Kỳ họp thứ Nhất, QH Khóa XII

 Ngày 3.8, dưới sự điều khiển của Phó chủ tịch QH Nguyễn Đức Kiên, QH đã thảo luận về quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2005; Tình hình thực hiện nhiệm vụ KT- XH và dự toán ngân sách Nhà nước 6 tháng đầu năm 2007, các biện pháp thực hiện nhiệm vụ trong 6 tháng cuối năm.

Tờ trình của Chính phủ đề nghị QH phê chuẩn quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2005 do Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày, nêu rõ nhiệm vụ thu- chi cân đối ngân sách Nhà nước năm 2005 đều vượt dự toán và tăng khá so với năm trước. Cụ thể, thu theo dự toán của QH đạt gần 224 nghìn tỷ đồng, vượt 22% so với dự toán và chiếm 23,8% GDP. Chi theo dự toán của QH là gần 258 nghìn tỷ đồng, vượt 12,2% so với dự toán... Tuy nhiên, việc thực hiện 2 nhiệm vụ này, nhất là nhiệm vụ thu ngân sách Nhà nước năm 2005 vẫn còn một số tồn tại. Tình trạng nợ đọng thuế còn lớn. Một số lĩnh vực còn xảy ra thất thu như hoạt động kinh doanh bất động sản, thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao. Tình trạng buôn lậu, kê khai gian doanh thu... ở một số địa bàn chưa được kiểm soát chặt chẽ, ngăn chặn hiệu quả... Phân tích kỹ hơn những đánh giá của Chính phủ đưa ra, Báo cáo thẩm tra về quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2005, Chủ nhiệm UB Tài chính- Ngân sách Phùng Quốc Hiển nhận định công tác quản lý thu ngân sách đã được tăng cường hơn trước, nhưng tình trạng thất thu vẫn còn khá lớn ở một số địa phương. Quyết toán chi đầu tư xây dựng cơ bản ở một số công trình, dự án kéo dài, chất lượng thấp. Một số địa phương kinh tế chưa phát triển, có nguồn thu nhỏ, hàng năm vẫn nhận sự hỗ trợ từ ngân sách Trung ương lại có con số quyết toán chi đầu tư tăng quá cao, từ 50- 94%. Số chi chuyển nguồn ngày càng lớn- từ năm 2005 sang năm 2006 là gần 50,6 nghìn tỷ đồng- cho thấy công tác quản lý điều hành ngân sách Nhà nước cần phải được chấn chỉnh để tăng cường hiệu lực, hiệu quả sử dụng ngân sách Nhà nước. Công tác quản lý ngân sách Nhà nước chưa bao quát hết các khoản thu của các đơn vị, nhất là đơn vị sự nghiệp có thu như viện phí, học phí...

Cơ bản nhất trí với những đánh giá nêu trong Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2005, các ĐBQH đã góp thêm nhiều ý kiến, tập trung vào những nội dung như số chi chuyển nguồn, lợi nhuận để lại cho ngành dầu khí, vay đầu tư của địa phương theo khoản 3 điều 8 của Luật Ngân sách Nhà nước, xử lý số chênh lệch thu- chi ngân sách Trung ương (214 tỷ đồng)... Nhiều ĐBQH chưa hài lòng với giải trình của Chính phủ về những nội dung trên.

