CÂN NHẮC MỞ RỘNG GIAO DỊCH ĐIỆN TỬ RA NHIỀU LĨNH VỰC TRONG ĐỜI SỐNG KINH TẾ-XÃ HỘI

Chiều ngày 07/10, tại Trụ sở Văn phòng Quốc hội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức Phiên họp toàn thể lần thứ 4 thẩm tra dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi). Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy chủ trì Phiên họp.

Tham dự Phiên họp còn có các Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi, Nguyễn Phương Tuấn cùng đại diện một số Ủy ban của Quốc hội; Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng và đại diện một số Bộ ngành khác các cùng các chuyên gia.

Toàn cảnh Phiên họp toàn thể lần thứ 4 thẩm tra dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi). 

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng nhấn mạnh: Dự thảo Luật Giao dịch điện tử sửa đổi có 08 chương và 57 điều, trong đó các nội dung sửa đổi, bổ sung bám theo 09 chính sách đã được Chính phủ thông qua tại Nghị quyết số 152/NQ-CP. Việc xây dựng và ban hành Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) trong thời điểm này là rất cần thiết xuất phát từ những lý do: 

Thứ nhất, việc sửa đổi Luật Giao dịch điện tử nhằm thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước. Cụ thể, tại Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2014 của Bộ Chính trị, một trong những chủ trương, chính sách quan trọng để chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đó là phải: “Hoàn thiện pháp luật để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi số quốc gia và phát triển các sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh tế mới dựa trên nền tảng công nghệ số, Internet và không gian mạng...”. 

Thứ hai, Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) sẽ khắc phục những vướng mắc, bất cập của Luật Giao dịch điện tử năm 2005. Cụ thể: Việc hạn chế một số lĩnh vực áp dụng giao dịch điện tử trong Luật có thể gây cản trở ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số trong những lĩnh vực này; Thiếu quy định về việc chuyển đổi từ văn bản giấy sang bản điện tử và ngược lại, trong khi đây là một nhu cầu rất lớn trong xã hội cần có hành lang pháp lý cụ thể; Thiếu các chính sách hỗ trợ giao dịch điện tử, thúc đẩy giao dịch điện tử trong cơ quan nhà nước; thiếu quy định về việc tạo lập, thu thập, kết nối, chia sẻ dữ liệu của cơ quan nhà nước; Thiếu các quy định về trách nhiệm của các chủ quản nền tảng số, hệ thống thông tin phục vụ giao dịch điện tử. 

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng đề cập về dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi).

Theo Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng, Luật Giao dịch điện tử năm 2005 cũng cần phải sửa đổi để đồng bộ với các quy định về an toàn, an ninh mạng do các luật ban hành sau. Mục đích của việc xây dựng Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) là tạo hành lang pháp lý hoàn thiện, đầy đủ, thuận lợi cho việc chuyển đổi các hoạt động từ môi trường thực sang môi trường số trong tất cả các ngành, lĩnh vực, nhằm chủ động, tích cực tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và công cuộc chuyển đổi số quốc gia; Khẳng định giá trị pháp lý cho giao dịch điện tử, công nhận giao dịch điện tử có giá trị pháp lý giống như giao dịch trong môi trường thực; Ưu tiên, khuyến khích thực hiện giao dịch điện tử bằng các chính sách giúp thực hiện giao dịch điện tử với thời gian nhanh hơn, chi phí thấp hơn, tiếp cận dễ dàng hơn, được bảo đảm an toàn, tin cậy hơn. 

Quan điểm của việc xây dựng Luật phải phù hợp với Hiến pháp và tạo sự đồng bộ trong hệ thống pháp luật phù hợp với các điều ước quốc tế, các hiệp định và cam kết quốc tế mà Việt Nam đã ký kết hoặc gia nhập. Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) kế thừa các quy định hiện còn giá trị tại Luật Giao dịch điện tử năm 2005. Hoàn thiện các chính sách bảo đảm các giao dịch điện tử an toàn, tin cậy, có giá trị pháp lý; thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa giao dịch điện tử của các cơ quan nhà nước và các tổ chức, cá nhân. Chỉ quy định về những thành tố cơ bản có giá trị pháp lý sử dụng để thực hiện giao dịch bằng phương tiện điện tử, không quy định lại nội dung đã được pháp luật khác quy định. Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) không làm thay đổi về trách nhiệm quản lý của các Bộ, ngành trong các lĩnh vực. Các Bộ, ngành thực hiện quản lý nhà nước về nội dung giao dịch trong các lĩnh vực trên môi trường thực ra sao thì lên môi trường số vẫn sẽ chịu trách nhiệm quản lý đúng theo lĩnh vực đó. 

