Quốc hội thảo luận về dự án Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư
Thảo luận tại hội trường, các đại biểu cơ bản đồng tình về sự cần thiết ban hành Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (Luật PPP); đồng thời đánh giá cao sự nỗ lực, cố gắng của cơ quan soạn thảo trong việc xây dựng dự án Luật bởi đây là dự án khó vừa là luật hình thức quy định trình tự, thủ tục vừa là luật nội dung quy định về cơ chế, chính sách nhằm điều chỉnh các quan hệ đầu tư theo phương thức đối tác công tư ở Việt Nam. Các đại biểu cho rằng việc ban hành luật này sẽ khắc phục được những tồn tại, hạn chế đã được nêu ra trong quá trình giám sát, đánh giá các dự án BOT đã thực hiện trong thời gian qua. Bên cạnh đó, các đại biểu Quốc hội cũng cho ý kiến về các nội dung cụ thể của dự thảo luật như về phạm vi điều chỉnh, lĩnh vực đầu tư quy mô và phân loại dự án PPP, thẩm quyền quy định chủ trương đầu tư dự án PPP, quản lý, sử dụng vốn nhà nước, cơ chế chia sẻ rủi ro với doanh thu.
Giải trình làm rõ ý kiến đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, việc thu hút các nguồn lực từ xã hội để đầu tư và cung cấp các sản phẩm dịch vụ công của nhà nước, đặc biệt là hạ tầng thiết yếu là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Thực tế trong gần 30 năm qua, chúng ta cũng đạt được những kết quả nhất định, nhất là đã thu hút được một lượng vốn đầu tư đáng kể từ xã hội để đầu tư một số công trình hạ tầng quan trọng, góp phần cho việc cải thiện năng lực cạnh tranh cũng như thúc đẩy phát triển các lĩnh vực, các vùng miền và toàn bộ nền kinh tế của đất nước.
Tuy nhiên, kết quả này còn rất khiêm tốn, chưa tương xứng với tiềm năng và kỳ vọng, chưa huy động hết được các nguồn lực, chưa tận dụng hết được cho phát triển. Trong triển khai còn nhiều hạn chế, bất cập nên việc thể chế hóa hóa bằng các quy định của pháp luật đối với phương thức đầu tư PPP là hết sức cần thiết và có một ý nghĩa hết sức quan trọng để huy động được các nguồn lực cho đầu tư phát triển, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững trong thời gian tới.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chia sẻ, trong quá trình xây dựng, cơ quan soạn thảo xác định đây là một dự án luật mới, khó, phức tạp, phạm vi áp dụng và đối tượng liên quan rất rộng, đòi hỏi phải có một thể chế hết sức đầy đủ, đồng bộ, chặt chẽ, hấp dẫn, minh bạch và phải đảm bảo hài hòa được giữa quyền lợi của nhà nước, nhà đầu tư và người dân và phải đảm bảo tính ổn định xuyên suốt và thống nhất trong suốt vòng đời của dự án.
Trong quá trình soạn thảo thì cơ quan soạn thảo đã tiến hành nghiên cứu rất công phu và kỹ lưỡng, căn cứ vào triển khai trong thực tiễn vừa qua và chọn, chắt lọc những kinh nghiệm tốt của quốc tế. Tuy nhiên, cũng không tránh khỏi những việc đang còn ý kiến khác nhau và khi xây dựng luật còn nhiều điểm chưa được chặt chẽ hoặc chưa được thuyết phục.
Phân biệt giữa PPP và xã hội hóa, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, đặc điểm chung của hai hình thức này đều là huy động nguồn lực đầu tư tư để cung cấp các sản phẩm và dịch vụ công. Điểm riêng khác biệt giữa hai loại này là PPP là một phương thức đầu tư theo một dự án cụ thể qua một hình thức hợp đồng và có một quy định về trình tự, thủ tục rất chặt chẽ. Còn xã hội hóa là một chủ trương chung để khuyến khích thu hút đầu tư nguồn lực từ xã hội. Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng cho rằng, những quy định về xã hội hóa cũng cần phải được tiếp tục nghiên cứu trong thời gian tới đây và không chỉ dừng ở một chủ trương mà phải có các chính sách cụ thể.
