Toàn cảnh Phiên họp
Báo cáo tóm tắt một số nội dung về việc chuyển các Ban thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội thành cơ quan chuyên môn của Quốc hội, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Ban soạn thảo cho biết: Việc chuyển các Ban thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội thành cơ quan thuộc Quốc hội đã được đặt ra và nghiên cứu từ một số nhiệm kỳ Quốc hội gần đây và trong mỗi lần sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Quốc hội. Trong quá trình Quốc hội xem xét, thông qua Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014, để thực hiện Kết luận số 64-KL/TW của Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã trình Quốc hội xem xét nâng cấp Ban Dân nguyện và Ban Công tác đại biểu thành cơ quan thuộc Quốc hội (để phân biệt với Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban đang được xác định là các cơ quan của Quốc hội), quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan này trong Luật Tổ chức Quốc hội tương tự như đối với Văn phòng Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội. Bên cạnh đó, có ý kiến còn đề nghị chuyển Ban Dân nguyện thành Ủy ban Dân nguyện của Quốc hội. Trong quá trình thảo luận tại Quốc hội, do có nhiều ý kiến khác nhau, nên Quốc hội đã quyết định thông qua Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014 theo tinh thần giữ ổn định các Ủy ban và các Ban như hiện có, chỉ quy định khái quát về các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong Luật để tiếp tục nghiên cứu cả về lý luận và thực tiễn về các vấn đề này. Vì vậy, căn cứ vào ý kiến của đại biểu Quốc hội và đề nghị của các cơ quan có liên quan, Đảng đoàn Quốc hội đã giao Ban Công tác đại biểu và Ban Dân nguyện thực hiện tổng kết, đánh giá, xây dựng đề án cụ thể (trong đó xác định rõ địa vị pháp lý, tính chất tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và mối quan hệ với các cơ quan hiện có) để báo cáo với Đảng đoàn Quốc hội trước khi báo cáo, trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.
Hiện tại, Ban Công tác đại biểu và Ban Dân nguyện đã có Đề án chuyển Ban Công tác đại biểu, Ban Dân nguyện thành cơ quan chuyên môn thuộc Quốc hội gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội và kiến nghị bổ sung vào Luật Tổ chức Quốc hội quy định về địa vị pháp lý, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan này. Theo đó: Ban Tổ chức đại biểu dân cử là cơ quan chuyên môn thuộc Quốc hội, có chức năng tham mưu, giúp việc Quốc hội, trực tiếp và thường xuyên là Ủy ban Thường vụ Quốc hội, về công tác đại biểu dân cử và tổ chức bộ máy, nhân sự của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, các cơ quan thuộc Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Hội đồng nhân dân theo quy định của pháp luật. Ban Dân nguyện là cơ quan chuyên môn thuộc Quốc hội, có chức năng tham mưu, giúp Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về công tác dân nguyện.
Ủy ban Pháp luật và Ban soạn thảo thấy rằng, các Đề án này đã được Ban Công tác đại biểu và Ban Dân nguyện chuẩn bị rất công phu, kỹ lưỡng, nêu rõ các căn cứ chính trị, pháp lý và có phương án cụ thể đề xuất về quy định về các cơ quan này trong Luật Tổ chức Quốc hội. Qua nghiên cứu, thảo luận bước đầu về Đề án của các Ban, đa số ý kiến tán thành với sự cần thiết chuyển Ban Công tác đại biểu và Ban Dân nguyện thành cơ quan chuyên môn thuộc Quốc hội như những lý do nêu trong các Đề án; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Ban thuộc Quốc hội cơ bản vẫn là các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn đang thực hiện theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Vì vậy, đề nghị Đảng đoàn Quốc hội bố trí một phiên họp riêng để xem xét, cho ý kiến về 02 Đề án này để làm cơ sở báo cáo Bộ Chính trị xem xét, cho ý kiến chỉ đạo. Kết luận của cấp có thẩm quyền về vấn đề này sẽ là cơ sở để tiếp thu, thể hiện trong dự thảo Luật.
Thảo luận tại Phiên họp, một số thành viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng tán thành với hai Đề án của Ban Công tác đại biểu và Ban Dân nguyện, đồng thời nhất trí xem xét nâng lên thành hai cơ quan chuyên môn thuộc Quốc hội.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho ý kiến
Cho ý kiến tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển bày tỏ sự đồng tình với việc nâng cấp Ban Công tác đại biểu và Ban Dân nguyện lên thành 2 Cơ quan chuyên môn (Ban) thuộc Quốc hội để bảo đảm tính đồng bộ về loại hình tổ chức và yêu cầu chuyên môn hóa đối với bộ máy tham mưu, giúp việc Quốc hội. Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng vấn đề này đã đến thời điểm chín muồi và cũng không có gì vướng mắc trong các quy định của Hiến pháp.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng và Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình và một số thành viên Ủy ban Thường vụ cũng cũng tán thành việc nâng cấp 2 cơ quan này với các lý do đã phân tích tại các Đề án.
Tuy nhiên vẫn có ý kiến còn băn khoăn đề nghị trong các Đề án cần làm rõ hơn nữa về cơ sở lý luận và thực tiễn của sự cần thiết chuyển Ban Công tác đại biểu và Ban Dân nguyện thành các cơ quan chuyên môn thuộc Quốc hội. Bởi khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập các Ban, mục đích chủ yếu là để tham mưu, giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện một số công việc về công tác dân nguyện và công tác cán bộ liên quan trực tiếp đến đại biểu Quốc hội thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Kết luận nội dung này tại Phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nêu rõ, nội dung về việc chuyển các Ban thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội thành cơ quan chuyên môn của Quốc hội là vấn đề chưa chín mùi, chưa rõ, chưa thống nhất cao, do đó chưa nên đưa ra tại Phiên họp này mà cần có sự nghiên cứu kỹ lưỡng./.