Sáng 26.12, dưới sự điều khiển của Phó chủ tịch QH Uông Chu Lưu, UBTVQH đã xem xét, quyết định danh sách các huyện, quận, phường thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND và thông qua Nghị quyết về tổ chức, hoạt động của HĐND, UBND tại các địa phương này.
Theo tờ trình dự thảo Nghị quyết về danh sách các huyện, quận, phường của một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND do Bộ trưởng Bộ Nội vụ Trần Văn Tuấn trình bày, các tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ thực hiện thí điểm gồm: Lào Cai (8 huyện, 12 phường); Vĩnh Phúc (6 huyện, 13 phường); Hải Phòng (7 quận, 7 huyện, 70 phường); Nam Định (9 huyện, 21 phường); Quảng Trị (8 huyện, 13 phường); Đà Nẵng (6 quận, 1 huyện, 45 phường); Phú Yên (8 huyện, 12 phường); TP Hồ Chí Minh (19 quận, 5 huyện, 259 phường); Kiên Giang (12 huyện, 15 phường). Đây cũng là các địa phương đã được Chính phủ đề nghị trong Đề án trình QH tại Kỳ họp thứ Tư vừa qua.
Trình bày báo cáo ý kiến của Thường trực UB Pháp luật, Chủ nhiệm Nguyễn Văn Thuận cho rằng: cả tờ trình và đề án đều chưa đưa ra được những căn cứ thuyết phục cho việc lựa chọn số lượng địa phương sẽ tiến hành thí điểm. Việc thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường ở một số tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ tuy có ưu điểm là sẽ giúp hạn chế những khó khăn, vướng mắc trong công tác chỉ đạo, điều hành và quản lý nhà nước; song có nhược điểm lớn là thiếu mô hình đối chứng trong cùng điều kiện ở một địa phương để có thể so sánh, tổng kết, xác định chính xác ưu, nhược điểm của từng mô hình tổ chức. Hơn nữa, 10 tỉnh, thành phố thuộc danh sách đề nghị của Chính phủ đều là những địa phương thực hiện tốt công tác cải cách hành chính, có quyết tâm tham gia thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường nên kết quả thí điểm sẽ khó bảo đảm tính khách quan và phản ánh đúng tình hình ở các địa phương khác nếu quyết định tiến hành áp dụng đại trà. Tán thành quan điểm của Thường trực UB Pháp luật, Chủ nhiệm UB Tài chính và ngân sách Phùng Quốc Hiển, Chủ tịch HĐDT K’ Sor Phước, Trưởng ban Công tác đại biểu Phạm Minh Tuyên đề nghị: Chính phủ cần phải có tiêu chí lựa chọn khoa học hơn, thực hiện thí điểm ở cả các địa phương gặp nhiều khó khăn nhằm bảo đảm tính khách quan, toàn diện để hết thời gian thí điểm có quyết định thực hiện đại trà hay không.
Về tổ chức và hoạt động của HĐND, UBND tại những địa phương thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường, Thường trực UB Pháp luật cũng không tán thành với phương án xử lý như dự thảo Nghị quyết vì thiếu nhất quán so với quan điểm đổi mới tổ chức chính quyền địa phương được nêu trong Đề án thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường đã trình QH tại Kỳ họp thứ Tư. Theo đó, việc thí điểm là nhằm thực hiện mô hình chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn. Ở đô thị chỉ tổ chức một cấp chính quyền hoàn chỉnh, ở nông thôn thì duy trì chính quyền hoàn chỉnh ở cấp tỉnh và cấp xã, các cấp tiếp theo chỉ tổ chức UBND là cơ quan đại diện của cơ quan hành chính cấp trên. Vì thế, nếu tổ chức, chức năng nhiệm vụ của UBND huyện, quận, phường ở các địa phương thí điểm không tổ chức HĐND vẫn đầy đủ như UBND ở những nơi có tổ chức HĐND là không phù hợp.
Về việc bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn cho HĐND, UBND cấp tỉnh, nhiều Ủy viên UBTVQH tán thành quan điểm của Thường trực UB Pháp luật: cần phải quy định ngay trong Nghị quyết trình tự, thủ tục để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND huyện, quận, phường được chuyển giao cho HĐND và UBND tỉnh.
Về việc xác định huyện, quận, phường ở những địa phương không tổ chức HĐND là một cấp ngân sách hay chỉ là một đơn vị dự toán ngân sách, theo Chủ nhiệm Phùng Quốc Hiển nếu tiếp tục coi là một cấp ngân sách sẽ bị vướng về luật. Vì Luật Ngân sách Nhà nước quy định thẩm quyền quyết định ngân sách là của HĐND. Nếu không tổ chức HĐND thì UBND huyện, quận phường chỉ là cơ quan hành chính, không có thẩm quyền quyết định ngân sách. Chủ nhiệm Phùng Quốc Hiển đề xuất: Chính phủ nên trình QH xem xét, quyết định một cơ chế ngân sách đặc thù cho các huyện, quận, phường thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND.
Các Ủy viên UBTVQH cũng cho rằng: Việc điều chỉnh tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của UBND các huyện, quận, phường thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND sẽ đụng đến rất nhiều các quy định của pháp luật, do đó có thể chấp nhận việc vận dụng luật một cách linh hoạt nhưng phải tuân thủ chặt chẽ Nghị quyết đã được QH thông qua tại Kỳ họp thứ Tư vừa qua.
Trong phiên làm việc buổi chiều, UBTVQH đã nghe Báo cáo về kết quả thực hiện chương trình hợp tác quốc tế năm 2008 và thông qua Chương trình hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế của các cơ quan của QH năm 2009.