KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG NỔI BẬT CỦA ỦY BAN TƯ PHÁP CỦA QUỐC HỘI TRONG NĂM 2022
Trong năm 2022 vừa qua, Quốc hội tiếp tục có những đổi mới, tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, hoàn thành khối lượng công việc rất lớn, bao gồm các nhiệm vụ thường xuyên và cả những nhiệm vụ đột xuất nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu khai mạc Kỳ họp bất thường lần thứ Hai, Quốc hội khoá XV
Đánh giá kết quả hoạt động của Quốc hội trong một năm nhiều biến động vừa qua, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, kết quả đạt được là khá toàn diện, cả về công tác lập pháp, giám sát tối cao, quyết định các vấn đề quan trọng quốc gia, công tác dân nguyện, công tác đối ngoại, công tác thông tin truyền thông và các công tác khác của Quốc hội... Trong đó có những dấu ấn nổi bật, góp phần quan trọng cùng với toàn đảng, toàn quân và toàn dân ta hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của năm 2022, tiếp tục tạo tiền đề cho năm 2023, được lãnh đạo Đảng, Nhà nước đánh giá cao; Nhân dân và cử tri ghi nhận, đồng tình và đánh giá cao hoạt động của Quốc hội. Kết quả hoạt động của Quốc hội đã đóng góp chung vào việc thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ năm 2022 của đất nước.
Đồng tình với những nhận định của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ về kết quả công tác năm 2022 của Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa cho rằng, Quốc hội đã không ngừng tự đổi mới trong tổ chức và hoạt động của mình, đồng thời bày tỏ hy vọng hoạt động của Quốc hội sẽ ngày càng chuyên nghiệp hơn, hiện đại hơn, công khai, minh bạch hơn và hiệu lực, hiệu quả hơn.
.jpg)
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa
Phóng viên: Trong năm hoạt động sôi nổi vừa qua, Quốc hội đã có nhiều sự kiện nổi bật và đạt được những thành tựu được cử tri, nhân dân đánh giá cao. Đối với đại biểu, hoạt động, thành quả nào để lại nhiều ấn tượng nhất trong năm vừa qua?
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa: Năm 2022 vừa qua, Quốc hội đã hoạt động thực sự hiệu quả với nhiều dấu ấn quan trọng, nhiều sự kiện, thành quả lớn lao. Qua Kỳ họp bất thường lần thứ Nhất, Kỳ họp thứ 3 và Kỳ họp thứ 4, Quốc hội đã thông qua và cho ý kiến nhiều dự án luật, dự thảo nghị quyết quan trọng. Trong đó có nhiều luật đã đáp ứng được yêu cầu cấp bách của cuộc sống, khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong phát triển kinh tế xã hội như Luật Thanh tra, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Luật Phòng, chống rửa tiền, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Dầu khí, Dự án Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi)...
Tôi đặc biệt ấn tượng với giám sát chuyên đề của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành, tiết kiệm chống lãng phí giai đoạn 2016-2021”. Thông qua chuyên đề giám sát này, Quốc hội yêu cầu siết chặt kỷ luật, kỷ cương, triệt để tiết kiệm, chống lãng phí; qua đó, nâng cao tối đa hiệu quả huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực đất nước để phát triển nhanh và bền vững.
.jpg)
Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí có tầm quan trọng không kém công tác phòng, chống tham nhũng. Qua giám sát đã chỉ ra những mâu thuẫn, bất cập của chính sách pháp luật của công tác này từ đó để kịp thời đề xuất điều chỉnh. Ghi nhận những kết quả đạt được, Quốc hội cũng đã chỉ ra những vi phạm trên nhiều lĩnh vực, trong đó tập trung vào các lĩnh vực năng lượng, đất đai, tài nguyên, khoáng sản và có địa chỉ cụ thể, có kiến nghị xử lý và yêu cầu báo cáo việc thực hiện theo tiến độ. Quốc hội cũng đã yêu cầu xử lý nghiêm các hành vi gây thất thoát, lãng phí trong quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, tài sản công, lao động, thời gian lao động. Kiên quyết thu hồi đất đã giao mà chưa sử dụng theo quy định hoặc do hành vi vi phạm pháp luật mà có.
Bên cạnh đó, các phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tại các Kỳ họp cũng để lại dấu ấn và hiệu ứng lan tỏa lớn. Diễn ra khẩn trương, nghiêm túc, dân chủ, trí tuệ, các Phiên chất vấn được cử tri quan tâm đánh giá cao. Một số Bộ trưởng, Trưởng ngành lần đầu trả lời chất vấn đã thể hiện ý thức trách nhiệm cao, trả lời chất vấn, giải trình nghiêm túc, vững vàng, giúp làm sáng tỏ thêm nhiều vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm. Đặc biệt, tại phiên chất vấn Kỳ họp thứ 4, Thủ tướng Chính phủ đã thay mặt Chính phủ báo cáo làm rõ những vấn đề thuộc trách nhiệm chung của Chính phủ và trực tiếp trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội, dành được sự đánh giá cao của cử tri và đại biểu Quốc hội.
