KẾT LUẬN VỀ PHIÊN HỌP TOÀN THỂ LẦN THỨ BA BAN CHỈ ĐẠO XÂY DỰNG VÀ THỰC HIỆN ĐỀ ÁN QUỐC HỘI ĐIỆN TỬ
ĐBQH NGUYỄN NGỌC SƠN: SỚM XÂY DỰNG VÀ ĐƯA VÀO SỬ DỤNG CƠ SỞ DỮ LIỆU VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA QUỐC HỘI
Để đẩy nhanh tiến độ xây dựng Đề án Quốc hội điện tử, Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Ban chỉ đạo xây dựng và thực hiện Đề án Quốc hội điện tử Nguyễn Đức Hải đã yêu cầu Văn phòng Quốc hội tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu tối đa ý kiến thành viên Ban chỉ đạo để hoàn thiện Dự thảo Đề cương Đề án Quốc hội điện tử, hướng đến Quốc hội số giai đoạn 2023-2026, định hướng đến năm 2030. Đặc biệt lưu ý các nội dung của Đề án phải gắn với Chiến lược chuyển đổi số quốc gia.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu tại Phiên họp toàn thể lần thứ ba của Ban chỉ đạo xây dựng và thực hiện Đề án Quốc hội điện tử.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải – Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án Quốc hội điện tử nhấn mạnh: Thực hiện nhiệm vụ được giao, thời gian qua Ban Chỉ đạo xây dựng và thực hiện Đề án Quốc hội điện tử đã tổ chức các phiên họp toàn thể để xem xét và thông qua nhiều nội dung quan trọng. Vừa qua, Văn phòng Quốc hội đã tổ chức hội thảo lấy ý kiến của đại biểu Quốc hội (ĐBQH), các chuyên gia, nhà khoa học về đề cương Đề án Quốc hội điện tử, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, làm cơ sở để Văn phòng Quốc hội tiếp tục xây dựng và hoàn thiện đề cương Đề án Quốc hội điện tử. Ngay sau hội thảo, Ban Chỉ đạo đã chỉ đạo Tổ giúp việc khẩn trương tiếp thu ý kiến chuyên gia để hoàn thiện đề cương Đề án.
Đề cập vấn đề cốt lõi chuyển đổi số trong hoạt động Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nêu quan điểm: Cần có thay đổi nhận thức và tác phong, phương thức làm việc rất lớn, khi dữ liệu nhiều lên rất nhiều với hỗ trợ của công nghệ kỹ thuật thì nhiều vấn đề sẽ không còn theo quy trình truyền thống nữa. Do đó, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho rằng, thể chế phải đi trước một bước, trong nhiệm vụ đặt ra trong Đề cương phải có những đề xuất, kiến nghị sửa đổi các quy định về quản lý, quy chế hoạt động, quy trình hoặc các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.
Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cũng đánh giá cao công tác tiếp thu của Văn phòng Quốc hội được tiến hành kỹ lưỡng, nghiêm túc đến nay đề cương cơ bản đáp ứng yêu cầu, cụ thể nhiều nội dung về nhận diện bối cảnh, quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ giải pháp, kinh phí, lộ trình. Đồng thời lưu ý yêu cầu về mặt thời gian hoàn thành do đó cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện đề cương Đề án để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về mặt chủ trương để đi vào triển khai tiếp.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy.
Cho đến nay, Văn phòng Quốc hội đã xây dựng xong Đề cương Đề án Quốc hội điện tử, hướng đến Quốc hội số giai đoạn 2023-2026, định hướng đến năm 2030. Trong bản Đề cương nêu rõ: Sự phát triển công nghệ thông tin (CNTT) đang diễn ra với tốc độ rất nhanh chóng và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang tác động mạnh mẽ đến nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Từ đó, đặt ra nhu cầu Quốc hội cần nhanh chóng áp dụng các công nghệ tiên tiến để nâng cao hiệu quả hoạt động của mình, không ngừng cải tiến, đổi mới hoạt động của Quốc hội trên tất cả các mặt công tác như: Lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và chức năng đại diện cho nhân dân.
Trong những năm qua, đặc biệt là Quốc hội khoá XV, lãnh đạo Quốc hội luôn coi trọng và quan tâm chỉ đạo thúc đẩy phát triển ứng dụng CNTT vào hoạt động của Quốc hội, cơ quan của Quốc hội, Văn phòng Quốc hội, cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Qua nhiều năm tích lũy, đầu tư phát triển các thành phần của hệ thống CNTT, đến nay cơ sở hạ tầng CNTT do Văn phòng Quốc hội đầu tư đã phần nào phát huy được hiệu quả trong việc phục vụ các hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Văn phòng Quốc hội, cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ĐBQH. Việc ứng dụng CNTT trong hoạt động hàng ngày tại các cơ quan đã dần đi vào nền nếp. Hệ thống mạng máy tính hoạt động ổn định, nhìn chung đáp ứng được các yêu cầu tối thiểu sử dụng của các ĐBQH và cán bộ, công chức. Nhiều kho thông tin dữ liệu đã được xây dựng, thường xuyên được cập nhật bổ sung thông tin và được đảm bảo an ninh, an toàn. Các ĐBQH và cán bộ, công chức đều được trang bị máy tính kết nối mạng Internet, tập huấn để gửi nhận thư điện tử và khai thác thông tin trong mạng nội bộ và mạng Internet. Hiện nay, Văn phòng Quốc hội có các hệ thống ứng dụng CNTT được khai thác, sử dụng rộng rãi và hiệu quả.
