Khảo sát phục vụ thẩm tra dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) tại Đà Nẵng
Theo báo cáo của UBND TP.HCM, tuyến đường sắt đô thị số 1 Bến Thành - Suối Tiên (loại hình Metro) đã đưa vào vận hành, khai thác từ ngày 22 tháng 12 năm 2024. Dự kiến vào ngày 09 tháng 3 năm 2025 tới, Thành phố sẽ tổ chức Lễ khánh thành công trình. Đối với tuyến đường sắt đô thị số 2 Bến Thành - Tham Lương (loại hình metro), Thành phố đang tổ chức di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật, chuẩn bị mặt bằng “sạch” để khởi công xây dựng công trình trong thời gian tới.
Đối với đường sắt quốc gia, trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh có các tuyến đường sắt đã được xác định trong lộ trình ưu tiên đầu tư đến trước năm 2030 (Hồ Chí Minh - Cần Thơ, đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành) và đã được Bộ Giao thông vận tải giao Ban Quản lý dự án Đường sắt tổ chức lập các Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi.

Toàn cảnh buổi làm việc
Đại diện Sở Giao thông Công chánh TP.HCM cho biết, việc đầu tư các tuyến đường sắt đô thị theo Quy hoạch 568 gặp một số khó khăn như: Chưa bố trí được nguồn lực phù hợp, đầy đủ cho đầu tư phát triển đường sắt đô thị; Các dự án đường sắt đô thị đều là các dự án quan trọng quốc gia nên trình tự, thủ tục phê duyệt chủ trương, điều chỉnh chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án và điều chỉnh dự án phức tạp, kéo dài, dẫn đến “đội vốn”, khoản vốn cam kết của các nhà tài trợ khó đảm bảo; Các văn bản quy phạm pháp luật trong nước thay đổi trong quá trình thực hiện dự án dẫn đến việc phải điều chỉnh hoặc thực hiện lại các thủ tục mất nhiều thời gian và tốn kém thêm chi phí; Hệ thống quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn, định mức, đơn giá vật tư, thiết bị chuyên ngành về lĩnh vực đường sắt đô thị ở Việt Nam chưa đầy đủ, đồng bộ và ít có dự án để tham chiếu nên gặp khó khăn trong quản lý đầu tư xây dựng; Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng và di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật gặp nhiều khó khăn, kéo dài thời gian, dẫn đến phát sinh chi phí cam kết với các nhà thầu, nhà tài trợ, tăng chi phí quản lý dự án và ảnh hưởng đến tiến độ các dự án,…
Đối với việc tổ chức khai thác tuyến đường sắt quốc gia hiện hữu, đoạn tuyến qua địa bàn TP.Hồ Chí Minh vẫn còn xảy ra các vi phạm về trật tự an toàn giao thông, làm ảnh hưởng đến tình hình an toàn giao thông đường sắt.

Đại diện Sở Giao thông công chánh TP.HCM báo cáo việc thực hiện quy định pháp luật trong lĩnh vực đường sắt
Đánh giá về sự cần thiết và tính khả thi của dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), TP. Hồ Chí Minh nhận thấy việc nghiên cứu sửa đổi Luật Đường sắt năm 2017 là cần thiết, đảm bảo tính khả thi. Đồng thời đề xuất, kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật liên quan đến lĩnh vực đường sắt của TP.HCM như: Tại điểm b, khoản 3, Điều 39 của Nghị định 56/2018/NĐ- CP ngày 16 tháng 4 năm 2018 của Chính phủ quy định việc quản lý, bảo vệ kết cấu hạ tầng đường sắt, có nêu: “b) Đối với những công trình hiện hữu nằm trong phạm vi đất dành cho đường sắt theo quy định của Nghị định này nhưng chưa ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn công trình đường sắt, nguy hiểm đối với an toàn giao thông đường sắt, tạm thời cho phép giữ nguyên hiện trạng nhưng chủ công trình không được cơi nới, xây dựng thêm và phải cam kết với chính quyền địa phương, doanh nghiệp kinh doanh kết cấu hạ tầng đảm bảo an toàn giao thông đường sắt.”
Trong nhiều năm qua, ngành đường sắt quốc gia chưa có các dự án để nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa tuyến đường sắt quốc gia hiện hữu theo Quy hoạch 1556. Trong thời gian chờ đợi lâu dài, khi người dân có nhu cầu cải tạo, sửa chữa nhà ở (không cơi nới, xây dựng thêm) thì vẫn vi phạm lấn chiếm hành lang an toàn đường sắt. Do đó, đề nghị cần có hướng dẫn cụ thể để địa phương thực hiện đúng quy định.

Ông Bùi Xuân Cường, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh phát biểu tại buổi làm việc
Tại buổi làm việc, thành viên đoàn công tác của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đánh giá tuyến đường sắt đô thị số 1 Bến Thành – Suối Tiên rất thuận tiện, bước đầu đáp ứng được nhu cầu đi lại của người dân. Tuy nhiên, để việc vận chuyển hành khách đảm bảo an toàn thì cần phải đưa vào Luật đường sắt các quy định như: các hành lý, hàng hoá được mang lên tàu; quy định về vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm; quy định về gây rối trật tự công cộng; quy định về phòng cháy chữa cháy đối với những đoạn ngầm của tuyến đường sắt đô thị, cần ứng dụng công nghệ AI vào quản lý các loại hình giao thông thông minh này, đặc biệt là TP.HCM.
Liên quan đến quy định đối với việc vận hành, sử dụng tuyến đường sắt đô thị, TP.HCM đã ban hành rất nhiều quy định nhằm đảm bảo an toàn trong quá trình hoạt động. Hiện đơn vị quản lý tuyến đường sắt đô thị số 1 Bến Thành – Suối Tiên dần hoàn thiện các trang bị máy móc, thiết bị để kiểm tra, quản lý, vận chuyển hành khách.

Ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội phát biểu tại buổi làm việc
Trên cơ sở báo cáo và ý kiến phát biểu của lãnh đạo UBND TP. Hồ Chí Minh và các thành viên Đoàn công tác, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi cho biết, Đoàn công tác sẽ nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ ý kiến để tổng hợp, hoàn thiện phục vụ quá trình thẩm tra dự án Luật trong thời gian tới.


Trước đó, Đoàn công tác của Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đã khảo sát thực tế tại tuyến đường sắt đô thị số 1 Bến Thành - Suối Tiên.