Một điểm nhấn trong hoạt động năm vừa qua, là Quốc hội đã xem xét, thông qua các nghị quyết về Chủ trương đầu tư một loạt các dự án lớn như: Dự án đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh; Dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội; các Dự án xây dựng đường bộ cao tốc: Biên Hòa -Vũng Tàu (giai đoạn 1), Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1), Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1).
Đây đều là những dự án giao thông trọng điểm, cấp bách, có tác động, lan tỏa, bảo đảm quốc phòng, an ninh, tăng cường liên kết vùng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, các vùng và từng địa phương. Đặc biệt là trong bối cảnh vừa qua Bộ Chính trị đã ban hành một loạt các nghị quyết về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng an ninh của các vùng.
Ngoài ra, trong phân bổ ngân sách trung ương năm 2023, Quốc hội đã giao Chính phủ chỉ đạo, hướng dẫn các Bộ, cơ quan trung ương và các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương phân bổ vốn đầu tư ngân sách nhà nước bảo đảm tập trung, có trọng tâm, trọng điểm, tuân thủ điều kiện, thứ tự ưu tiên quy định trong Luật, nghị quyết có liên quan; đồng thời, đề cao kỷ luật, kỷ cương tài chính, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, cản trở làm chậm tiến độ giao vốn, giải ngân vốn; cá thể hóa trách nhiệm người đứng đầu trong trường hợp giải ngân chậm, gắn với đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Phóng viên: Từ những dấu ấn, thành tựu nổi bật đạt được trong năm vừa qua, chúng ta có thể rút ra những bài học, kinh nghiệm nào để tiếp tục phát huy trong hoạt động của Quốc hội trong năm 2023 tới, thưa đại biểu?
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa: Để đạt được những kết quả đáng trân trọng trên, Chủ tịch Quốc hội, các Phó Chủ tịch Quốc hội, các đồng chí Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội đã rất quyết liệt, sát sao, nắm chắc nội dung trong chỉ đạo điều hành các hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ngoài việc chủ trì điều hành các phiên họp của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội còn trực tiếp chủ trì điều hành nhiều cuộc họp của các đoàn giám sát, các hội nghị, hội thảo, Diễn đàn Kinh tế - Xã hội, Hội thảo về Văn hóa năm 2022. Qua đó, lãnh đạo Quốc hội đã trực tiếp nêu ra nhiều vấn đề cần giải quyết, gợi mở nhiều giải pháp để cùng xem xét, quyết định. Chính điều này đã đem lại chất lượng, hiệu quả thiết thực cho các hoạt động lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
.jpg)
Có thể thấy rằng, năm 2022, ngoài 2 Kỳ họp thường lệ, Quốc hội còn tổ chức Kỳ họp bất thường lần thứ Nhất, Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách, Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam… Những hoạt động sôi nổi, phong phú, đa dạng này là minh chứng cho một Quốc hội tích cực đổi mới, chủ động, quyết liệt, biết lắng nghe, luôn đồng hành cùng Chính phủ. Thực hiện đúng tinh thần của Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9/11/2022 của Ban chấp hành trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới, đó là, “Tiếp tục đổi mới tổ chức, hoạt động của Quốc hội theo hướng nghiên cứu tăng hợp lý số kỳ họp của Quốc hội”.
Một bài học khác cần tiếp tục phát huy, là sự thận trọng, thấu đáo trong công tác xây dựng pháp luật. Đối với những dự thảo luật quan trọng, liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của người dân, Quốc hội đã rất thận trọng trong xem xét, thông qua. Cụ thể, tại Kỳ họp thứ 4 vừa qua, Quốc hội đã quyết định lùi thời gian thông qua Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) để cơ quan soạn thảo, thẩm tra có thêm thời gian tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà quản lý, để chỉnh lý, bổ sung, hoàn thiện dự thảo Luật đảm bảo chất lượng cao nhất, khả thi trong áp dụng thực tế. Quốc hội cũng tổ chức lấy ý kiến nhân dân đối với những dự án luật quan trọng, liên quan mật thiết đến quyền lợi của người dân như Luật Đất đai (sửa đổi), tổ chức lấy ý kiến tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách, tổ chức nhiều hội thảo, tọa đàm lấy ý kiến chuyên gia. Đây là những cách làm tốt, cần tiếp tục phát huy trong thời gian tới.
Bên cạnh đó, các cơ quan của Quốc hội cần vào cuộc từ sớm, từ xa cùng với các cơ quan soạn thảo để chủ động nắm bắt nội dung, tham gia chỉnh lý, hoàn thiện một số dự án ngay từ giai đoạn đầu để đẩy nhanh tiến độ soạn thảo, thẩm tra, thông qua một số pháp lệnh mà vẫn bảo đảm chất lượng như: Pháp lệnh Trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; Pháp lệnh về việc xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng; Pháp lệnh về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân (sửa đổi).
Một bài học cần quán triệt sâu sắc, đó là luôn bám sát diễn biến đời sống thực tế để có sự điều chỉnh kịp thời, phù hợp trong xây dựng pháp luật. Đối với những nội dung cần phải xem xét, sửa đổi, bổ sung để kịp thời đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, Quốc hội đã linh hoạt xem xét, bổ sung ngay vào Nghị quyết kỳ họp thứ 4 như: áp dụng thời hiệu xử lý kỷ luật đối với hành vi vi phạm của cán bộ, công chức, viên chức đến mức phải xử lý kỷ luật bằng hình thức khiển trách, cảnh cáo trở lên cho đồng bộ với thời hiệu xử lý kỷ luật trong Đảng; bổ sung thông tin "nơi sinh" vào hộ chiếu cấp cho công dân Việt Nam.
Ngoài những kinh nghiệm quý báu tích lũy trong công tác lập pháp, trong năm vừa qua, hoạt động giám sát của Quốc hội cũng có nhiều đổi mới cần tiếp tục phát huy. Cụ thể, với giám sát chuyên đề, Quốc hội cần tiếp tục chọn những vấn bám sát thực tiễn, “đúng”, “trúng” những vấn đề “nóng”, bức xúc nổi lên trong đời sống kinh tế - xã hội; huy động sự phối hợp tham gia giám sát của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh, các tổ chức chính trị, xã hội và các Đoàn đại biểu Quốc hội chịu trách nhiệm bước đầu về kết quả giám sát, tính xác thực của báo cáo tại địa phương.
Đối với chất vấn, với tinh thần chú trọng hoạt động giám sát lại, nhiều vấn đề đã được chất vấn nhưng vẫn được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm lựa chọn, tiếp tục đưa ra chất vấn lại. Kết thúc các phiên chất vấn, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đều ban hành nghị quyết về hoạt động chất vấn, trong đó đặt ra yêu cầu, giải pháp cụ thể và thời hạn hoàn thành để các cơ quan, tổ chức thực hiện, giúp cho việc giám sát thực hiện lời hứa sau chất vấn được kịp thời, khả thi và có căn cứ. Phiên chất vấn tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội còn mời cả các đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở trung ương và các đại biểu ở các địa phương cùng tham gia chất vấn. Đây là kinh nghiệm cần tiếp tục phát huy.
Trong năm vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã định kỳ xem xét, thảo luận báo cáo về công tác dân nguyện tại phiên họp hằng tháng, đây là một đổi mới quan trọng được đại biểu Quốc hội, cử tri và nhân dân cả nước đánh giá cao.
Phóng viên: Năm Quý Mão 2023 đã tới, Quốc hội vẫn sẽ tiếp tục có nhiều đổi mới trong cách thức tổ chức hoạt động, bám sát hơn nữa đời sống thực tế. Trước thềm năm mới, đại biểu kỳ vọng gì vào hoạt động của Quốc hội trong năm 2023?
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa: Là một đại biểu Quốc hội, tôi luôn mong muốn Quốc hội hoạt động càng chuyên nghiệp hơn, hiện đại hơn, công khai, minh bạch hơn và hiệu lực, hiệu quả hơn. Trong đó, vai trò trung tâm của đại biểu Quốc hội được đề cao hơn. Muốn vậy, Quốc hội cần không ngừng tự đổi mới trong tổ chức và hoạt động của mình.
Trong lĩnh vực tư pháp là lĩnh vực mà Ủy ban Tư pháp phụ trách, cụ thể là công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng, công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, tôi tin rằng với sự đồng hành của Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước và các cơ quan có liên quan sẽ tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, tập trung vào các lĩnh vực: phòng, chống tham nhũng, đầu tư, tài chính, tài sản, đất đai, xây dựng cơ bản thông qua đấu thầu, đấu giá; quản lý thuế, giải quyết tình trạng nợ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp của người lao động... góp phần hỗ trợ tích cực hơn nữa cho việc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và giữ nghiêm kỷ cương, kỷ luật trong thực thi pháp luật.
Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Đại biểu!