Về số chi chuyển nguồn gần 50,6 nghìn tỷ đồng từ năm 2005 sang năm 2006, ĐB Đồng Hữu Mạo (Thừa Thiên Huế), ĐB Lê Quốc Dung (Thái Bình), ĐB Phạm Thị Loan (Hà Nội)... cho rằng quá lớn và chưa hợp lý. Vẫn biết rằng, số chi chuyển nguồn này là để phục vụ cho công cuộc cải cách tiền lương theo Nghị quyết của QH, nhưng, còn một nguyên nhân quan trọng khác dẫn đến số chi chuyển nguồn lớn là do công tác chuẩn bị triển khai dự án đầu tư chưa tốt, các đơn vị sử dụng ngân sách triển khai nhiệm vụ chi chậm...- ĐB Đồng Hữu Mạo nêu vấn đề- Trong điều kiện ngân sách Nhà nước còn thâm hụt lớn (bội chi ngân sách Nhà nước năm 2005 là hơn 40,7 nghìn tỷ đồng) phải đi vay và trả lãi để bù đắp khoản thâm hụt này, ngân sách Nhà nước phải trả lãi hàng năm thì việc chi ngân sách Nhà nước không hết, phải chuyển nguồn sang năm sau với số lượng lớn là một dạng của lãng phí, làm giảm hiệu quả, hiệu lực quản lý, sử dụng ngân sách Nhà nước. Hơn thế, suy cho cùng, số chi chuyển nguồn là chưa thực chi- ĐB Phạm Thị Loan bổ sung- do đó nếu ghi số chi này vào quyết toán chi cân đối ngân sách Nhà nước thì gần 50,6 nghìn tỷ đồng chỉ là hư số. Điều này dẫn đến khó trong kiểm soát thực chi... Theo ĐB Phạm Thị Loan thì Chính phủ nên có biện pháp để hạn chế tối đa chi chuyển nguồn. Đây cũng là đề nghị của ĐB Đặng Như Lợi (Cà Mau)... đồng thuận với đề nghị này.

Giải trình thêm về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh cho biết, là số chi chuyển nguồn, nhưng thực chất nó đã có tên của các dự án, công trình, nhưng trong năm chưa kịp triển khai hoặc đã triển khai nhưng chưa đủ thủ tục để thanh toán. Nếu không cho chuyển nguồn, sang năm sau những dự án, công trình đó sẽ không tiếp tục thực hiện được và sẽ phải bố trí tiếp vào ngân sách năm sau... Tuy nhiên, cách giải trình này khiến nhiều ĐBQH chưa thông lắm..., trong đó có ĐB Nguyễn Văn Thuận (Quảng Nam).

Số lợi nhuận thực tế để lại tái đầu tư cho ngành dầu khí năm 2005 là 5.025 tỷ đồng và chưa được hạch toán, thể hiện trong quyết toán tổng thu, tổng chi cân đối ngân sách Nhà nước. Về thực chất, số lợi nhuận này là khoản được chia cho nước chủ nhà (Việt Nam) trong hợp tác khai thác dầu mà Tổng công ty Dầu khí Việt Nam là đơn vị tiếp nhận, và chênh lệch giá các sản phẩm dầu khí. Năm 2004, số thu từ dầu khí nói trên đã được thể hiện trong cân đối ngân sách Nhà nước. Vậy, cớ sao, năm 2005, số thu này lại không được thể hiện trong cân đối ngân sách Nhà nước là băn khoăn của nhiều ĐBQH. Theo ĐB Trần Du Lịch (TP Hồ Chí Minh) thì số thu từ dầu khí này không phải là lợi nhuận doanh nghiệp mà là nguồn thu bán tài nguyên chiến lược quốc gia, là nguồn thu ngân sách. Do vậy, ĐB này đề nghị phần lợi nhuận để lại trên cần được tính toán lại ở mức hợp lý để tách biệt phần bán tài nguyên thu ngân sách Nhà nước và lợi nhuận doanh nghiệp. Theo đó, việc chi trở lại cho ngành dầu khí bao nhiêu để đầu tư là Nhà nước quyết định và Tập đoàn Dầu khí chỉ như một tổ chức được Nhà nước ủy thác để quản lý và thu cho ngân sách Nhà nước. Nhất trí với quan điểm trên, ĐB Lê Quốc Dung cho rằng số thu từ dầu khí phải được hạch toán lũy tiến về vốn và đưa vào quản lý trong ngân sách Nhà nước.

Một nội dung nữa liên quan đến quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2005 cũng được nhiều ĐBQH quan tâm, đóng góp ý kiến, đó là về khoản vay của chính quyền địa phương để bổ sung vốn đầu tư xây dựng cơ bản. Theo khoản 3 Điều 8 Luật Ngân sách Nhà nước thì địa phương được huy động không quá 30% tổng số vốn đầu tư xây dựng cơ bản của địa phương trong năm để đầu tư các công trình ở địa phương (trừ Hà Nội và TP Hồ Chí Minh được huy động cao hơn). Điều này đồng nghĩa với việc địa phương nào có tổng nguồn đầu tư xây dựng cơ bản nhiều thì được vay nhiều và ngược lại- ĐB Đồng Hữu Mạo nêu vấn đề- điều này dẫn đến trình độ phát triển giữa các địa phương ngày càng chênh lệch. Để khắc phục bất cập này, tạo cơ hội công bằng cho sự phát triển giữa các địa phương, nhiều ĐBQH cho rằng việc xem xét, sửa đổi khoản 3 Điều 8 trong Luật Ngân sách Nhà nước là cần thiết.

