.jpg)
Toàn cảnh Phiên họp
Báo cáo tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, về căn cứ ban hành và tính chất của Nghị quyết, có ý kiến đề nghị làm rõ căn cứ ban hành Nghị quyết. Một số ý kiến đề nghị ban hành Nghị quyết thí điểm; thí điểm trước ở một số địa phương. Ý kiến khác đề nghị không tổ chức thí điểm trong hoạt động xét xử của Tòa án.
Về nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho rằng, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, khó lường, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động xét xử của Tòa án, việc Quốc hội ban hành Nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến căn cứ vào điểm e khoản 2 Điều 15 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật là phù hợp.
Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến có liên quan trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân, tiếp thu ý kiến của ĐBQH, UBTVQH đề nghị Quốc hội không quy định tổ chức thí điểm trong hoạt động xét xử; giao TANDTC có trách nhiệm báo cáo việc thực hiện Nghị quyết này với Quốc hội trong báo cáo công tác hằng năm. Khi điều kiện chín muồi, sẽ xem xét, sửa đổi, bổ sung các luật tố tụng và đưa nội dung về tổ chức phiên tòa trực tuyến vào luật.
Về Điều 1 của dự thảo Nghị quyết, một số ý kiến đề nghị quy định trong dự thảo Nghị quyết các trường hợp không được tổ chức phiên tòa trực tuyến. Tiếp thu ý kiến của ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý tại khoản 1 Điều 1 dự thảo Nghị quyết.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga
Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị xét xử trực tuyến đối với vụ án hình sự ít nghiêm trọng, nghiêm trọng. Ý kiến khác đề nghị, xét xử một số ít vụ án hình sự, vừa làm vừa rút kinh nghiệm. Có ý kiến đề nghị “bổ sung thêm các vụ án hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động” vào phạm vi tổ chức phiên tòa trực tuyến.
Về nội dung này, UBTVQH cho rằng, Dự thảo Nghị quyết quy định phạm vi tổ chức phiên tòa trực tuyến chỉ đối với vụ án có tình tiết, tính chất đơn giản; tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án rõ ràng là đã có sự cân nhắc thận trọng. Có những vụ án hình sự tuy thuộc loại tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng nhưng tình tiết, tính chất vụ án lại phức tạp thì cũng không đưa ra xét xử trực tuyến. Trong quá trình giải quyết vụ án, Tòa án sẽ xem xét từng trường hợp cụ thể để đưa ra xét xử trực tuyến theo đúng phạm vi của dự thảo Nghị quyết. Mặt khác, để bảo đảm chặt chẽ, dự thảo Nghị quyết đã quy định các trường hợp không tổ chức phiên tòa trực tuyến.
Theo quy định tại Điều 1 của Bộ luật Tố tụng dân sự thì vụ án dân sự đã bao gồm các loại vụ án về tranh chấp dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động. Do đó, theo dự thảo Nghị quyết, các vụ án này cũng thuộc diện lựa chọn để xét xử trực tuyến.
Có ý kiến đề nghị quy định trong dự thảo Nghị quyết về điều kiện phải có sự đồng ý của các bên mới được mở phiên tòa trực tuyến; chỉ tổ chức xét xử trực tuyến khi không thể tổ chức xét xử trực tiếp.
Về nội dung này, UBTVQH cho rằng, việc xét xử trực tuyến hay không trực tuyến đều phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản và thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục, thẩm quyền, thời hạn...theo quy định của pháp luật tố tụng, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của những người tham gia tố tụng. Việc lựa chọn vụ án nào để xét xử trực tuyến thì Tòa án căn cứ vào Nghị quyết này và điều kiện cụ thể của từng vụ án để quyết định là phù hợp. UBTVQH sẽ chỉ đạo TANDTC và các cơ quan hữu quan trong quá trình xây dựng văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành và tổ chức thực hiện Nghị quyết nghiên cứu kỹ lưỡng ý kiến của ĐBQH để bảo đảm phù hợp với các luật tố tụng và bảo đảm tính khả thi.
Có ý kiến đề nghị đối với các vụ án đưa ra xét xử trực tuyến thì tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ phải “đầy đủ”; cần quy định rõ hơn về “địa điểm khác” trong việc tổ chức phiên tòa trực tuyến.
UBTVQH cho biết, theo quy định của pháp luật, khi đưa vụ án ra xét xử thì dù xét xử trực tuyến hay không trực tuyến đều phải đáp ứng yêu cầu về tài liệu, chứng cứ phải đầy đủ. Trong quá trình xét xử, nếu phát sinh thêm tài liệu, chứng cứ khác thì Hội đồng xét xử sẽ xem xét, quyết định theo đúng quy định của pháp luật.
Về “địa điểm khác”, trong dự thảo Nghị quyết đã xác định là địa điểm bên ngoài phòng xử án được kết nối với phòng xử án bằng các thiết bị điện tử thông qua môi trường mạng. Các yêu cầu cụ thể về “địa điểm khác” sẽ do TANDTC theo thẩm quyền ban hành hoặc chủ trì, phối hợp với các cơ quan hữu quan quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành. Tiếp thu ý kiến của ĐBQH, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho phép chỉnh lý như quy định tại khoản 2 Điều 1 dự thảo Nghị quyết.
Có ý kiến đề nghị quy định trong dự thảo Nghị quyết các nguyên tắc về tổ chức phiên tòa trực tuyến; cụ thể hóa một số quy định tại Điều 103 của Hiến pháp năm 2013; bảo đảm quyền con người, quyền bào chữa của bị cáo và các bên tham gia tố tụng khác; bảo đảm công khai. Tiếp thu ý kiến của ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý tại khoản 3 Điều 1 của dự thảo Nghị quyết.
Có ý kiến đề nghị quy định trong dự thảo Nghị quyết những nội dung khác với luật tố tụng hiện hành; quy định giá trị pháp lý của các tài liệu, chứng cứ được truyền qua các điểm cầu trực tuyến. Tiếp thu ý kiến của ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý để thể hiện rõ nhiều quy định mới của việc tổ chức phiên tòa trực tuyến trong dự thảo Nghị quyết. Việc giao nộp, sử dụng và đánh giá chứng cứ, kể cả tài liệu, chứng cứ được truyền qua các “điểm cầu” trực tuyến đều phải tuân theo các quy định của pháp luật tố tụng.
Đối với các vấn đề cụ thể thuộc về tổ chức thực hiện Nghị quyết, UBTVQH ghi nhận và yêu cầu TANDTC, các cơ quan hữu quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của ĐBQH khi ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành.
Về Điều 3 của dự thảo Nghị quyết, một số ý kiến đề nghị quy định trong dự thảo Nghị quyết việc báo cáo Quốc hội về tổ chức phiên tòa trực tuyến; quy định bổ sung trách nhiệm của Bộ Quốc phòng trong tổ chức, thực hiện Nghị quyết. Tiếp thu ý kiến của ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý tại khoản 1 và khoản 2 Điều 3 dự thảo Nghị quyết.
Có ý kiến đề nghị quy định trong dự thảo Nghị quyết trách nhiệm bảo đảm các điều kiện về kinh phí, đồng thời rà soát các điều kiện bảo đảm tổ chức phiên tòa trực tuyến. Về vấn đề này, dự thảo Nghị quyết đã xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan trong việc tổ chức thi hành Nghị quyết. Tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH sẽ chỉ đạo TANDTC và các cơ quan liên quan tiếp tục rà soát, bảo đảm cơ sở vật chất, kỹ thuật và các điều kiện cần thiết khác cho việc tổ chức phiên tòa trực tuyến./.