Nhiều lợi ích từ việc xây dựng Quốc hội điện tử
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra với tốc độ rất nhanh chóng, tác động đến mọi quốc gia, trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Kinh nghiệm của Nghị viện các nước trên thế giới cho thấy việc ứng dụng CNTT và chuyển đổi số trong hoạt động của Nghị viện đang được thực hiện một cách sâu rộng, đưa lại những kết quả tích cực, nâng cao hiệu quả hoạt động của các nghị viện. Ở trong nước, các Bộ, ngành và chính quyền địa phương cũng đang tích cực triển khai áp dụng chuyển đổi số vào các quy trình công việc, góp phần cải cách hành chính, cung cấp dịch vụ công, phục vụ tốt hơn cho người dân.
Toàn cảnh Phiên họp toàn thể lần thứ ba của Ban chỉ đạo xây dựng và thực hiện Đề án Quốc hội điện tử.
Với Quốc hội, ứng dụng CNTT trong các hoạt động của Quốc hội đã đạt được những kết quả tích cực, tạo nền tảng cần thiết để xây dựng và thực hiện Quốc hội điện tử; Quốc hội cần đẩy nhanh việc ứng dụng CNTT để nâng cao năng lực hoạt động của mình, đáp ứng được yêu cầu của một Quốc hội thông minh, hiện đại trong tình hình mới. Việc xây dựng Quốc hội điện tử mang lại nhiều lợi ích to lớn như:
Thứ nhất: Ứng dụng CNTT một cách có hệ thống của ĐQBH, cán bộ, công chức thuộc Văn phòng Quốc hội để thực hiện công vụ đem lại hiệu quả cao, tiết kiệm thời gian, nâng cao hiệu suất giải quyết công việc, nhanh gọn, tăng tính minh bạch, giảm được nhiều chi phí không cần thiết (văn phòng phẩm, ăn ở, đi lại, mua sắm công …).
Thứ hai: Làm cơ sở để thay đổi quy trình, thủ tục làm việc để tối ưu hóa việc ứng dụng CNTT, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Thực tế cho thấy, việc xây dựng Quốc hội điện tử không chỉ để tin học hóa những quy trình, thủ tục làm việc hiện tại mà còn đặt ra những yêu cầu, những cơ hội để cải tiến, đổi mới quy trình, thủ tục, thậm chí là sáng tạo ra những cách làm mới, quy trình mới để thực hiện các công việc một cách hiệu quả hơn.
Thứ ba: Giúp cử tri tiếp cận với các cơ quan của Quốc hội, ĐBQH một cách nhanh chóng, thuận tiện hơn. Cử tri có thể tham gia, đóng góp vào quá trình xây dựng luật pháp một cách chủ động, tích cực thông qua các nền tảng số, tăng cường tính minh bạch, nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác lập pháp, giám sát và quyết định vấn đề quan trọng của đất nước của Quốc hội.
Thứ tư: Ứng dụng CNTT tại các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Văn phòng Quốc hội sẽ từng bước loại bỏ "văn phòng giấy" tại nơi làm việc, tiết kiệm thời gian, hợp lý hoá việc vận hành công việc, giúp cho các cơ quan hoạt động hiệu quả hơn.
Thứ năm: Xây dựng Quốc hội điện tử là hiện thực hóa việc chủ động hội nhập, liên thông, chia sẻ thông tin cũng như tham gia vào các hoạt động của các tổ chức trong nước và quốc tế trên nền tảng số.
Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước. Văn phòng Quốc hội là cơ quan hành chính, tham mưu tổng hợp, phục vụ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và ĐBQH. Do vậy, để góp phần thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của mình trong quá trình lập pháp, giám sát và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước thì cần phải có nhiều giải pháp khác nhau; trong đó, cần phải ứng dụng mạnh mẽ CNTT, áp dụng các công nghệ mũi nhọn của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư nhằm nâng cao năng lực quản lý điều hành. Xây dựng Quốc hội điện tử sẽ góp phần nâng cao năng lực điều hành của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Văn phòng Quốc hội và các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Văn phòng Quốc hội cần đẩy mạnh ứng dụng CNTT phục vụ công tác quản lý điều hành thông qua xây dựng Quốc hội điện tử để thúc đẩy kết nối, chia sẻ, quản lý dữ liệu để nâng cao năng lực phân tích, thống kê báo cáo tổng hợp và dự báo làm giàu thông tin cung cấp cho các ĐBQH.
