Đại biểu Võ Đình Tín- tỉnh Đắk Nông chất vấn Bộ trưởng Bộ Công thương Ảnh: Đình Nam
Các đại biểu Quốc hội Nguyễn Sỹ Cương- tỉnh Ninh Thuận, Đặng Xuân Phương- tỉnh Đắk Lắk, Nguyễn Đức Kiên- tỉnh Sóc Trăng, Võ Đình Tín- tỉnh Đắk Nông cho rằng phân bón nhập lậu, phân bón giả tràn lan đã và đang tác hại nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, an ninh lương thực, sức khỏe của nhân dân và môi trường mưu sinh. Thiệt hại cho nền nông nghiệp và 60 triệu nông dân do phân bón giả và phân bón kém chất lượng là rất lớn. Mặc dù, đối với phân bón vô cơ chưa phát hiện được sai phạm, tuy nhiên các chuyên gia vẫn cho rằng có đến 30% đến 40% tỷ lệ phân bón vô cơ là giả và kém chất lượng. Vậy, trách nhiệm quản lý nhà nước của bộ về phân bón vô cơ ở đây được xác định như thế nào?
Chồng chéo trong quản lý nhà nước về thị trường phân bón
Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh, cho biết: hiện nay, việc quản lý Nhà nước về thị trường phân bón ở nước ta đang có sự cắt khúc. Một phần quản lý phân bón vô cơ thì giao cho Bộ Công thương, còn các loại phân bón hữu cơ thì giao cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý. Trong bối cảnh các loại phân bón rất đa dạng và có nhiều loại, Hai bộ cùng quản lý phân bón nên dẫn đến tình trạng chồng chéo. Vì vậy, hiệu lực và hiệu quả của quản lý nhà nước trong thời gian vừa qua không được bảo đảm trên địa bàn cả nước đối với các mặt hàng phân bón kể cả sản xuất cũng như nhập khẩu.
Giải trình thêm về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường khẳng định, có bất cập trong công tác quản lý nhà nước về phân bón. Hai bộ trực tiếp quản lý phân bón, dẫn đến kẽ hở khi mà hầu hết các cơ sở sản xuất phân bón của Việt Nam và kinh doanh hiện nay đều là cùng phân vô cơ và phân hữu cơ.
Theo Nghị định 202 quy định nếu như một cơ sở sản xuất kinh doanh cả hai loại phân thì Bộ Công thương là cơ quan chủ trì phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong quá trình xem xét cấp phép cũng như trong quá trình thanh kiểm tra sau này. Do đó, đây chính là một khoảng mà hai bộ phối hợp không tốt thì chính là khoảng trống để cho các hoạt động gian dối về thương mại. Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cần phải chỉnh sửa vấn đề này để hoạt động quản lý thị trường phân bón được tốt hơn.
Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh trả lời chất vấn trước Quốc hội
Đề xuất giao trách nhiệm quản lý về thị trường phân bón cho một cơ quan duy nhất
Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh khẳng định, trong thời gian sắp tới, ngoài việc hoàn thiện sớm hệ thống quy chuẩn bao gồm 8 quy chuẩn mới để gửi cho Bộ Khoa học và Công nghệ để thẩm định, phê duyệt, Bộ Công thương tiếp tục phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để ổn định trong việc quản lý cả với phân bón vô cơ và hữu cơ, đặc biệt là trong đó có chương trình phối hợp công tác giữa 2 bộ và tổ chức phân cấp cho chính quyền các địa phương trong thực hiện quản lý các hoạt động sản xuất kinh doanh tại địa phương.
Bộ Công thương cùng với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có nhiều đợt cùng phối hợp làm việc và mới đây nhất đã báo cáo với Chính phủ, thống nhất đề xuất với Chính phủ xem xét giao trách nhiệm quản lý về thị trường phân bón và mặt hàng phân bón cho một cơ quan duy nhất quản lý nhà nước về lĩnh vực này.
Bên cạnh đó, hai bộ, ngành và các bộ, ngành khác có liên quan khác cần phải phối hợp tổ chức lại thị trường phân bón, đặc biệt theo hướng giới hạn lại các loại mặt hàng phân bón được sản xuất kinh doanh trên thị trường của Việt Nam. Vì trên thực tế, tại các nước khác, kể cả những nước như Thái Lan có nền nông nghiệp phát triển cũng chỉ có hơn 100 loại phân bón được lưu hành.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nêu rõ, phải sớm xây dựng và hoàn thiện các khung khổ pháp lý, đặc biệt là hệ thống quy chuẩn quốc gia cũng như hệ thống tiêu chuẩn để chúng ta thống nhất quản lý nhà nước trong phân bón. Tạo điều kiện để phân bón phát triển một cách bền vững với chất lượng đáp ứng được yêu cầu về môi trường, cũng như yêu cầu để phục vụ cho sản xuất nông nghiệp của chúng ta. Bộ Công thương đang tiến hành xây dựng và khẩn trương để hoàn chỉnh, có thể đầu năm 2017 sẽ gửi Bộ Khoa học, Công nghệ để thông qua hệ thống 16 bộ quy chuẩn quốc gia trong các loại phân bón để chúng ta thống nhất việc này.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường giải trình trước Quốc hội
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường nêu ra các giải pháp về quản lý. Giải pháp thứ nhất là nếu sau này giao cho Bộ Công thương thì Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xin chuyển toàn bộ cơ sở vật chất, con người, điều kiện để tập trung một mối quản lý và ngược lại nếu như Chính phủ giao cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thì Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ tổ chức lại để quản lý về nguyên tắc cho đảm bảo một mối thống nhất.
Giải pháp thứ hai, tập trung về các văn bản pháp luật, sau khi có Nghị định 202 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có ban hành Thông tư 41 và Bộ Công thương có ban hành Thông tư 29 để tập trung quản lý về công tác phân bón. Tuy nhiên, cho đến nay rà soát lại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thấy cần phải chỉnh sửa cho phù hợp hơn. Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn kiến nghị Bộ Công thương rà soát lại Thông tư 29 để tiếp tục chỉnh sửa.
Giải pháp thứ ba- ban hành bộ tiêu chuẩn quy chuẩn, đến thời điểm hiện nay Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chính thức chuyển sang Bộ Khoa học, Công nghệ 100 quy chuẩn và tiêu chuẩn. Bộ Khoa học và Công nghệ cũng rất quyết tâm và đã thẩm định cơ bản gần xong. Thời gian tới bộ Bộ sẽ ban hành bộ tiêu chuẩn quy chuẩn này để phục vụ công tác quản lý.
Phát biểu tại phiên họp về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị qua chất vấn hôm nay hai bộ trưởng sẽ phối hợp lại với nhau tham mưu cho Chính phủ giải quyết ngay những bất cập trong quản lý phân bón và giải quyết ngay những sơ hở, những chồng chéo, những khoảng trống trong quản lý nhà nước và làm sao trong các lần họp tới đại biểu Quốc hội không còn phải nói về sự chồng chéo dẫn tới yếu kém trong quản lý phân bón.