Thảo luận về tình hình thực hiện nhiệm vụ KT- XH và dự toán ngân sách Nhà nước 6 tháng đầu năm 2007, các biện pháp thực hiện trong 6 tháng cuối năm, các ĐBQH tập trung nêu thực trạng, đề xuất giải pháp để khắc phục những tồn tại liên quan đến khiếu kiện về đất đai; Tai nạn giao thông; Tham nhũng, lãng phí; Nông nghiệp- nông dân- nông thôn; Tăng giá; Vệ sinh an toàn thực phẩm... Đây phần lớn là những bất cập cũ, đã được nêu lên từ nhiều kỳ họp của nhiệm kỳ QH Khóa XI. Mặc dù, Chính phủ đã đưa ra nhiều giải pháp khắc phục, tuy nhiên, theo nhiều ĐBQH thì hiệu quả đem lại chưa cao.

Tai nạn giao thông là một trong những biểu hiện sinh động của nhận định trên. Nếu như năm 2006, mỗi ngày tai nạn giao thông cướp đi sinh mạng của 30 người thì năm nay con số này đã tăng lên 38- 40 người/ 1 ngày. Mỗi tháng, hàng chục ngàn người chết vì tai nạn giao thông, chưa kể những người bị thương, theo nhiều ĐBQH là quá khủng khiếp và khó có thể chấp nhận. Nhiều nguyên nhân đã được các ĐBQH chỉ ra, trong đó có ý thức chấp hành pháp luật của những người tham gia giao thông chưa cao, biện pháp xử lý vi phạm về trật tự an toàn giao thông chưa đủ sức răn đe, kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ chưa bảo đảm... Để khắc phục tình trạng này, nhiều giải pháp được đưa ra. ĐB Cao Sỹ Kiêm (Thái Bình) cho rằng bên cạnh công tác tuyên truyền giáo dục ý thức tuân thủ luật lệ giao thông cho mọi người, việc cưỡng chế thi hành và xử phạt thật nặng những người vi phạm luật lệ giao thông cần được thực hiện nghiêm túc. Hạn chế phương tiện giao thông cá nhân, QH tổ chức giám sát việc thực hiện Luật Giao thông là đề nghị của ĐB Nguyễn Văn Hợp (Hải Dương)...

Chỉ số giá tiêu dùng tăng với tốc độ phi mã, có nguy cơ vượt quá tốc độ tăng trưởng kinh tế trong khi Chính phủ chưa có động thái tích cực nào để kiềm chế là mối lo ngại khác của ĐBQH về tình hình phát triển KT- XH 6 tháng đầu năm 2007. Và, khu vực chịu ảnh hưởng nhiều nhất phải kể đến nông thôn- nông nghiệp- nông dân. Mức tăng trưởng ở nông thôn đạt 3,1%, trong khi tăng giá ở mức 6,9%- ĐB Nguyễn Ngọc Thiện (Thừa Thiên Huế) nêu vấn đề- điều này khiến đời sống của nông dân vốn khó khăn càng thêm khó. Giá các sản phẩm nông nghiệp như lương thực, thực phẩm tăng không có nghĩa là người dân có lời- ĐB Đặng Văn Xướng (Long An) bổ sung-, bởi cùng với tăng giá lương thực, thực phẩm... thì chi phí cho phân bón, nhân công... cũng tăng. Để khắc phục tình trạng này, ĐB Nguyễn Ngọc Thiện, ĐB Nguyễn Thị Thu Hồng (Thừa Thiên Huế)... cho rằng Chính phủ cần giảm các loại phí, lệ phí không hợp lý, triển khai những biện pháp dài hơi và tích cực hơn để kiềm chế tăng giá. Có như vậy, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao mới đầy đủ ý nghĩa hơn.