TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP SÁNG 07/11: TIẾP TỤC PHIÊN CHẤT VẤN VÀ TRẢ LỜI CHẤT VẤN
Cần tiến tới lắp đặt hệ thống quan trắc tự động kết nối với Sở Tài nguyên Môi trường và về Bộ Tài nguyên và Môi trường
Theo quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định số 08 năm 2022 của Chính phủ thì khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung và cục, cụm công nghiệp phải có hệ thống xử lý nước thải tập trung để bảo đảm nước thải phải được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường trước khi thải ra nguồn tiếp nhận. Tuy nhiên, hiện nay vẫn có khu công nghiệp thải nước thải trực tiếp chưa qua xử lý ra môi trường, gây ô nhiễm môi trường, gây bức xúc cho người dân. Từ đó, đại biểu Lưu Bá Mạc, đại biểu Quốc hội tỉnh Lạng Sơn đề nghị Bộ trưởng Bộ TN&MT nêu rõ giải pháp khắc phục tình trạng này.
Đại biểu Lưu Bá Mạc, đại biểu Quốc hội tỉnh Lạng Sơn chất vấn
Trả lời chất vấn của đại biểu, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh nêu rõ, năm 2022, cả nước có 291 khu công nghiệp nhưng chỉ có 265 khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung; trong 734 cụm công nghiệp thì chỉ có 179 cụm công nghiệp có khu xử lý nước thải tập trung. Trong 26 khu công nghiệp chưa có xử lý nước thải hiện có 7 khu đang trong quá trình hoàn thành song hầu hết được xây dựng từ trước đây (năm 2005 – 2013) nên chưa có tiêu chuẩn quy định về yêu cầu bắt buộc trong việc này.
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh trả lời chất vấn
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, thời gian qua, Bộ đã có nhiều văn bản đôn đốc, tăng cường hoạt động bảo vệ môi trường và xử lý nước thải trong khu công nghiệp và cụm công nghiệp. Trong đó có yêu cầu theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 là lắp đặt hệ thống giám sát, hệ thống quan trắc tự động kết nối với các Sở Tài nguyên Môi trường và về Bộ Tài nguyên và Môi trường. Theo Bộ trưởng, khó khăn hiện nay là tại các cụm công nghiệp mới chỉ xử lý 24,4%. Ở các khu công nghiệp chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung thì có các nhà máy, cơ sở kinh doanh có hệ thống xử lý nước thải.
Trong thời gian tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường xác định. Một là, kiên quyết và chỉ cho phép các khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong khu công nghiệp và cụm công nghiệp mới muốn đi vào hoạt động, vận hành thì phải hoàn thành bảo vệ môi trường như là xử lý nước thải; khuyến khích các khu công nghiệp mới vận hành tuần hoàn hệ thống nước để tiết kiệm nước. Hai là, kiên quyết không tiếp nhận thêm hoặc nâng công suất các dự án đầu tư có phát sinh nước thải trong khu sản xuất kinh doanh tập trung, cụm công nghiệp chưa có hệ thống thu gom. Ba là, đề nghị các tỉnh, thành phố tiếp tục quan tâm chỉ đạo đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung, đặc biệt là các cụm công nghiệp. Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát và xử phạt hành chính trong vấn đề này; tiếp tục rà soát toàn bộ các phương án để đầu tư đồng bộ cho các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên các địa phương.
Việc phân loại, xử lý chất thải rắn còn khó khăn
Qua báo cáo hiện nay tỷ lệ về thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt rất cao. Tổng hợp từ nguồn báo cáo của 57/63 địa phương, cụ thể ở đô thị tỷ lệ này đạt 96%, vượt chỉ tiêu Quốc hội đề ra là 89%, nông thôn đạt 71%. Tuy nhiên, qua giám sát và thực tế cử tri phản ánh, con số này chưa chuẩn xác, vì hệ thống quy trình phân loại, thu gom, vận chuyển xử lý chất thải rắn sinh hoạt chưa tốt và thiếu các tiêu chuẩn định mức kinh tế kỹ thuật về vấn đề này.
Tại phiên họp thứ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã kết luận: Năm 2022 phải ban hành quy chuẩn tiêu chuẩn kỹ thuật định mức kinh tế kỹ thuật hướng dẫn xử lý rác thải để các địa phương có cơ sở thực hiện.Theo đó, chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân, đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương đề nghị cho biết tiến độ thực hiện các giải pháp để giải quyết vấn đề này?
Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân, đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương chất vấn
Trả lời vấn đề chất vấn này, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết, đến năm 2022 tổng lượng rác thải sinh hoạt phát sinh trên toàn quốc khoảng 67.110 tấn/ngày, trong đó ở khu vực đô thị là 36.870 tấn, khu vực nông thôn khoảng 29.455 tấn.
Trong những năm vừa qua, các địa phương đã đẩy mạnh việc thu gom, xử lý rác thải, nhiều nhà máy đốt rác phát triển hoặc là xử lý rác làm vật liệu xây dựng. Hiện cả nước có khoảng 1.326 cơ sở xử lý rác sinh hoạt và 1.207 bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt. Và hiện còn khoảng 65% số rác thải của cả nước cần chôn lấp, còn khoảng 16% tổng số rác thải được các nhà máy chế biến thu hồi và phát triển năng lượng. Do đó, thực tế rác thải sinh hoạt như đại biểu trao đổi là những con số được xử lý bằng hình thức chôn lấp.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, khó khăn hiện nay là trong việc kêu gọi xã hội hóa để xây dựng các nhà máy xử lý rác thải đốt, phát điện. Bên cạnh đó, việc phân loại, xử lý rác tại các nhà máy còn khó khăn. Cụ thể, chúng ta chưa có phân loại rác tại nguồn, làm cũng chưa được triệt để; có một số địa phương không đủ lượng rác để xây dựng các nhà máy xử lý rác thải tập trung…
Toàn cảnh Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh trả lời chất vấn
Chính vì vậy, hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thực hiện một số giải pháp và ra một số hướng dẫn. Thứ nhất là, ban hành nội dung yêu cầu về kỹ thuật bảo vệ môi trường đối với điểm tập kết trạm trung chuyển chất thải rắn sinh hoạt. Thứ hai là, ban hành yêu cầu kỹ thuật về bảo vệ môi trường đối với phương tiện vận chuyển chất thải, rác sinh hoạt. Thứ ba là, tiêu chí về công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Thứ tư là, giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Thứ năm là, hình thức về số giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng hoặc thể chất, thể tích chất thải. Thứ sáu là, phương pháp định giá dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt áp dụng đối với các nhà đầu tư và cung cấp dịch vụ xử lý chất thải. Thứ bảy là, đóng bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt. Bên cạnh đó, vừa qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản hướng dẫn về phân loại rác tại nguồn gồm 3 nguồn chính để cho các địa phương chủ động trong việc phân loại rác tại nguồn.
Trong thời gian tới, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh đề nghị, các địa phương căn cứ vào hướng dẫn của Bộ tập trung tuyên truyền, vận động nhân dân phân loại rác tại nguồn để việc xử lý rác thải được triệt để. Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện chính sách, quy định các chất thải rắn sinh hoạt trong thời gian tới. Trong đó, ưu tiên của Bộ là cố gắng năm 2024 ban hành bộ định mức kinh tế kỹ thuật về thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt; tiếp tục rà soát, ban hành các quy chuẩn của quốc gia về lò đốt chất thải rắn sinh hoạt… Đây là những nội dung thực hiện theo lộ trình triển khai Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.
Ngoài ra, Bộ sẽ tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật và nghiên cứu phát triển công nghệ, trong đó tập trung vào nghiên cứu chuyển giao công nghệ, xử lý chất thải, rác sinh hoạt và đẩy mạnh hợp tác quốc tế, kêu gọi thu hút đầu tư.
Rõ ràng, công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt ở nước ta còn nhiều bất cập, chưa chú trọng đến các giải pháp giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế và thu hồi năng lượng từ chất thải; công tác triển khai các quy hoạch quản lý chất thải rắn tại các địa phương còn chậm; việc huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng khu xử lý, nhà máy xử lý chất thải rắn còn gặp nhiều khó khăn. Do vậy, việc đánh giá tình hình quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại Việt Nam hiện nay, nhất là việc phân loại chất thải tại nguồn, công nghệ xử lý, tái chế, việc thu phí chất thải rắn sinh hoạt là hết sức cần thiết theo đúng tinh thần của Luật Bảo vệ môi trường 2020. Phân loại rác tại nguồn là biểu hiện của nền kinh tế tuần hoàn. Kinh tế tuần hoàn sẽ tiến tới "không rác thải”. Chúng ta có thể xử lý, tái chế được tất cả các loại rác. Nhưng muốn thế phải có công nghệ, phải phân loại rác thải tại nguồn. Nếu phân loại rác tốt sẽ hạn chế chôn lấp, đốt rác gây ra nhiều hệ lụy.