BÁO CÁO
Đánh giá kết quả kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XIV
Từ thực tế diễn biến kỳ họp, trên cơ sở ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, các cơ quan, tổ chức hữu quan, của cử tri tại các cuộc tiếp xúc với đại biểu Quốc hội và dư luận chung, Uỷ ban thường vụ Quốc hội đã thảo luận và thống nhất đánh giá kết quả kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XIV như sau:
Kỳ họp thứ nhất của mỗi khóa Quốc hội có vai trò đặc biệt quan trọng, tạo tiền đề cho hoạt động của Quốc hội trong cả nhiệm kỳ. Sau 8 ngày làm việc, với tinh thần đoàn kết, dân chủ, trí tuệ và trách nhiệm cao, kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XIV đã kết thúc tốt đẹp, hoàn thành chương trình đề ra với nội dung là xem xét, quyết định về tổ chức, nhân sự cấp cao của nhà nước và quyết định một số vấn đề quan trọng khác. Quốc hội đã nghe phát biểu mang tính định hướng quan trọng của Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam, Báo cáo tổng kết cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016-2021, báo cáo kết quả xác nhận tư cách đối với 494 đại biểu Quốc hội khóa XIV. Kết quả kỳ họp đã thể hiện sự lãnh đạo sát sao, kịp thời của Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và sự phối hợp chặt chẽ của toàn hệ thống chính trị; sự chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng, tinh thần làm việc tận tụy, khẩn trương của các cơ quan của Quốc hội (nhất là các cơ quan của Quốc hội khóa XIII) và các cơ quan hữu quan; sự tham gia tích cực, chủ động, đóng góp ý kiến tâm huyết của các vị đại biểu Quốc hội; sự quan tâm đặc biệt của các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; sự theo dõi, giám sát và chia sẻ của cử tri, nhân dân cả nước, bạn bè quốc tế; sự tham gia, đưa tin kịp thời, chính xác của các cơ quan thông tấn, báo chí.
Với những kết quả đạt được, kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XIV tiếp tục khẳng định tư tưởng cải tiến, đổi mới không ngừng, với tinh thần đoàn kết, sáng tạo và hành động để ngày càng nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả hoạt động, hoàn thành tốt những nhiệm vụ của cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất.
1. Xem xét, quyết định về tổ chức, nhân sự
Việc xem xét, quyết định về tổ chức, nhân sự là nội dung trọng tâm của kỳ họp, có ý nghĩa to lớn đối với chất lượng, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước trong suốt cả nhiệm kỳ, được thực hiện chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật, phát huy tinh thần trách nhiệm, dân chủ của đại biểu Quốc hội, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng. Các tờ trình, báo cáo trình Quốc hội được chuẩn bị chất lượng; các thông tin liên quan đến nhân sự rõ ràng, được cung cấp kịp thời, tạo cơ sở thuận lợi để Quốc hội xem xét, quyết định. Việc chuẩn bị phiếu bầu, dự thảo nghị quyết, lấy phiếu thăm dò ý kiến của đại biểu Quốc hội được triển khai kịp thời, hợp lý; việc bỏ phiếu, kiểm phiếu được thực hiện tốt (lần đầu tiên kiểm phiếu bằng máy và đã rút ngắn được thời gian kiểm phiếu).
Nhân sự được bầu và phê chuẩn với sự tín nhiệm cao, thể hiện sự đồng thuận, được dư luận xã hội và cử tri quan tâm, ủng hộ; đáp ứng các yêu cầu về tiêu chuẩn chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực, trình độ; được đào tạo cơ bản, trưởng thành từ cơ sở, trải qua các cương vị khác nhau, có kinh nghiệm, năng lực thực tiễn; có số lượng và cơ cấu hợp lý, có sự tiếp nối, kế thừa kinh nghiệm hoạt động thực tiễn của các khóa trước và phù hợp với xu hướng phát triển của đất nước. Đồng thời, hồ sơ cá nhân được chuẩn bị chu đáo, đầy đủ, kịp thời, bảo đảm đúng quy định của pháp luật.