Tăng cường sự tương tác, công khai minh bạch các thông tin với cử tri
Quốc hội điện tử sẽ là công cụ tương tác của Quốc hội với cử tri, qua đó tăng cường công khai, minh bạch, tạo thuận lợi để người dân dễ dàng tiếp cận các thông tin về Quốc hội, mở rộng hình thức tiếp nhận ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân để công tác xây dựng pháp luật, giám sát tối cao.
Việc xây dựng Đề án Quốc hội điện tử sẽ góp phần tương tác giữa Quốc hội với cử tri và Nhân dân cả nước một cách thuận lợi, minh bạch và hiệu quả hơn trong việc giải quyết các vấn đề từ đời sống thực tiễn.
Đề cương Đề án Quốc hội điện tử, hướng đến Quốc hội số giai đoạn 2023-2026, định hướng đến năm 2030 đã chỉ rõ cơ sở thực tiễn của việc xây dựng Quốc hội điện tử là yêu cầu tất yếu khách quan. Nhiều nước trên thế giới đã xây dựng thành công Quốc hội điện tử. Tại Việt Nam, việc ứng dụng CNTT vào hoạt động của Quốc hội trong thời gian gần đây đã đạt được nhiều kết quả tích cực, được ĐBQH, cử tri, dư luận xã hội ghi nhận và đánh giá rất cao, tạo tiền đề cho xây dựng và thực hiện Quốc hội điện tử trong thời gian tới. (Trong quá trình xây dựng Đề án, bên cạnh việc đánh giá các công nghệ có thể ứng dụng, đơn vị tư vấn đánh giá tính khả thi và năng lực triển khai công nghệ của các đơn vị tổ chức cung cấp dịch vụ công nghệ thông tin trong và ngoài nước).
Thực hiện Chương trình hành động của Đảng đoàn Quốc hội triển khai Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng về mạnh đẩy nhanh việc xây dựng Quốc hội điện tử và Chiến lược Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2023; trước yêu cầu tình hình, nhiệm vụ mới phù hợp với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và khắc phục những tồn tại, hạn chế hiện nay, Văn phòng Quốc hội đang khẩn trương xây dựng Đề án Quốc hội điện tử hướng tới Quốc hội số giai đoạn 2023 – 2026, định hướng đến năm 2030 với mong muốn đây là một công cụ hiện đại, tạo nguồn chia sẻ dữ liệu điện tử giữa các cơ quan Nhà nước, đồng bộ xây dựng Quốc hội điện tử với Chính phủ điện tử đáp ứng yêu cầu xử lý khối lượng công việc ngày càng lớn, chất lượng ngày càng cao của Quốc hội.
Bên cạnh đó, Quốc hội điện tử sẽ là công cụ tương tác của Quốc hội với cử tri, qua đó tăng cường công khai, minh bạch, tạo thuận lợi để người dân dễ dàng tiếp cận các thông tin về Quốc hội, mở rộng hình thức tiếp nhận ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân để công tác xây dựng pháp luật, giám sát tối cao, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước của Quốc hội phù hợp với thực tiễn, khả thi, tạo sự đồng thuận và đáp ứng tâm tư, nguyện vọng của cử tri.
Việc xây dựng Quốc hội điện tử, hướng tới Quốc hội số là một bước đi tất yếu không chỉ của Quốc hội Việt Nam mà còn là kinh nghiệm thực tiễn từ các Quốc hội trên thế giới. Bên cạnh đó, sau khi hoàn thiện kiến trúc tổng thể và chi tiết, cần lựa chọn việc thực hiện nội dung, hạng mục theo một trình tự nhất định nhằm đảm bảo hiệu quả của hoạt động đầu tư và cũng thừa hưởng được các thành tựu, bài học kinh nghiệm về triển khai Quốc hội điện tử của các nước trên thế giới.
Yếu tố thành công của Quốc hội điện tử sẽ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, nhưng ban đầu phải là sự chỉ đạo sát sao của các Đồng chí lãnh đạo Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Lãnh đạo các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng như phương thức đầu tư và nguồn kinh phí triển khai.
Toàn bộ các nội dung trên cần được thể hiện thông qua việc ban hành chiến lược CNTT dành cho các cơ quan của Quốc hội, Văn phòng Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đó là xây dựng Đề án Quốc hội điện tử và sau này sẽ là các dự án ứng dụng CNTT cụ thể thuộc thành phần của Đề án Quốc hội điện tử.
Đối với nhiệm vụ xây dựng Đề án Quốc hội điện tử cần khẩn trương thực hiện thủ tục chuẩn bị thuê đơn vị tư vấn thực hiện các nhiệm vụ bao gồm: Khảo sát thực tế tại Văn phòng Quốc hội, xây dựng và hoàn thiện Đề án để báo cáo Đảng đoàn Quốc hội./.