XÂY DỰNG LUẬT GIÁ (SỬA ĐỔI): CẦN QUY ĐỊNH NGUYÊN TẮC, ĐIỀU KIỆN THÀNH LẬP QUỸ BÌNH ỔN GIÁ
Tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, các đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách sẽ cho ý kiến về một số vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau về dự án Luật Giá (sửa đổi). Trước đó, tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội đã thảo luận và cho ý kiến về dự án luật này. Trên cơ sở ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đã phối hợp với Cơ quan soạn thảo để thống nhất định hướng giải trình, tiếp thu và chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật.
Trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật đã bám sát mục tiêu, quan điểm sửa đổi Luật đặt ra ban đầu và tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội để bảo đảm tính hiệu quả, khả thi, khắc phục vướng mắc, xác định rõ sự điều tiết của Nhà nước, tạo sự minh bạch trong quản lý nhà nước về giá, xác định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có thẩm quyền; bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, phù hợp với thông lệ quốc tế.
Phiên họp của Ủy ban Tài chính, Ngân sách về Luật Giá (sửa đổi)
Cụ thể, về thẩm định giá, để làm rõ cơ sở pháp lý và bảo đảm tính bao quát, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo đã thống nhất bổ sung quy định về tiêu chuẩn thẩm định giá; chỉnh lý quy định chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức liên quan trong đào tạo, thi, cấp, quản lý, thu hồi chứng chỉ và thẻ thẩm định viên về giá, đăng ký hành nghề thẩm định giá.
Về dịch vụ thẩm định giá, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo đã tiếp thu, chỉnh lý quy định về thuyền dịch vụ thẩm định giá nhằm bảo đảm chặt chẽ, khả thi trong thực hiện và thể hiện tại Mục 2 Chương VI (từ Điều 45 đến Điều 59). Chỉnh sửa điều kiện được thi thẩm định viên về giá; quy định về đăng ký hành nghề thẩm định giá; quy định về quyền, nghĩa vụ của thẩm định viên về giá; quy định về quyền, nghĩa vụ của doanh nghiệp thẩm định giá, người chịu trách nhiệm về doanh nghiệp thẩm định giá ...
Về thẩm định giá của Nhà nước, dự thảo Luật đã quy định rõ nguyên tắc và cơ chế thực hiện thẩm định giá nhà nước. Đối với các trường hợp cụ thể phải thẩm định giá của Nhà nước, để bảo đảm tính hợp lý, đầy đủ, do đó, các đạo luật chuyên ngành sẽ xác định cụ thể; đồng thời quy định tăng cường phân cấp, phân quyền cho các Bộ, ngành, địa phương.
Dự thảo Luật xây dựng theo nguyên tắc từng cá nhân, tổ chức, cơ quan sẽ phải chịu trách nhiệm tương ứng với công việc mà mình thực hiện, như: tổ chức thẩm định (Hội đồng thẩm định giá của Nhà nước) phải chịu trách nhiệm về chất lượng, tính chính xác, trung thực, khách quan với kết quả thẩm định đưa ra. Kết quả thẩm định giá mang tính chất cung cấp căn cứ, thông tin, tư vấn cho người có thẩm quyền xem xét, quyết định giá tài sản. Mặc dù kết quả thẩm định giá không mang tính bắt buộc phải thực hiện mà là một trong những cơ sở để Cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định, phê duyệt giá tài sản, song Hội đồng thẩm định, từng thành viên Hội đồng thẩm định phải chịu trách nhiệm trong trường hợp có căn cứ cho rằng kết quả thẩm định không chính xác, trung thực. Cơ quan cơ thẩm quyền quyết định giá xem xét, quyết định và chịu trách nhiệm về quyết định của mình.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Giá (sửa đổi)
Tham gia ý kiến hoàn thiện dự án luật này, nhiều đại biểu Quốc hội, chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà quản lý đã phân tích cơ chế hoạt động của Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Theo đó, trong điều kiện bình thường, chúng ta thu thêm một khoản tiền để đưa vào Quỹ làm cho giá xăng dầu cao hơn so với giá thực tế. Đến khi giá thị trường lên cao khi đó chúng ta lại sử dụng Quỹ để giảm giá bán lẻ xăng dầu. Mặc dù mức giảm không đáng kể. Điều này cũng chính một phần nguyên nhân của việc diễn biến thị trường trong nước “nghịch” chu kỳ với thế giới. Về mặt khoa học và phương pháp tính, các đại biểu cho rằng Quỹ này không giúp gì cho việc giảm lạm phát.
