Cần xem xét quy định về điện tự sản tự tiêu trong Luật Điện lực (sửa đổi)
Đề xuất các giải pháp thực hiện quy hoạch phát triển điện lực cấp tỉnh hiệu quả
Theo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, dự án Luật Điện lực (sửa đổi) sẽ được Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8 tới. Dự án Luật gồm 9 chương, 119 điều có nhiều sự điều chỉnh, bổ sung để phù hợp với sự phát triển kinh tế-xã hội và thực tiễn cuộc sống. Một trong những nội dung đang nhận được sự quan tâm của các hiệp hội, địa phương, giới chuyên gia là vấn đề phát triển thị trường điện cạnh tranh.
Ông Nguyễn Quyết Chiến - Tổng Thư ký Liên hiệp Hội Việt Nam
Tại Hội thảo đóng góp ý kiến vào dự án Luật Điện lực (sửa đổi) do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp với Liên hiệp Hội Việt Nam tổ chức mới đây, ông Nguyễn Quyết Chiến - Tổng Thư ký Liên hiệp Hội Việt Nam nêu quan điểm: Việc phát triển thị trường điện cạnh tranh phải theo hướng phù hợp với quy luật thị trường, hạn chế độc quyền, bảo đảm hài hòa lợi ích của các bên tham gia thị trường; có biện pháp điều hành thị trường trong những tình huống khẩn cấp. Điều 51 dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) đã xác định các đối tượng tham gia thị trường điện cạnh tranh gồm: Đơn vị phát điện, truyền tải điện, phân phối điện, đơn vị bán buôn điện/bán lẻ điện, điều độ hệ thống điện quốc gia, điều hành giao dịch thị trường điện lực, khách hàng sử dụng điện.
Để thị trường điện cạnh tranh hoạt động hiệu quả, minh bạch, hạn chế tình trạng độc quyền trong ngành điện, bảo đảm hài hòa lợi ích của các bên tham gia thị trường, Luật Điện lực (sửa đổi) cần có quy định về tính độc lập trong hoạt động của các đối tượng tham gia thị trường điện cạnh tranh, tránh tình trạng “vừa đá bóng vừa thổi còi”. Bên cạnh đó cần bổ sung quy định để bảo vệ quyền lợi của người sử dụng điện.
Ông Nguyễn Quyết Chiến đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định về nguyên tắc hoạt động, biện pháp khẩn cấp điều hành thị trường trong trường hợp có những yếu tố bất lợi ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của thị trường như khi thiếu điện cục bộ hoặc thiếu điện trong toàn hệ thống điện quốc gia do yếu tố thiên tai, chiến tranh, các yếu tố biến đổi khí hậu, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của nguồn điện. Bên cạnh đó là biện pháp điều hành thị trường điện trong trường hợp nguồn phát điện, hệ thống truyền tải điện xảy ra sự cố, hư hỏng diện rộng không có khả năng khắc phục nhanh chóng, phải ngừng hoạt động để sửa chữa dài ngày dẫn đến thiếu hụt công suất, điện năng nghiêm trọng. Khi xảy ra các vấn đề trên thì đơn vị điều hành giao dịch thị trường điện lực và đơn vị quản lý vận hành hệ thống điện quốc gia phải có trách nhiệm dự báo sớm mức độ và thời gian ảnh hưởng để báo cáo Bộ Công Thương hoặc Chính phủ quyết định kích hoạt những biện pháp khẩn cấp để kịp thời ổn định thị trường điện lực cạnh tranh.
Đảm bảo nguồn cung cấp điện bắt kịp nhu cầu tăng lên; minh bạch hóa việc điều hành giá điện
Nêu quan điểm về thị trường điện cạnh tranh trong quan hệ cung-cầu, ông Đặng Huy Đông – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quy hoạch và phát triển cho rằng, việc xây dựng thị trường điện cạnh tranh là rất tốt, nhưng phải có lộ trình. Bản chất thị trường cạnh tranh là quan hệ cung cầu. Với thị trường điện, nhu cầu điện của một quốc gia đang trong giai đoạn đầu phát triển luôn luôn tăng khoảng gấp đôi mức tăng trưởng GDP, giảm dần về 1,5 lần khi đã phát triển tới ngưỡng cao.
Ông Đặng Huy Đông – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quy hoạch và phát triển
Theo ông Đặng Huy Đông, nếu nguồn cung phát điện không theo kịp, điều tất yếu là đẩy giá mua bán điện lên cao. Vì vậy, trước hết Nhà nước cần tạo điều kiện để nguồn cung bắt kịp nhu cầu tăng lên. Khi có đủ nguồn cung thì phát triển thị trường điện cạnh tranh mới hoạt động được hiệu quả.
Nhìn ở góc độ phát triển thị trường điện cạnh tranh liên quan đến thực hiện giá điện, ông Hà Đăng Sơn- Trung tâm nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh khẳng định: Việc sửa đổi Luật Điện lực lần này được kỳ vọng sẽ giúp giải quyết các vấn đề tồn tại, vướng mắc trong đầu tư phát triển nguồn và lưới điện, thúc đẩy quá trình phát triển và hoàn thiện thị trường năng lượng cạnh tranh, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia cũng như đáp ứng nhu cầu sử dụng điện và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, góp phần cải thiện các hạn chế, yếu kém của ngành năng lượng trong thời gian vừa qua như Nghị quyết 55-NQ/TW đã xác định. Vì vậy, cần điều chỉnh các quy định chính sách liên quan tới thị trường điện và giá điện nhằm tiếp tục triển khai cấp độ về thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, minh bạch hóa, luật hóa việc điều hành giá điện, giảm dần tiến tới xóa bỏ bù chéo giá điện giữa các nhóm khách hàng, giữa các vùng miền phù hợp cấp độ phát triển của thị trường điện.
Ông Hà Đăng Sơn- Trung tâm nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh
Thực hiện Nghị quyết số 55-NQ/TW, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 140/NQ-CP Chương trình hành động của Chính phủ, trong đó, tại điểm a khoản 2 Phần II có giao Bộ Công Thương: “Nghiên cứu, đề xuất nội dung sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện các quy định trong Luật Điện lực và các văn bản có liên quan về giá điện, điều tiết điện lực, chương trình quốc gia về quản lý nhu cầu điện, chương trình điều chỉnh phụ tải điện và thị trường điện phù hợp với lộ trình thực hiện thị trường điện cạnh tranh”.
Với những quan điểm, đề xuất như trên, các chuyên gia, đại diện các hiệp hội, Viện nghiên cứu bày tỏ sự mong muốn cơ quan soạn thảo, thẩm tra dự án Luật Điện lực (sửa đổi) sẽ tiếp thu tối đa những ý kiến đóng góp để có lộ trình triển khai phát triển thị trường điện cạnh tranh một cách phù hợp, sát với điều kiện thực tế và đảm bảo nguồn cung cấp điện phục vụ Nhân dân cũng như trong mọi tình huống khẩn cấp./.