Thay mặt cơ quan thẩm tra dự án Luật Giao dịch điện tử, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn khẳng định: Thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022 của Quốc hội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội thẩm tra dự án Luật Giao dịch điện tử  (sửa đổi). Để phục vụ việc thẩm tra, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã tổ chức các đợt khảo sát, hội thảo, tọa đàm tham vấn các chuyên gia, nhà quản lý; lấy ý kiến các cơ quan, tổ chức có liên quan về nội dung của dự án Luật; đề nghị Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội tham gia thẩm tra.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn đề cập về thẩm tra dự án Luật.

Ngày 09/9/2022, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã tổ chức Phiên họp mở rộng thẩm tra sơ bộ dự án Luật theo Tờ trình số 267/TTr-CP ngày 09/8/2022 của Chính phủ kèm theo dự thảo Luật và các tài liệu liên quan. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đã tham dự và chỉ đạo Phiên họp. Tham dự có đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc, Ủy ban Quốc phòng và An ninh, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật (Bộ Thông tin và Truyền thông), đại diện một số cơ quan, tổ chức có liên quan.

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Giao dịch điện tử với những lý do như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ và nhấn mạnh thêm một số vấn đề sau đây:

Luật Giao dịch điện tử được xây dựng trên cơ sở Luật mẫu về thương mại điện tử của Ủy ban Liên Hợp Quốc về Luật Thương mại quốc tế (UNCITRAL); được thông qua tại thời điểm Việt Nam chuẩn bị gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO). Luật GDĐT năm 2005 cùng với Luật Công nghệ thông tin năm 2006 và các luật chuyên ngành khác đã tạo hành lang pháp lý hỗ trợ việc ứng dụng công nghệ thông tin, thúc đẩy GDĐT, tạo tiền đề trong việc thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia.

Việc nghiên cứu, xây dựng dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) cũng là một trong những nhiệm vụ lập pháp đã được nêu ra tại Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 ngày 15/11/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về triển khai thực hiện Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Việc sửa đổi toàn diện Luật lần này nhằm thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng về phát triển kinh tế số, chuyển đổi số, đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật, khắc phục những bất cập, hạn chế của Luật hiện hành và giải quyết những vấn đề phát sinh mới trong thực tiễn. 

Về cơ bản, dự thảo Luật đã cụ thể hoá 9 nhóm chính sách trong Tờ trình của Chính phủ khi đưa dự án Luật này vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội năm 2022. Tuy nhiên, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu thể chế hóa cụ thể hơn chủ trương “ngăn chặn kịp thời các tác động tiêu cực cả về kinh tế và xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội trên không gian mạng” như yêu cầu của Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị.

Chú trọng đến yếu tố đảm bảo an toàn, an ninh thông tin, an ninh mạng khi giao dịch điện tử

Tại Hội thảo, các đại biểu tập trung cho ý kiến về các nội dung: đảm bảo an toàn, an ninh thông tin, an ninh mạng khi giao dịch điện tử; mở rộng giao dịch điện tử ra nhiều lĩnh vực...

Để Luật có hiệu lực lâu dài trong thời đại công nghệ thông tin phát triển nhanh chóng như hiện nay, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam Phan Xuân Dũng cho rằng, trong dự án Luật cần chú trọng đến yếu tố đảm bảo an toàn, an ninh thông tin, an ninh mạng… Vì vậy, các nội dung có liên quan đến an ninh, an toàn mạng và thông tin mạng trong dự thảo Luật cần quy định đầy đủ, chặt chẽ nhưng bảo đảm nguyên tắc không làm phát sinh thêm các thủ tục hành chính, gây khó khăn, cản trở các giao dịch điện tử. Ngoài ra, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam Phan Xuân Dũng cũng nêu quan điểm là việc xây dựng dự án Luật nên theo hình thức xây dựng luật khung để làm căn cứ cho các luật chuyên ngành biên soạn chi tiết hơn. Điều này cũng là góp phần xây dựng luật đáp ứng kịp với tốc độ phát triển, thay đổi của khoa học công nghệ.

Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam Phan Xuân Dũng đóng góp ý kiến tại Phiên họp. 

Đồng thuận với quan điểm trên, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính-Ngân sách Vũ Tuấn Anh cho rằng, nhằm đảm bảo an toàn thông tin cho người dân khi giao dịch điện tử thì trong dự án Luật cần có thêm phần nói về cơ chế giám sát các cơ quan Bộ, ngang Bộ trong thực hiện giao dịch điện tử.

Đề cập về rộng phạm vi điều chỉnh giao dịch điện tử đối với nhiều lĩnh vực, đại diện lãnh đạo Bộ Quốc phòng, Thiếu tướng Tống Viết Trung nêu quan điểm: Việc mở rộng giao dịch điện tử ra nhiều lĩnh vực sẽ tác động đến hoạt động giao dịch ở nhiều cơ quan cũng như người dân. Do đó, Ban soạn thảo dự án Luật cần có thêm sự đánh giá tác động khi mở rộng giao dịch điện tử ra nhiều lĩnh vực. Ngoài ra, Ban soạn thảo dự án Luật cần chú ý hơn đến việc tránh sự chồng chèo, mâu thuẫn giữa các điều khoản của Luật với các luật khác như với Luật Thương mại điện tử, Luật Công nghệ thông tin…

 Thiếu tướng Tống Viết Trung nêu quan điểm.

Cho ý kiến vào nội dung trên, ông Đặng Đình Luyến - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng, việc mở rộng phạm vi điều chỉnh giao dịch điện tử đối với nhiều lĩnh vực của đời sống kinh tế-xã hội ở mức độ điều chỉnh như thế nào cần phải cân nhắc. Ví dụ như đăng ký kết hôn, khai sinh, khai tử thì phải cân nhắc và đảm bảo an toàn thông tin; liệu hệ thống công nghệ thông có đảm bảo thực hiện được thông suốt không.

Giải trình những ý kiến của các đại biểu, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng cảm ơn các đại biểu đã đóng góp cho dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi). Quan điểm Bộ Thông tin và Truyền thông là sẽ tiếp thu, nghiên cứu một cách đầy đủ các ý kiến đóng góp để xây dựng Luật ngày càng tốt hơn cũng như nghiên cứu, làm rõ hơn đối với các vấn đề: mở rộng phạm vi điều chỉnh giao dịch điện tử đối với nhiều lĩnh vực, chữ ký số, chữ ký điện tử, chữ ký số chuyên dùng Chính phủ, xây dựng Luật theo hướng nào, nên là luật khung hay chi tiết…

Cũng tại Phiên họp, các đại biểu còn cho ý kiến vào các nội dung: chữ ký điện tử, hứng thực điện tử chữ ký số; chữ ký số chuyên dùng Chính phủ…

Phát biểu tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nhấn mạnh: Việc nghiên cứu, xây dựng dự án Luật GDĐT (sửa đổi) là một trong những nhiệm vụ lập pháp quan trọng đã được nêu ra tại Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 ngày 15/11/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về triển khai thực hiện Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.

Mục đích sửa đổi Luật Giao dịch điện tử năm 2005 là nhằm tạo một hành lang pháp lý đầy đủ, thuận lợi cho việc chuyển đổi các hoạt động từ môi trường thực sang môi trường số trong tất cả các ngành, lĩnh vực, nhằm chủ động, tích cực tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và công cuộc chuyển đổi số quốc gia; Khẳng định giá trị pháp lý cho giao dịch điện tử, công nhận giao dịch điện tử có giá trị pháp lý giống như giao dịch trong môi trường thực; Ưu tiên, khuyến khích thực hiện giao dịch điện tử bằng các chính sách giúp thực hiện giao dịch điện tử với thời gian nhanh hơn, chi phí thấp hơn, tiếp cận dễ dàng hơn, được bảo đảm an toàn, tin cậy hơn.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy phát biểu kết luận Phiên họp.