Các vị đại biểu Quốc hội đã dành thời gian nghiên cứu, trao đổi dân chủ, thể hiện rõ chính kiến, sáng suốt lựa chọn những người xứng đáng đảm nhận các công việc quan trọng; đồng thời kỳ vọng vào bộ máy sau khi được kiện toàn sẽ là nhân tố mới góp phần thúc đẩy kinh tế-xã hội phát triển trong bối cảnh nước ta đang hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới như hiện nay.
Sau khi được Quốc hội bầu, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ và Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã thực hiện thủ tục tuyên thệ trong không khí trang trọng, nghiêm túc; thông điệp của các nhà lãnh đạo đã khẳng định trách nhiệm, cam kết mạnh mẽ, quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ, tạo sự phấn khởi, củng cố lòng tin cũng như kỳ vọng của cử tri và nhân dân vào một nhiệm kỳ mới với tinh thần tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, thực hiện thắng lợi mục tiêu đã đề ra.
2. Xem xét, quyết định các vấn đề quan trọng khác
2.1. Về kinh tế-xã hội, ngân sách nhà nước
Quốc hội đã dành thời gian thỏa đáng để xem xét, đánh giá bổ sung kết quả thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội năm 2015 và những tháng đầu năm 2016. Báo cáo của Chính phủ được chuẩn bị công phu, chặt chẽ, ngắn gọn, phản ánh đúng tình hình, kết quả đạt được, chỉ ra những tồn tại, hạn chế và có phân tích làm rõ những nguyên nhân; qua đó đã đề ra các giải pháp chủ yếu cần tập trung chỉ đạo, điều hành để tháo gỡ khó khăn, thực hiện có hiệu quả kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 6 tháng cuối năm và trong thời gian tới. Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước đã thẳng thắn nêu rõ những ưu điểm cũng như phân tích làm rõ hạn chế, tồn tại trong công tác quản lý tài chính, ngân sách. Các báo cáo thẩm tra đã cung cấp thông tin đầy đủ và đưa ra các kiến nghị kịp thời, rõ ràng. Là kỳ họp đầu tiên của nhiệm kỳ nhưng không khí thảo luận sôi nổi, ý kiến phát biểu tâm huyết, chất lượng, thể hiện sự chủ động, trách nhiệm của các vị đại biểu Quốc hội, tạo điều kiện cho các vị đại biểu Quốc hội mới dễ dàng tiếp cận và có thêm nhiều kinh nghiệm. Với trách nhiệm trước đồng bào, cử tri cả nước, nhiều vấn đề quốc kế dân sinh đã được các đại biểu đề cập trên nghị trường; trong đó, đề nghị quan tâm đến chất lượng tăng trưởng, thực hiện hiệu quả tái cơ cấu kinh tế gắn với hỗ trợ đắc lực cho các doanh nghiệp phát triển sản xuất, kinh doanh, không ngừng nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế để bảo đảm cho sự phát triển bền vững của đất nước.
Bên cạnh đó, từ sự cố Formosa, đại biểu Quốc hội bày tỏ lo ngại trước tình trạng ô nhiễm môi trường do các công trình, dự án đầu tư, nhất là những công trình, dự án ven sông, ven biển gây ra; đồng thời cũng chỉ ra những điều kiện không thuận lợi như tình hình biến đổi khí hậu, diễn biến phức tạp ở Biển Đông sau phán quyết của Tòa trọng tài thường trực,... Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, rút kinh nghiệm trong chỉ đạo, điều hành để có giải pháp sát thực trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội những tháng còn lại của năm 2016, phấn đấu đạt được mục tiêu kế hoạch đã đề ra.
Quốc hội đã thông qua Nghị quyết điều chỉnh dự toán chi và phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước năm 2014. Việc xem xét, quyết định phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước năm 2014 đã bám sát các nghị quyết của Quốc hội về dự toán ngân sách nhà nước, phản ánh chính xác hơn về tình hình tài chính, ngân sách nhà nước hiện nay. Quốc hội lưu ý Chính phủ cần tăng cường chỉ đạo, có giải pháp mạnh mẽ, quyết liệt hơn để khắc phục những hạn chế trong công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước, giảm bội chi, bảo đảm an toàn nợ công.
2.2. Về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh và Chương trình hoạt động giám sát của Quốc hội
Việc xem xét Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh và Chương trình hoạt động giám sát của Quốc hội được thực hiện tốt, bảo đảm đúng chương trình kỳ họp. Các nội dung được dự thảo khoa học, rõ ràng, thông tin công khai, phù hợp với tình hình đất nước, đáp ứng nhu cầu đời sống, mong đợi của nhân dân và được dư luận xã hội quan tâm.
Để tiếp tục thể chế hóa kịp thời Hiến pháp, chủ trương, đường lối của Đảng, đáp ứng thực hiện các cam kết quốc tế cũng như yêu cầu phát triển, quản lý xã hội, giải quyết vấn đề bức xúc của người dân, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2016 và chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2017. Trong đó, Quốc hội xác định rõ thứ tự ưu tiên của các dự án luật cần ban hành và quyết tâm tập trung thực hiện, bảo đảm tiến độ, tránh tình trạng phải điều chỉnh Chương trình. Quốc hội yêu cầu các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan hữu quan, các vị đại biểu Quốc hội đề cao trách nhiệm, thực hiện đúng quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, chú trọng nâng cao chất lượng, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của các dự án trình Quốc hội. Ngay sau khi kết thúc kỳ họp, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã tổ chức Hội nghị triển khai Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội các tháng cuối năm 2016 và năm 2017 để trao đổi, thống nhất về tiến độ chuẩn bị, các biện pháp triển khai thực hiện chương trình, nhất là biện pháp để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội.
Dự kiến Chương trình hoạt động giám sát của Quốc hội đã được chuẩn bị kỹ lưỡng và xin ý kiến rộng rãi các cơ quan hữu quan, các vị đại biểu Quốc hội và. Trên cơ sở phân tích tình hình thực tế, những vấn đề bất cập của đời sống xã hội đang được cử tri đặc biệt quan tâm, Quốc hội đã quyết định Chương trình hoạt động giám sát năm 2017 với hai chuyên đề sát với yêu cầu của đất, bảo đảm tính bao quát, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm. Theo đó, cùng với những nội dung giám sát tối cao theo thông lệ, Quốc hội sẽ tiến hành giám sát 2 chuyên đề“Việc thực hiện chính sách, pháp luật về an toàn thực phẩm giai đoạn 2011 – 2016” và “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2016”; đồng thời, quyết định thành lập Đoàn giám sát để tiến hành giám sát hai chuyên đề đã được lựa chọn.
3. Về cách thức tiến hành kỳ họp và công tác bảo đảm khác
3.1. Chương trình kỳ họp được sắp xếp tương đối khoa học, phân bổ thời gian cơ bản hợp lý, phù hợp với đặc thù của kỳ họp thứ nhất và từng phiên họp cụ thể; việc điều chỉnh chương trình kỳ họp linh động, kịp thời khi thay đổi nội dung và đáp ứng yêu cầu của đa số đại biểu Quốc hội.
3.2. Các phiên thảo luận ở Đoàn đại biểu Quốc hội và hội trường được tiến hành nghiêm túc, chặt chẽ; không khí thảo luận sôi nổi, dân chủ, thẳng thắn. Đại biểu Quốc hội đưa ra những nhận xét sâu sắc, xác đáng và phát huy tinh thần trách nhiệm cao trước yêu cầu của thực tiễn và nguyện vọng của cử tri, trong đó có nhiều phát biểu được chuẩn bị chu đáo, có chiều sâu.
3.3. Công tác điều hành của Đoàn Chủ tịch thể hiện sự khoa học, dân chủ, linh hoạt và hợp lý; hướng đại biểu tập trung thảo luận vào những vấn đề trọng tâm, còn ý kiến khác nhau, những vấn đề nổi lên, bức xúc của xã hội để phấn tích, đề xuất các giải pháp tháo gỡ, sát với thực tiễn cuộc sống.
