựa chọn của một số địa phương chậm muộn, do đó ảnh hưởng đến kế hoạch in, phát hành sách giáo khoa và tập huấn sử dụng sách giáo khoa cho năm học mới, đặc biệt trong giai đoạn bị ảnh hưởng của dịch COVID-19.
Một số ý kiến cũng cho rằng, việc lựa chọn ngữ liệu, hình ảnh, thông tin, nội dung khoa học ở một số bản mẫu sách giáo khoa chưa cập nhật, còn có sai sót. Đối với việc xã hội hóa sách giáo khoa, chuẩn bị tài liệu, một số địa phương gửi hồ sơ đề nghị phê duyệt quá muộn, vào thời điểm gần cuối năm học nên gặp khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện.
Bên cạnh đó, các đại biểu cũng cho rằng, một điểm mới quan trọng trong Chương trình giáo dục phổ thông mới là chuyển từ truyền tải kiến thức sang phát triển năng lực, đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo làm rõ việc chuyển đổi phương thức thi, kiểm tra đánh giá năng lực theo quan điểm này, để đảm bảo nâng cao chất lượng giáo dục theo đúng định hướng đề ra.
Hiện nay các trường học đang triển khai việc chuyển đổi chương trình cũ sang chương trình mới theo trình tự cuốn chiếu, gây ra sự đứt gãy giữa nội dung chương trình cũ ở cấp học dưới và chương trình mới ở cấp học trên, gây khó khăn cho các em học sinh phải học một chương trình học mới khi lên cấp. Nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo làm rõ các giải pháp để giúp học sinh bổ trợ kiến thức, đồng thời giúp các giáo viên có phương pháp giảng dạy phù hợp để tháo gỡ vướng mắc này.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu kết luận
Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh yêu cầu của Đoàn giám sát đặt ra là phải hoàn thành việc tổng hợp báo cáo của Chính phủ, các bộ, ngành trung ương và 63 tỉnh, thành phố (Hội đồng nhân dân, Đoàn đại biểu Quốc hội và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh) phục vụ cho việc xây dựng Báo cáo giám sát và chuẩn bị dự kiến các nội dung làm việc với Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương.