Toàn cảnh phiên họp
Dự án Luật Giá (sửa đổi) đã được cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV. Sau khi tiếp thu, chỉnh lý, Cơ quan thẩm tra và Cơ quan soạn thảo đã thống nhất bỏ 02 Điều; bổ sung 05 Điều; bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung 07 nội dung của các Luật có liên quan; bổ sung thêm Phụ lục số 2 để làm rõ Danh mục các hàng hóa, dịch vụ đưa ra khỏi phạm vi Nhà nước định giá.
Điều 17 Luật giá hiện hành quy định, trong trường hợp cần thiết, lập Quỹ bình ổn giá đối với mặt hàng cần bình ổn giá thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ thực hiện bình ổn giá nhằm hỗ trợ bình ổn giá; sử dụng quỹ bình ổn giá khi giá của hàng hóa, dịch vụ đó biến động bất thường hoặc tác động xấu đến nền kinh tế và đời sống. Chính phủ quy định chi tiết về mặt hàng được lập quỹ bình ổn giá, việc lập, quản lý và sử dụng quỹ bình ổn giá. Hiện nay, trên thực tế chỉ có Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang hoạt động nhằm mục tiêu bình ổn giá.
Tại Phiên họp thứ 21 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho rằng, cần giữ quy định tại về Quỹ bình ổn giá trong Luật giá nhằm tạo cơ sở pháp lý cũng như bảo đảm cho công tác tổ chức thực hiện đối với các trường hợp cần thiết phát sinh. Ngoài ra, việc giữ quy định về thành lập quỹ như dự thảo Luật nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý đối với Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang hoạt động. Tuy nhiên, về thẩm quyền thành lập, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách đề nghị quy định Quốc hội có thẩm quyền thành lập Quỹ, trong thời gian giữa 02 kỳ họp, trường hợp cấp bách, giao Uỷ ban Thường vụ Quốc hội quyết định việc thành lập Quỹ và báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp gần nhất để bảo đảm hiệu lực pháp lý cao hơn và tương đồng với thẩm quyền quyết định Danh mục hàng hóa bình ổn giá. Mặt khác, cơ quan soạn thảo đề nghị giao Chính phủ quy định việc thành lập để bảo đảm tính linh hoạt trong tổ chức thực hiện. Do còn ý kiến khác nhau, Thường trực Uỷ ban Tài chính, Ngân sách đã thiết kế hai phương án để báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chỉ đạo tại phiên họp
Cho ý kiến về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị nghiên cứu để đổi tên điều này theo hướng rộng hơn là “Các biện pháp về bình ổn giá”. Lý giải đề xuất này, Chủ tịch Quốc hội cho biết, hiện nay Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nên đầu tiên phải theo quy luật thị trường. Cùng với đó là phải có quản lý và định hướng quản lý của Nhà nước để đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp, nhất bảo vệ lợi ích của những người yếu thế. Trên thực tế có những tình huống bất ngờ, đặc biệt như thiên tai, địch hoạ, hoả hoạn,… thì Nhà nước có thể đưa ra những quyết định đặc biệt. Do đó, nên mở rộng điều này, đồng thời nghiên cứu để bảo đảm tương thích với Luật Phòng thủ dân sự hiện nay và các luật về khắc phục sự cố, thảm họa để có quy định rộng hơn. Những biện pháp cụ thể, sau này Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, từng cơ quan sẽ thực hiện.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, trong các biện pháp bình ổn giá thì Quỹ bình ổn giá chỉ là một giải pháp. Hiện nay dự thảo mới chỉ quy định về một công cụ là Quỹ bình ổn giá. Do đó, đề nghị nghiên cứu thêm Luật Phòng thủ dân sự, Luật Tình trạng khẩn cấp, các luật trong phòng, chống thiên tai, địch họa để có một quy định mở, tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đưa ra những biện pháp đặc biệt trong việc bình ổn giá. Đối với Quỹ bình ổn giá cần hoàn thiện cơ chế quản lý để bảo đảm công khai, minh bạch và hài hòa lợi ích.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu tại phiên họp
Đồng tình với ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho rằng cần phải giữ quy định về Quỹ bình ổn giá trong Luật. Theo đó, đặt trong tổng thể lớn hơn thì Quỹ bình ổn giá là một công cụ, một biện pháp để bình ổn giá. Quỹ bình ổn giá là quỹ tài chính không nằm trong cân đối ngân sách nhà nước được trích lập từ giá hàng hóa, dịch vụ và các nguồn tài chính hợp pháp khác và chỉ được sử dụng cho mục đích bình ổn giá. Đối với thẩm quyền thành lập Quỹ, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật cho rằng nên giữ như quy định hiện hành, Chính phủ quy định việc thành lập khi cần thiết. Nhận thấy cơ chế này vận hành vẫn tốt, do đó nên giữ như Luật hiện hành để đảm bảo thẩm quyền điều hành của Chính phủ trên cơ sở quy định của luật; đồng thời cần có quy định riêng về vấn đề này.
Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng có thể quy định về Quỹ bình ổn giá và giao Chính phủ quyết định thành lập bởi đây là một giải pháp để bình ổn giá. Trong dự thảo Luật hiện cũng có một điều, khoản về các giải pháp để bình ổn giá. Tuy nhiên, để đảm bảo nguyên tắc chỉ luật hóa những nội dung đã rõ, đánh giá kỹ lưỡng tác động, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị luật cần quy định nguyên tắc, điều kiện thành lập Quỹ cũng như việc quản lý, nguồn hình thành Quỹ. Đồng thời quy định rõ thành lập quỹ phải có thời hạn bởi các giải pháp bình ổn giá là giải pháp có thời hạn. Trường hợp không làm rõ được các nội dung trên thì không được quy định trong luật về việc thành lập Quỹ bình ổn giá. Đồng thời đề nghị tiếp tục rà soát, làm rõ cơ sở chính trị, căn cứ pháp lý thực tiễn, ưu, nhược điểm, tính phù hợp, đặc thù của Việt Nam đối với các ý kiến để hoàn thiện dự thảo Luật./.