3.4. Công tác tập hợp, tổng hợp ý kiến của đại biểu Quốc hội khách quan, đầy đủ, kịp thời. Việc tiếp thu, giải trình rõ ràng, ngắn gọn, có tính thuyết phục, đạt chất lượng, làm sáng tỏ các vấn đề mà đại biểu quan tâm. Việc gửi phiếu xin ý kiến đại biểu Quốc hội bảo đảm sự thận trọng, cần thiết với từng nội dung cụ thể; có cải tiến, hiệu quả hơn.
3.5. Công tác phục vụ tài liệu, cung cấp thông tin tư liệu được thực hiện tốt. Các tài liệu kỳ họp được chuẩn bị chu đáo và kịp thời gửi đến đại biểu Quốc hội qua hệ thống thư điện tử, bảo đảm nhanh, gọn, tiết kiệm chi phí, đồng thời tạo thuận lợi cho các đại biểu nghiên cứu, tham gia thảo luận và quyết định các nội dung của kỳ họp. Các câu hỏi, yêu cầu cung cấp thông tin của đại biểu Quốc hội được xử lý kịp thời. Việc giới thiệu thông tin tư liệu được tiếp tục cải tiến, tài liệu tham khảo có nội dung phong phú, đa dạng và cập nhật thường xuyên, sát với yêu cầu nghiên cứu, giúp đại biểu nhanh chóng tiếp cận thông tin. Việc quản lý tài liệu mật được thực hiện đúng quy định, các tài liệu thu hồi được giao nộp về văn thư đầy đủ.
3.6. Ủy ban thường vụ Quốc hội đã nêu cao vai trò, trách nhiệm, làm tốt chức năng chỉ đạo, điều hòa các cơ quan thuộc thẩm quyền. Các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội, Tổng thư ký Quốc hội đã bám sát và thực hiện tốt nội dung, chương trình kỳ họp, góp phần vào sự thành công của kỳ họp nói chung và công tác tổ chức nhân sự nhà nước nói riêng. Các cơ quan hữu quan tích cực, chủ động, khẩn trương triển khai thi hành các quyết định của Quốc hội; các đại biểu Quốc hội đã hoàn thành cơ bản việc tiếp xúc cử tri ngay trong tuần đầu sau kỳ họp.
3.7. Công tác thông tin tuyên truyền về kỳ họp bảo đảm kịp thời, chuyển tải khá đầy đủ diễn biến kỳ họp đến cử tri và nhân dân, có tác dụng tích cực trong việc định hướng dư luận xã hội. Các phiên họp được phát thanh, truyền hình trực tiếp tiếp tục phát huy được hiệu quả. Chương trình gặp mặt giữa Lãnh đạo Quốc hội với phóng viên và các cơ quan thông tấn, báo chí để lại nhiều ấn tượng sâu sắc.
4. Một số hạn chế
Bên cạnh kết quả đạt được, việc tổ chức kỳ họp thứ nhất vẫn còn một số hạn chế cần tiếp tục được rút kinh nghiệm, đó là:
4.1. Cần nghiên cứu cải tiến, đổi mới, rút ngắn một số khâu trong thực hiện quy trình về công tác nhân sự. Một số tờ trình (như về cơ cấu tổ chức Chính phủ, về số lượng thành viên Chính phủ) nên có thông tin đầy đủ hơn; trong hồ sơ từng chức danh nên có chương trình hành động trong nhiệm kỳ để tạo điều kiện cho đại biểu Quốc hội tin tưởng, thuyết phục cao hơn trong việc xem xét, quyết định.
4.2. Việc bố trí chương trình kỳ họp có phiên họp sử dụng không hết thời gian, nhưng có những nội dung thiếu thời gian thảo luận (như phiên thảo luận về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, Chương trình giám sát, kinh tế-xã hội, ngân sách nhà nước).
4.3. Việc tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội còn sai sót kỹ thuật trong quá trình đánh máy. Việc cung cấp một số thông tin chưa đáp ứng được yêu cầu của đại biểu Quốc hội, do phải tổ chức nghiên cứu dưới dạng chuyên đề, với nội dung chuyên sâu bao gồm cả vấn đề lý luận và thực tiễn hoặc cần thuê chuyên gia. Một số tài liệu chậm gửi đến các vị đại biểu Quốc hội. Thời gian lấy ý kiến đại biểu Quốc hội bằng phiếu về một số nội dung còn ngắn, ảnh hưởng đến chất lượng góp ý xây dựng của đại biểu.
5. Một số nội dung cần quan tâm chỉ đạo trong thời gian tới
5.1. Tiếp tục quán triệt đầy đủ, nghiêm túc sự lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Đảng đoàn Quốc hội về hoạt động của Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội trên các lĩnh vực lập pháp, giám sát tối cao, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước; bảo đảm kế thừa, phát huy những kết quả và kinh nghiệm của Quốc hội các khoá trước, thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, hoàn thành tốt hơn nữa trọng trách trước đất nước, trước nhân dân.
5.2. Phát huy hơn nữa vai trò, trí tuệ và trách nhiệm các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội; sự đóng góp của nhân dân, cử tri cả nước trong quá trình chuẩn bị và tiến hành kỳ họp. Tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng hoạt động đối với đại biểu Quốc hội. Giữ mối liên hệ thường xuyên, chặt chẽ với cử tri, lắng nghe, phản ánh trung thực ý kiến của cử tri; tích cực giám sát việc giải quyết các kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân.
5.3. Tiếp tục nghiên cứu, đổi mới cách thức chuẩn bị, tiến hành kỳ họp để nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả của kỳ họp nói riêng và hoạt động của Quốc hội nói chung, nhất là tăng cường tính đối thoại, tranh luận. Tăng cường các biện pháp hữu hiệu nhằm hạn chế việc điều chỉnh chương trình khi Quốc hội thông qua; tiếp tục dành nhiều thời gian cho hoạt động soạn thảo văn bản, tổ chức hội nghị, hội thảo, tạo cơ hội để đại biểu tham gia góp ý trước kỳ họp.
5.4. Nâng cao hơn nữa chất lượng giám sát, bảo đảm thực chất và hiệu quả; chú trọng hậu giám sát để tạo sự chuyển biến tích cực; tổ chức Đoàn giám sát việc thực hiện các kiến nghị của Quốc hội khóa XIII để tiếp tục kiến nghị lại nếu xét thấy cần thiết.
5.5. Đề cao hơn nữa vai trò, trách nhiệm, tăng cường sự phối hợp của các cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra và các cơ quan hữu quan trong việc sớm chuẩn bị các nội dung, nhất là các nội dung trình Quốc hội tại kỳ họp thứ hai, bảo đảm chất lượng, tiến độ và gửi tài liệu đến đại biểu Quốc hội theo đúng quy định của pháp luật.
5.6. Tiếp tục cải tiến, khắc phục hạn chế của việc gửi tài liệu, gửi phiếu xin kiến đại biểu Quốc hội. Tăng cường công tác thông tin, nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu, tham mưu; đồng thời, nghiên cứu xây dựng cơ chế phối hợp trong việc cung cấp thông tin để bảo đảm kịp thời phục vụ đại biểu Quốc hội. Củng cố, kiện toàn cơ quan tham mưu, giúp việc theo hướng tăng tính chuyên nghiệp, tương xứng với tính chất, yêu cầu của công việc; hoàn thiện cơ sở vật chất, kỹ thuật và các điều kiện đảm bảo khác, góp phần nâng cao chất lượng tham mưu tổng hợp phục vụ Quốc hội.
Trên cơ sở những đánh giá nêu trên, Ủy ban thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội và của cử tri; đồng thời đề nghị Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan, tổ chức hữu quan nghiên cứu, tiếp thu, xử lý những vấn đề thuộc trách nhiệm của mình.
*
* *
Trên đây là một số nội dung chủ yếu về kết quả kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XIV, Ủy ban thường vụ Quốc hội trân trọng báo cáo.