Sáng 28/6, tại cuộc họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch nước về công bố 7 luật vừa được Quốc hội thông qua, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Thanh đã nêu nhiều điểm đáng chú ý trong Luật Tố cáo năm 2018.
Theo đó, Luật Tố cáo năm 2018 bao gồm 9 chương với 67 điều, trong đó Chương I gồm 8 điều về những quy định chung; Chương II có 3 điều về quyền và nghĩa vụ của người tố cáo, người bị tố cáo, người giải quyết tố cáo; Chương III có 28 điều về giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ; Chương IV gồm 3 điều về giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực; Chương V gồm 3 điều về trách nhiệm tổ chức thực hiện kết luận nội dung tố cáo; Chương VI gồm 12 điều quy đinh về bảo vệ người tố cáo; Chương VII có 3 điều về trách nhiệ của cơ quan, tổ chức trong việc quản lý công tác giải quyết tố cáo; Chương VIII có 4 điều về khen thưởng và xử lý vi phạm; Chương IX có 2 điều quy định về hiệu lực thi hành và chi tiết các điều khoản thi hành Luật.
Các đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Tố cáo năm 2018.
Vẫn chỉ có hai hình thức tố cáo chính thức
Để xác định rõ trách nhiệm của người tố cáo, tránh tình trạng lợi dụng các hình thức tố cáo để tố cáo tràn lan, cố ý tố cáo sai sự thật, ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của người tố cáo, Luật Tố cáo năm 2018 vẫn tiếp tục quy định chỉ có hai hình thức tố cáo chính thức là tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp.
Về tiếp nhận, xử lý ban đầu thông tin tố cáo, luật quy định cụ thể cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tố cáo có trách nhiệm tổ chức việc tiếp nhận tố cáo. Luật cũng quy định trách nhiệm vào sổ, phân loại, xử lý ban đầu thông tin tố cáo, kiểm tra, xác minh thông tin về người tố cáo và điều kiện thụ lý tố cáo; xử lý hành vi bị tố cáo có dấu hiệu của tội phạm.
Trong việc xử lý đối với thông tin tố cáo, luật cũng có nhiều điểm mới. Cụ thể, đối với đơn tố cáo được gửi đến nhiều nơi, Khoản 3 Điều 24 Luật Tố cáo quy định: trường hợp tố cáo không thuộc thẩm quyền giải quyết của mình và được gửi đồng thời cho nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân, trong đó có cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết hoặc trường hợp đã hướng dẫn nhưng người tố cáo vẫn gửi tố cáo đến cơ quan, tổ chức, cá nhân không có thẩm quyền giải quyết thì cơ quan, tổ chức, cá nhân nhận được tố cáo không xử lý.
“Quy định này nhằm tránh tình trạng người tố cáo gửi đơn tố cáo tràn lan, vượt cấp, đồng thời đảm bảo tính hiệu quả cho các cơ quan, tổ chức trong việc xử lý đối với tố cáo không thuộc thẩm quyền” – Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Thanh nhấn mạnh.
Đối với tố cáo nặc danh, mạo danh, điều 25 của luật quy định khi nhận được thông tin có nội dung tố cáo nhưng không rõ họ tên, địa chỉ của người tố cáo hoặc qua kiểm tra, xác minh không xác định được người tố cáo hoặc người tố cáo sử dụng họ tên của người khác để tố cáo hoặc thông tin có nội dung tố cáo được phản ánh không theo hình thức quy định tại Điều 22 của Luật thì cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền không xử lý.
Tuy nhiên, trong trường hợp thông tin có nội dung tố cáo rõ ràng về người có hành vi vi phạm pháp luật, có tài liệu, chứng cứ cụ thể về hành vi vi phạm pháp luật và có cơ sở để thẩm tra, xác minh thì cơ quan, tổ chức, cá nhân tiếp nhận tiến hành việc thanh tra, kiểm tra theo thẩm quyền hoặc chuyển đến cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền để tiến hành thanh tra, kiểm tra phục vụ cho công tác quản lý.
Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Nguyễn Văn Thanh giới thiệu nhiều điểm đáng chú ý trong Luật Tố cáo năm 2018.
Luật cũng bổ sung quy định về rút tố cáo. Theo đó, người tố cáo có quyền rút toàn bộ nội dung tố cáo hoặc một phần nội dung tố cáo trước khi người giải quyết tố cáo ra kết luận nội dung tố cáo. Việc rút tố cáo phải được thực hiện bằng văn bản.
Điều 33 của Luật cũng quy định cụ thể về việc xử lý trường hợp người tố cáo bị đe dọa, mua chuộc hoặc người tố cáo lợi dụng việc tố cáo để vu khống, xúc phạm, gây thiệt hại cho người bị tố cáo.
Bảo vệ bí mật thông tin của người tố cáo
Việc bảo vệ người tố cáo nhằm bảo vệ, khuyến khích, động viên người dân dũng cảm đấu tranh chống lại các hành vi tham nhũng, tiêu cực, vi phạm pháp luật, giúp các cơ quan nhà nước phát hiện và xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật.
Trên cơ sở đó, để bảo vệ người tố cáo, Điều 47 của Luật quy định cụ thể: Người được bảo vệ bao gồm: người tố cáo; vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người tố cáo.
Phạm vi bảo vệ, Luật quy định bảo vệ bí mật thông tin của người tố cáo; bảo về vị trí công tác, việc làm, tính mạng, sức khỏe, tài sản, danh dự, nhân phẩm của người được bảo vệ.
Luật giao trách nhiệm bảo vệ trước hết thuộc về cơ quan có thẩm quyền giải quyết tố cáo. Bên cạnh đó, các cơ quan khác, trong phạm vi, nhiệm vụ, quyền hạn của mình cũng có trách nhiệm bảo vệ người tố cáo và những người thân thích của họ, đó là cơ quan tiếp nhận, xác minh nội dung tố cáo; cơ quan công an; cơ quan quản lý nhà nước về cán bộ, công chức, viên chức, lao động; Ủy ban nhân dân các cấp, công đoàn các cấp…
Ngoài những nội dung chính nêu trên, Luật Tố cáo năm 2018 có hiệu lực từ ngày 01/01/2019 còn quy định về nguyên tắc giải quyết tố cáo, áp dụng pháp luật và giải quyết tố cáo, các hành vi bị nghiêm cấm và các điều khoản thi hành./.