Một số ý kiến cho rằng việc can thiệp của Quỹ bình ổn giá xăng dầu chỉ là giải pháp tình thế và không thuận theo quy luật của kinh tế thị trường. Thực chất Quỹ này sử dụng tiền của khách hàng và ứng trước lạm phát. Một số đại biểu cho rằng cần sớm kết thúc Quỹ này và thay vào đó có quỹ về phúc lợi xã hội để có hỗ trợ cho nhóm yếu thế khi xảy ra chênh lệnh giá cả quá cao, tác động đến đời sống người dân.
Theo phản ánh của các đại biểu, đã có thời điểm, hàng chục doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu có văn bản đề nghị bỏ Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Mới đây nhất, tại phiên giải trình của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội về tình hình quản lý, điều hành giá xăng dầu, tiếp tục có ý kiến đề xuất bỏ Quỹ này. Do đó cần làm rõ sự cần thiết của việc giữ Quỹ này. Mặt khác, theo quy định của Luật có khoảng 7-8 mặt hàng bình ổn giá nhưng trên thực thế chỉ có xăng dầu có Quỹ bình ổn giá. Việc luật quy định Quỹ bình ổn giá về 1 mặt hàng có bảo đảm được tính bao quát hay không cũng là vấn đề cần được xem xét.
Ở chiều ngược lại, một số ý kiến cho rằng vẫn nên giữ Quỹ bình ổn giá xăng dầu, tuy nhiên, cần có cơ chế, điều kiện để quỹ này vận hành minh bạch hơn. Làm rõ sự cần thiết. Theo Ủy viên Thường trực Uỷ ban Tài chính – Ngân sách Trần Văn Lâm, xuất phát từ quan điểm mục tiêu chiến lược cao nhất mà Quốc hội đặt ra là ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển bền vững. Để làm được điều này, cần kiểm soát được lạm phát. Trong đó, kiểm soát giá cả là quan trọng nhất và mặt hàng có tác động lớn nhất mạnh nhất là giá xăng dầu. Do đó, cần phải có các công cụ và biện pháp đủ mạnh để kiểm soát giá cả xăng dầu “nhảy múa”. Việc kiểm soát này để bảo đảm cho giao động về giá không quá lớn và tác động đến nền kinh tế và đời sống người dân không quá lớn.
Việc kiểm soát giá xăng dầu ở nước ta hiện nay có các công cụ như Quỹ bình ổn giá, dự trữ xăng dầu, thuế phí và một số yếu tố cấu thành giá khác. Tùy theo bối cảnh, điều kiện, biên độ giao động giá cả để lựa chọn áp dụng công cụ phù hợp. Theo đó, khi biên độ giao động của giá nhỏ thì dùng công cụ là quỹ; lớn hơn một chút dùng công cụ phí và lớn hơn nữa là công cụ thuế. Trong đó, Quỹ bình ổn giá xăng dầu là công cụ được sử dụng thường xuyên nhất và linh hoạt nhất. Do đó về mặt thực tế cho thấy sự cần thiết của công cụ quỹ. Một số ý kiến cho biết thêm, thực tế những hạn chế của Quỹ bình ổn giá xăng dầu là do công tác điều hành là chủ yếu. Vì vậy thay vì đề xuất bỏ Quỹ cần khắc phục trong điều hành để đảm bảo các nguyên tắc công khai, minh bạch, hiệu quả.