Đề xuất giải pháp hữu hiệu, đảm bảo nguồn lực cho công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Hà Nội: Đa số người tiêu dùng chưa ý thức được trách nhiệm tự bảo vệ quyền lợi của bản thân
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được Quốc hội khóa XII, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 17/11/2010 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2011. Trong hơn 10 thực thi vừa qua (2011-2022), các quy định tại Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và các văn bản hướng dẫn Luật đã góp phần thay đổi mạnh mẽ, đồng thời, kiến tạo các khung khổ, nền tảng cơ bản vững chắc để tiếp tục tạo dựng sự phát triển của công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại Việt Nam.
Có thể nói, việc ban hành Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là kết quả cụ thể, quan trọng và nổi bật của việc bán sát thể chế hóa những mục tiêu, định hướng đã được xác định trong các văn kiện của Đảng. Tuy nhiên, so với sự phát triển kinh tế-xã hội và nhu cầu của người dân, một số quy định trong dự án Luật không còn phù hợp với thực tiễn. Đó là sau hơn 10 năm thi hành Luật Bảo về quền lợi người tiêu dùng và các văn bản liên quan đã xuất hiện những bất cập. Các quy định pháp luật hiện hành chỉ phù hợp với những giao dịch, kinh doanh truyền thống mà chưa theo kịp sự phát triển của hình thức kinh doanh mới, đặc biệt là thương mại điện tử nên cần có sự điều chỉnh sao cho hợp lý hơn.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai.
Tại cuộc làm việc với Đoàn giám sát của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường về việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai khẳng định: Trong những năm gần đây, nhiều vấn đề mới phát sinh có ảnh hưởng trực tiếp tới công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nhưng hiện đang chưa được điều chỉnh phù hợp, gây lúng túng cho cơ quan chức năng trong việc xác định chế tài quản lý. Theo đó, cùng với sự xuất hiện của Internet, mô hình kinh doanh theo dạng nền tảng đã công nghệ như Uber, Grap, shoppe,… Đối với việc thực hiện mô hình kinh doanh theo nền tảng công nghệ, có nhiều những mối lo ngại về sự công khai, minh bạch của nền tảng, cơ chế hoạt động của nền tảng, bảo mật thông tin người dùng, phương thức tính giá của nền tảng, trách nhiệm pháp lý của nền tảng…
Thực tiễn cho thấy, hiện có nhiều chủ thể mới xuất hiện trong các mô hình giao dịch trên môi trường mạng, môi trường kỹ thuật số. Cùng với đó, nhiều hành vi biến tướng, lợi dụng môi trường kinh doanh gián tiếp thông qua các công cụ số có xu hướng ngày càng gia tăng, như: đánh cắp giữ liệu cá nhân của người dùng; mua bán, trao đổi dữ liệu cá nhân khi chưa có sự cho phép của người tiêu dùng; bán hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng hóa vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, sản phẩm cấm kinh doanh hoặc hạn chế kinh doanh… Những nội dung này hiện đã và đang gây khó khăn cho các cơ quan, tổ chức trong việc thực hiện quản lý và giám sát.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai nhấn mạnh: Xu thế hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển của mô hình giao dịch trực tuyến, các giao dịch trực tuyến có yếu tố tham gia của nước ngoài xuất hiện ngày càng nhiều. Kèm theo đó là các vấn đề liên quan đến xác định cơ quan giải quyết, luật áp dụng giải quyết và quy trình giải quyết khi có tranh chấp phát sinh. Để giải quyết yêu cầu này, cần có sự phối hợp của Chính phủ giữa các nước có liên quan, cần có các quy định pháp luật nhằm tạo cơ sở để thực hiện các cơ chế, chính sách phối hợp trong việc giải quyết các tranh chấp xuyên biên giới.
Bà Nguyễn Thị Thu Hà - Phó trưởng Ban Kiểm tra pháp chế thanh tra (Tập đoàn Bưu chính viễn thông).
Cho ý kiến để giải quyết bất cập trên, bà Nguyễn Thị Thu Hà - Phó trưởng Ban Kiểm tra pháp chế thanh tra (Tập đoàn Bưu chính viễn thông) cho rằng, do việc phát triển hệ thống Internet và số người dùng thiết bị di động tham gia ngày càng tăng mang đến nhiều cơ hội mới từ phía nhu cầu thị trường trên cơ sở làm thay đổi thói quen mua hàng của người tiêu dùng, chuyển từ thói quen mua, bán truyền thống sang mua hàng hoá, dịch vụ thông qua nền tảng bán hàng trực tuyến.
Tuy nhiên, việc mua hàng hoá, dịch vụ qua thương mại điện tử mang đến nhiều thuận lợi nhưng đi kèm theo đó là sự rủi ro trong giao dịch cho cả người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh. Vì vậy, việc bổ sung các quy định về loại giao dịch có yếu tố đặc thù, có tính mới, trách nhiệm của người tiêu dùng, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân kinh doanh trong các giao dịch có tính mới, tính đặc thù là điều hết sức cần thiết trong bối cảnh hiện nay để phù hợp với thực tiễn cũng như phù hợp với các quy định pháp luật khác có liên quan để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tốt hơn.
Đề cập việc bảo vệ khách hàng khi giao dịch hàng hóa, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Nguyễn Hải Nam nêu quan điểm: Hiện nay, người dân mua bán hàng hóa thông qua giao dịch điện tử rất nhiều, thông qua nhiều nền tảng công nghệ khác nhau. Để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, Bộ Tài chính cần phối hợp với các Bộ ngành khác chú trọng nhiều hơn đến vấn đề bảo mật thông tin của người mua bán sản phẩm, hàng hóa; thông tin rõ ràng về chất lượng sản phẩm trong giao dịch điện tử. Ngoài ra, các nhà mạng cần phối hợp với Bộ Công an, Bộ Công thương trong việc quản lý giao dịch và thanh toán; Tăng cường sự phối hợp với các Bộ, ngành chức năng khi kê khai giao dịch xuyên biên giới.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi.
Phát biểu kết luận về nội dung trên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi đánh giá cao vai trò của Bộ Tài chính đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã đạt được yêu cầu đề ra.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi đề nghị Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông cũng như các cơ quan hữu quan có báo cáo rõ hơn về số liệu, thống kê về giao dịch điện tử của người tiêu dùng cũng như những ảnh hưởng, thiệt hại của người dân thông qua giao dịch thương mại điện tử.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi cũng yêu cầu Bộ Tài chính tiếp thu ý kiến đóng góp của các thành viên Đoàn giám sát cũng như các đại biểu tại cuộc làm việc để hoàn thiện Báo cáo gửi Ủy ban xem xét, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại Phiên họp dự kiến diễn ra vào giữa tháng 8 tới./.