Trước giờ khai mạc, các đại biểu QH đã đặt vòng hoa, vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng đọc diễn văn khai mạc kỳ họp, nêu rõ: Với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, với sự nỗ lực phấn đấu của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và của các ngành, các cấp, các địa phương, doanh nghiệp; sự tập trung chỉ đạo , điều hành năng động, quyết liệt của Chính phủ, những tác động tiêu cực của nền kinh tế thế giới vào nước ta đã và đang từng bước được hạn chế, nền kinh tế nước ta đến nay tuy còn nhiều khó khăn, thách thức, nhưng đã có những chuyển biến đáng khích lệ.
Tiếp đó, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trình bày Báo cáo tình hình kinh tế-xã hội năm 2008, nhiệm vụ năm 2009. Báo cáo nêu những vấn đề lớn của tình hinh kinh tế-xã hội năm 2008; mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu của kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2009.
Chủ tịch Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam Huỳnh Đảm trình bày Báo cáo tổng hợp 4466 ý kiến, kiến nghị của cử tri cả nước gửi đến QH.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của QH Hà Văn Hiền đọc Báo cáo thẩm tra đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết của QH về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2008, phương hướng nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2009.
Báo cáo thẩm tra cho biết: Tại phiên họp thứ 13 từ ngày 6 đến 11 -10, Ủy ban Thường vụ QH đã cho ý kiến về báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế.
Căn cứ vào các Nghị quyết của QH về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và ngân sách nhà nước năm 2008, trên cơ sở ý kiến của Ủy ban Thường vụ QH, báo cáo của Chính phủ, ý kiến của Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của QH, qua làm việc với một số bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, các tổng công ty và ý kiến của các đại biểu , Ủy ban Kinh tế báo cáo QH một số vấn đề chủ yếu dưới đây: Trước diễn biến phức tạp của tình hình kinh tế-xã hội những tháng cuối năm 2007 và quý I năm 2008, QH đã thống nhất đánh giá đúng tình hình, xác định nguyên nhân những hạn chế, yếu kém của nền kinh tế, chuyển hướng mục tiêu tổng quát lấy kiềm chế lạm phát là ưu tiên số một.
Chính phủ đã đề ra 8 nhóm giải pháp tổng hợp, đồng bộ, đồng thời tập trung chỉ đạo quyết liệt, cụ thể. Từng nội dung của mục tiêu đề ra bước đầu đã đạt được một số kết quả cụ thể, từng bước củng cố niềm tin của nhân dân, các nhà đầu tư và cộng đồng doanh nghiệp vào chính sách, sự điều hành và tính ổn định của nền kinh tế. Tốc độ tăng giá tiêu dùng (CPI) đã có xu hướng giảm dần, tháng 9 chỉ còn 0,18%, giá cả một số nhóm hàng thiết yếu đã dần bình ổn; thị trường tiền tệ đã dần ổn định trở lại do chính sách lãi suất và tỷ giá được điều hành linh hoạt.
Các cân đối vĩ mô của nền kinh tế cơ bản được bảo đảm, cán cân thanh toán quốc tế có thặng dư. Xuất khẩu tăng, dự kiến cả năm tăng 33,9%. Nhập khẩu được kiểm soát chặt, nhập siêu những tháng gần đây đã giảm dần . Thu ngân sách đạt cao, vượt dự toán theo Nghị quyết của QH là 23,5%. Đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng cao cả vốn đăng ký và vốn thực hiện: vốn đăng ký dự kiến là 60 tỷ USD, vốn thực hiện ước đạt 10-11 tỷ USD. An sinh xã hội được chú trọng. Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ nhân dân ở các vùng gặp khó khăn do bị tác động của lạm phát, thiên tai, dịch bệnh, cùng với sản xuất lương thực được mùa đã góp phần quan trọng bảo đảm ổn định xã hội, giúp người dân ổn định cuộc sống, duy trì sản xuất, nhất là ở khu vực nông thôn.
Tâm lý xã hội ổn định, đồng thuận, lòng tin của nhân dân, cộng đồng các doanh nghiệp được củng cố nhờ những kết quả thực hiện các nhóm giải pháp kiềm chế lạm phát mang lại cùng với sự tăng cường quản lý công tác thông tin, tuyên truyền, sự công khai, minh bạch các chính sách và sự điều hành của Chính phủ.Giữ vững ổn định chính trị; bảo đảm quốc phòng an ninh, trật tự, an toàn xã hội; vị thế của nước ta trong quan hệ quốc tế tiếp tục được tăng cường.
Tuy nhiên, những chuyển biến và kết quả đạt được chưa thực sự vững chắc. Bên cạnh những khó khăn, yếu kém đã tích tụ từ những năm trước, những khó khăn mới phát sinh do tác động không mong muốn của việc thực thi các giải pháp về kiềm chế lạm phát, những hạn chế trong chỉ đạo, điều hành cần phải được tập trung khắc phục sớm trong thời gian tới. Đó là:
Còn 8/25 chỉ tiêu dự báo không hoàn thành kế hoạch, trong đó có nhiều chỉ tiêu về môi trường và xã hội đã cho thấy sự thiếu bền vững trong phát triển kinh tế trong trung hạn. Tốc độ tăng trưởng có thể không đạt, lạm phát có xu hướng giảm dần nhưng vẫn ở mức rất cao, cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm. Một số chỉ tiêu tuy đạt hoặc vượt kế hoạch, nhưng thiếu vững chắc . Khối lượng thực hiện và giải ngân vốn đầu tư phát triển thuộc nguồn ngân sách nhà nước và Trái phiếu Chính phủ đều chậm so với tiến độ đề ra. Tình hình sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp tục khó khăn do thiếu vốn và do nhu cầu của thị trường thế giới sụt giảm. Các doanh nghiệp trong nước phần lớn có quy mô nhỏ và vừa, nên việc tự huy động vốn để ổn định sản xuất là rất khó khăn.
Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng cả về số vốn đăng ký và vốn thực hiện, điều này phản ảnh môi trường đầu tư của nước ta tiếp tục thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế thấy rằng, đã đến lúc chúng ta cần phải đánh giá lại cơ cấu vốn đầu tư theo vùng, lãnh thổ và cơ cấu vốn đầu tư theo ngành và lĩnh vực kinh tế trên phạm vi cả nước. Sự phối hợp điều hành trong một số lĩnh vực chưa tốt . Một số vấn đề về môi trường, xã hội, văn hóa, giáo dục bức xúc đã được đề cập từ nhiều năm nay, nhưng vẫn chưa có chuyển biến tích cực trong năm 2008.
Ủy ban Kinh tế tán thành với nhiều nội dung trong Báo cáo của Chính phủ về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2009, đồng thời xin báo cáo QH một số vấn đề sau đây: Về mục tiêu tổng quát, Ủy ban Kinh tế nhất trí với mục tiêu được trình bày trong Báo cáo của Chính phủ là: “Tiếp tục ưu tiên kiềm chế lạm phát theo hướng giảm dần, phấn đấu đến năm 2010 đưa tốc độ lạm phát xuống một con số; ổn định dần kinh tế vĩ mô; bảo đảm tốt hơn an sinh xã hội; duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế hợp lý, bền vững...”. Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cho rằng, giữa mục tiêu kiềm chế lạm phát và mục tiêu bảo đảm tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức hợp lý cần phải được thể hiện bằng chính sách và các biện pháp cụ thể để tạo sự thống nhất trong chỉ đạo, điều hành ở các cấp, các ngành và các địa phương.
Về tốc độ tăng trưởng kinh tế, chỉ số tăng giá tiêu dùng, bội chi ngân sách nhà nước và chỉ tiêu giải quyết việc làm,Ủy ban Kinh tế đề nghị chọn phương án tăng trưởng kinh tế trong năm 2009 từ 6,5-7 % .Đối với một số chỉ tiêu khác về môi trường và xã hội, đề nghị Chính phủ giải trình rõ các cơ sở để thực hiện chỉ tiêu đó phù hợp với nguồn lực của đất nước, bảo đảm mục tiêu phát triển bền vững.
Về một số nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách trong năm 2009 và hướng tới năm 2010 để thực hiện kế hoạch 5 năm (2006-2010), Ủy ban Kinh tế cơ bản tán thành Báo cáo của Chính phủ.
Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh, thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ, trình bày báo cáo tình hình thực hiện dự toán ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2008; dự toán NSNN năm 2009, phương án phân bổ ngân sách T.Ư và bổ sung ngân sách địa phương năm 2009.
Báo cáo thẩm tra về báo cáo nói trên của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của QH Phùng Quốc Hiển cho biết, Ủy ban này cơ bản nhất trí với Chính phủ về đánh giá tình hình kinh tế-xã hội, NSNN và đầu tư phát triển năm 2008. Bên cạnh những kết quả đạt được, Ủy ban nhận thấy nổi lên một số vấn đề, đó là tổng số thu cân đối NSNN ước đạt 399.000 tỷ đồng, vượt dự toán 76.000 tỷ đồng, có một số khoản thu tăng đột biến; nếu loại trừ các khoản thu từ bán tài nguyên, tăng thu do giá và kim ngạch nhập khẩu tăng thì số thu vượt dự toán không nhiều. Thực hiện dự toán chi ngân sách chưa nghiêm, hiệu quả chưa cao, tiết kiệm chưa triệt để. Thực hiện chủ trương kiềm chế lạm phát, chính sách tài khoá năm 2008 đã có sự điều chỉnh, nhưng chưa thật sự thắt chặt, thu thực chất tăng không lớn, chi chưa giảm, bội chi còn cao. Về các giải pháp để hoàn thành dự toán NSNN năm 2009, Ủy ban nhấn mạnh một số giải pháp như: Ðẩy mạnh và làm tốt hơn công tác phân tích dự báo, theo sát diễn biến của thị trường, các nhân tố ảnh hưởng đến thu chi ngân sách, bảo đảm an ninh tài chính trong tình hình kinh tế hiện nay, không để bị động trong quản lý và điều hành NSNN...
Ðọc Tờ trình dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh nhấn mạnh, để phát huy những kết quả đạt được trong quá trình thi hành Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt hiện hành, khắc phục những hạn chế của Luật, thực hiện các cam kết quốc tế về thuế tiêu thụ đặc biệt (TTÐB) thì cần thiết phải sửa đổi luật này. Dự thảo Luật Thuế TTÐB (sửa đổi) có bốn chương với 11 quy định về đối tượng chịu thuế, đối tượng không chịu thuế, người nộp thuế, căn cứ tính thuế, hoàn thuế, khấu trừ thuế, giảm thuế và miễn thuế TTÐB.
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính-Ngân sách của QH do Chủ nhiệm Ủy ban Phùng Quốc Hiển trình bày, nhất trí với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết sửa đổi luật này, trình QH xem xét thông qua tại kỳ họp thứ tư. Báo cáo thẩm tra cũng nêu rõ ý kiến của Ủy ban về những vấn đề chung và một số vấn đề cụ thể trong dự thảo luật.