Trong gần 17 năm thực thi Luật Giao dịch điện tử cho thấy bên cạnh những đóng góp tích cực trong việc thúc đẩy phát triển Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số, Luật GDĐT năm 2005 vẫn đang tồn tại một số bất cập cần sửa đổi, bổ sung cụ thể như phạm vi điều chỉnh chưa phù hợp với thực tiễn ứng dụng và phát triển giao dịch điện tử hiện nay; thiếu quy định cụ thể về giá trị pháp lý và đảm bảo độ tin cậy cho một số yếu tố quan trọng trong giao dịch điện tử; chưa có quy định làm rõ giá trị pháp lý của việc chuyển đổi từ bản giấy sang bản điện tử và ngược lại; thiếu quy định về giá trị pháp lý của hợp đồng điện tử, giá trị pháp lý của hợp đồng giao kết qua hệ thống thông tin tự động; cần phải bổ sung các quy định cụ thể như các loại hình giao dịch điện tử của cơ quan nhà nước, các hoạt động của cơ quan nhà nước trên môi trường điện tử, các chính sách hỗ trợ giao dịch điện tử của cơ quan nhà nước; cụ thể hóa nội dung Luật An toàn thông tin mạng và Luật An ninh mạng vào dự thảo Luật…

Xuất phát từ những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn thi hành nêu trên, đồng thời để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật và thể chế hóa kịp thời các chủ trương, chính sách của Đảng bảm bảo thích ứng được với sự phát triển của Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, việc xây dựng Luật giao dịch điện tử sửa đổi để thay thế Luật Giao dịch điện tử năm 2005 là rất cần thiết.

Thực hiện nhiệm vụ thẩm tra dự án Luật theo phân công của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã xây dựng Kế hoạch cụ thể; tổ chức khảo sát tại tại một số cơ quan, doanh nghiệp, địa phương; tổ chức các hội thảo, tọa đàm chuyên gia và nghiên cứu về dự án Luật; đề nghị Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội phối hợp thẩm tra; tổ chức họp thẩm tra sơ bộ và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 9/2022.

Trong Phiên họp ngày 07/10, Ủy ban tổ chức Phiên họp toàn thể để thẩm tra dự án Luật Giao dịch điện tử sửa đổi theo Tờ trình số 363/TTr-CP ngày 03/10/2022 của Chính phủ (hồ sơ dự án Luật đã tiếp thu, giải trình ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Thông báo kết luận số 1468/TB-TTKQH).

Qua Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đánh giá cao những ý kiến của các đại biểu, đại diện các Bộ ngành, cơ quan, các chuyên gia đối với dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi). Các ý kiến tập trung vào các nội dung: phạm vi điều chỉnh của dự án Luật; xây dựng luật theo hướng nào trong bối cảnh khoa học công nghệ thông tin ngày càng phát triển; trách nhiệm quản lý Nhà nước đối với giao dịch điện tử; vấn đề chữ ký số, chữ ký số… Dự án Luật đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 4 tới.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị Ban soạn thảo dự án Luật và cơ quan thẩm tra dự án Luật tiếp thu ý kiến của các đại biểu để hoàn thiện dự án Luật, trình Quốc hội xem xét trong kỳ họp thứ 4 tới.

Trân trọng giới thiệu một số hình ảnh tại Phiên họp:

Toàn cảnh Phiên họp toàn thể lần thứ 4 thẩm tra dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi). 

Các đại biểu tham dự Phiên họp.

Đại diện Bộ Công thương đề cập việc kinh doanh trên không gian mạng.

Đại diện Ngân hàng Nhà nước đóng góp ý kiến tại Phiên họp, 

Đại diện Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho rằng, cần phân định rõ ràng giữa giao dịch công và tư theo hình thức giao dịch điện tử.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy kết luận Phiên họp và khẳng định dự án Luật đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 4 tới.