Chính phủ đề xuất là các dự án có quy mô lớn sẽ thực hiện theo hình thức PPP. Việc thực hiện các dự án PPP do tính chất dự án, do thời gian chuẩn bị, do chi phí rất phức tạp, rất lớn và có sự tham gia vốn của nhà nước nên cần phải tập trung trọng tâm, trọng điểm cho một số lĩnh vực, cho một số công trình thiết yếu, quan trọng và cần phải có sự tham gia của tư nhân, không mở rộng một cách tràn lan, không tập trung được.
Đối với những dự án có quy mô nhỏ, đơn giản, một là thực hiện bằng ngân sách nhà nước, hai là thực hiện theo phương thức đầu tư của tư nhân theo Luật Đầu tư.
Về mối quan hệ của Luật PPP với các luật khác, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho hay, cơ quan soạn thảo cũng đã nghiên cứu và rà soát kỹ lưỡng các luật liên quan để đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật. Để giảm thiểu tối đa các rủi ro chính sách cũng như tăng tính hấp dẫn đối với các nhà đầu tư, Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét chấp thuận quy định ưu tiên áp dụng các quy định đặc thù về PPP theo luật này. Đồng thời, Chính phủ sẽ phối hợp với các cơ quan của Quốc hội để tiếp tục rà soát kỹ nội dung các dự thảo của các luật liên quan như nhiều đại biểu đã nêu, để tránh sự chồng chéo và mâu thuẫn.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển điều hành nội dung thảo luận
Về việc thu hẹp các lĩnh vực thực hiện dự án PPP, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, qua tổng kết thực tiễn cho thấy một số lĩnh vực không thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư hoặc triển khai nhưng không hiệu quả như lĩnh vực giáo dục, y tế, vui chơi giải trí. Trong khi đó, lĩnh vực hạ tầng giao thông là lĩnh vực có khả năng có nguồn thu, đảm bảo lợi nhuận nên được các đầu tư nước ngoài quan tâm hơn. Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết Bộ sẽ tiếp tục cùng cơ quan thẩm tra nghiên cứu làm rõ theo hướng có trọng tâm, trọng điểm và không tràn lan, đảm bảo tính hiệu quả và tính khả thi của các dự án.
Về hạn mức, quy mô vốn đầu tư cũng được các đại biểu hết sức quan tâm về mức tối thiểu 200 tỷ, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho hay, dự án PPP có thời hạn hoạt động dài, phức tạp nên việc chuẩn bị các dự án cần phải kỹ lưỡng và để đảm bảo tính khả thi cùng tính hiệu quả, thời gian chuẩn bị sẽ kéo dài và chi phí chuẩn bị cao. Chính vì vậy cần phải tập trung, tránh dàn trải.
Về quy mô tối thiểu dự kiến là 200 tỷ cũng đã được xác định trên cơ sở tổng kết thực tiễn trong thời gian vừa qua. Các dự án đã được kêu gọi thành công đều nằm trong khoảng từ đó trở lên. Hơn nữa, mức quy định như thế này cũng phù hợp với các thông lệ quốc tế.
Bên cạnh đó, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục cùng với cơ quan thẩm tra tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện để xem xét việc có nên quy định hạn mức hay không và quy định mức bao nhiêu là hợp lý để đảm bảo sức thuyết phục hơn, tạo cơ sở vững chắc hơn.
Tiếp thu nhiều ý kiến của đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định, Chính phủ sẽ phối hợp với cơ quan của Quốc hội tiếp tục rà soát để luật hóa tối đa các nội dung có thể luật hóa được và chỉ giao cho Chính phủ hướng dẫn những quy định có tính kỹ thuật hoặc để đảm bảo tính linh hoạt trong điều hành để đảm bảo ổn định và bền vững của bộ luật.