Đại biểu Quốc hội Trần Thị Dung chất vấn Bộ trưởng Bộ Công thương Ảnh: Đình Nam
Chất vấn Bộ trưởng Bộ Công thương về vấn đề thủy điện xả lũ gây ngập lụt ở một số địa phương, đại biểu Quốc hội Trần Thị Dung- tỉnh Điện Biên cho biết, hiện nay tính mạng của người dân ở vùng hạ du của các thủy điện đang bị đe dọa khi thủy điện xả lũ liên tục. Nhiều thủy điện như Hố Hô tỉnh Hà Tĩnh, An Khê - Kanak tỉnh Gia Lai đã có những vi phạm trong việc xả lũ. Cụ thể, ngày 25/5/2011 thủy điện An Khê- Kanak bất ngờ xả lũ, làm người dân vùng hạ lưu thiệt hại hàng chục tỷ đồng. Tiếp đó, tháng 11/2013 thủy điện này lại tiếp tục xả lũ bất ngờ không thông báo khiến người dân nơi đây ngập tràn trong lũ, thiệt hại về tài sản lên tới trên chục tỷ đồng. Nghiêm trọng hơn là việc thủy điện Hố Hô xả lũ đã làm chết 20 người.
Đại biểu Quốc hội Trần Thị Dung nhấn mạnh, chưa bao giờ tính mạng người dân lại mỏng manh trước thiên tai và nhân tai đến thế. Chết người, trắng tay là hậu quả đau lòng mà người dân vùng hạ lưu phải gánh chịu từ những sai phạm trong quy trình vận hành các công trình thủy điện Hố Hô và thủy điện An Khê- Kanak. Trước tình hình thực tế như vậy, đại biểu Trần Thị Dung đề nghị Bộ trưởng Bộ Công thương nêu rõ giải pháp để xử lý sai phạm trên như thế nào, bao giờ người dân sẽ nhận được đền bù thiệt hại?
Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh trải lời chất vấn đại biểu Quốc hội
Trả lời câu hỏi của đại biểu Quốc hội Trần Thị Dung, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh thừa nhận, đã có nhiều vi phạm trong công tác xả lũ của các công trình thuỷ điện dẫn đến tình trạng gây ngập cho vùng hạ du. Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết theo quy định về quy trình xả lũ, các công trình thuỷ điện phải đảm bảo an toàn xả lũ với 3 tiêu chí mới được cấp phép tham gia hoạt động điện lực. Cụ thể là có phương án phòng chống lụt bão do Chủ tịch địa phương làm Trưởng ban và có sự tham gia của Ban quản lý dự án thuỷ điện; có quy trình xả lũ được phê duyệt (công trình có dung tích 1 triệu mét khối trở lên, công suất 30MW do Bộ Công thương phê duyệt quy trình xả lũ, dưới mức này do địa phương phê duyệt); các chủ đầu tư thủy điện đều phải tham gia cùng địa phương xây dựng phương án xả lũ hạ lưu. Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định, đối với các dự án đã cấp phép đều đã tuân thủ những tiêu chí này, bao gồm cả thuỷ điện Hố Hô và An Khê- Kanak.
Đối với những bức xúc trong dư luận về việc xả lũ của thuỷ điện Hố Hô và An Khê- Kanak, Bộ Công Thương đã tiến hành kiểm tra đánh giá cụ thể và nhận thấy nguyên nhân là do việc áp dụng quy trình xả lũ tại những thủy điện này còn nguyên tắc và máy móc. Theo quy định, chủ đập phải thông báo cho chính quyền địa phương hạ lưu trước khi xả lũ nhưng lại không nói rõ hình thức thông báo. Mặc dù đã có quy trình nhưng các bên không tổ chức diễn tập nên khi xảy ra tình huống phải xả lũ thì việc thực hiện quy trình không đảm bảo được yêu cầu. Chủ đập thông báo không đầy đủ về thông tin xả lũ, lúc thì do mất điện, lúc thì đánh kẻng báo động nhưng không nghe thấy… Hoặc ở trường hợp thuỷ điện Hố Hô xả lũ vừa qua, chủ đập gọi điện thông báo nhưng chính quyền địa phương không nghe máy, sau đó cũng không liên lạc lại được. Bộ trưởng cho biết, nguyên nhân chính ở đây là do sự phối hợp thiếu đồng bộ giữa chủ đập với chính quyền địa phương nên thông tin về việc xả lũ không được thông báo đầy đủ, thông suốt. Bên cạnh đó, Bộ trưởng cho biết việc xả lũ gây ngập hạ lưu còn có nguyên nhân từ việc các công trình thuỷ điện chưa đầu tư tốt và chưa chủ động theo dõi thời tiết qua hệ thống quan trắc trong công tác phòng chống lụt bão, xả lũ.
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Chiến chất vấn Bộ trưởng Bộ Công thương
Cũng quan tâm về thực trạng thủy điện xả lũ gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản cho người dân vùng hạ du, đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Chiến- TP Hà Nội và Đại biểu Quốc hội Phan Anh Khoa- Phú Yên băn khoăn về việc một số thủy điện vị phạm về trách nhiệm thông tin của quy trình vận hành xả lũ nhưng vẫn được Bộ Công thương kết luận là phù hợp, đúng quy trình; một số trường hợp mặc dù đã thông báo cho chính quyền địa phương và nhân dân trước khi xả lũ đúng theo quy trình nhưng sự phối hợp thực hiện không đảm bảo, dẫn đến người dân vẫn phải gánh chịu hậu quả nặng nề. Các đại biểu đề nghị Bộ Công thương làm rõ trách nhiệm chỉ đạo, điều hành của mình, cũng như trách nhiệm của từng tập thể, cá nhân cụ thể có liên quan trong vấn đề này.
Về biện pháp khắc phục và xử lý trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị để xảy ra tình trạng xả lũ gây ngập hạ lưu, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết Bộ Công Thương sẽ tiến hành tổng kiểm tra lại, rà soát đánh giá chất lượng quy trình xả lũ và hoạt động phòng chống lụt bão, đảm bảo an toàn xả lũ ở hạ du căn cứ theo quy định của nhà nước, xem xét tổ chức tập huấn, làm rõ trách nhiệm của địa phương và chủ đập. Trên cơ sở đó sẽ xử lý nghiêm các đơn vị vi phạm theo chế tài. Đối với doanh nghiệp không thực hiện đầy đủ và vi phạm sẽ không cho tham gia hoạt động điện lực và rút giấy phép.
Trước vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân yêu cầu Bộ Công thương phải có biện pháp chấn chỉnh ngay vấn đề xả lũ tại các thủy điện để không xảy ra tình trạng xả lũ đúng quy trình mà người dân vẫn phải chịu hậu quả nặng nề.