TỔNG THUẬT CHIỀU 14/11: QUỐC HỘI TIẾP TỤC THẢO LUẬN VỀ DỰ ÁN LUẬT ĐẤT ĐAI (SỬA ĐỔI)
Rà soát các quy định liên quan đến quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất
Tham gia vào các nội dung cụ thể của Dự thảo Luật, đại biểu quan tâm tới nội dung về quyền và nghĩa vụ của hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất. Theo đó, tại điểm i khoản 2 Điều 48 dự thảo luật quy định: Trường hợp đất thuộc diện thu hồi để thực hiện dự án nhà ở, dự án sản xuất, kinh doanh dịch vụ thì có quyền tự đầu tư trên đất thông qua việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư hoặc cho chủ đầu tư dự án thuê quyền sử dụng đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất với chủ đầu tư dự án để thực hiện dự án theo quy định tại Điều 138 của luật này.
Đại biểu phân tích, Dự thảo Luật quy định việc cho phép người có đất bị thu hồi được quyền tự đầu tư trên đất bị thu hồi liệu có phù hợp với tính chất của hoạt động thu hồi đất trong thực tiễn hay không? Đại biểu cho rằng quy định này có thể khiến cho việc thu hồi đất bị kéo dài hoặc không thể thu hồi được đất khi người sử dụng đất có thể vận dụng quy định này để tự thực hiện dự án hoặc yêu cầu góp vốn với chủ đầu tư dự án. Do vậy, đề nghị Ban soạn thảo xem xét, cân nhắc quy định cho thuyết phục hơn.
Đại biểu Hoàng Ngọc Định – Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang tham gia phát biểu
Liên quan đến vấn đề về điều kiện được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng, đại biểu cho biết, tại khoản 1 Điều 98 dự thảo luật quy định: Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất có đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mà chưa được cấp. Đây là một trong những trường hợp được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, được quy định tại Luật Đất đai năm 2013 và được kế thừa tại dự thảo luật.
Tuy nhiên, theo đại biểu, khi thực hiện Luật Đất đai năm 2013 vì chưa có quy định rõ về các trường hợp có đủ điều kiện nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, do đó việc áp dụng quy định này trong thực tiễn đã phát sinh nhiều khiếu nại và tranh chấp. Đaaij biểu đề nghị Dự thảo Luật quy định cơ quan quản lý nhà nước có trách nhiệm trong việc chứng minh lý do trường hợp đã có đủ điều kiện nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và phải được công khai, minh bạch trong phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư trước khi có quyết định thu hồi đất.
Quy định cụ thể về bồi thường tài sản gắn liền với đất
Đối với nội dung về nguyên tắc bồi thường thiệt hại, về tài sản, ngừng sản xuất kinh doanh khi Nhà nước thu hồi đất, đại biểu cho biết, khoản 1 Điều 106 dự thảo luật quy định: Khi Nhà nước thu hồi đất mà chủ sở hữu tài sản hợp pháp gắn liền với đất bị thiệt hại về tài sản thì được bồi thường. Tuy nhiên, thực tế đơn giá nhà ở, nhà tạm vật kiến trúc do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định làm căn cứ bồi thường, hỗ trợ thường thấp hơn rất nhiều so với số tiền thực tế mà người bị thu hồi đất bỏ ra để xây dựng mới có được diện tích, mục đích, chất lượng và tiêu chuẩn kỹ thuật tương tự. Trong khi quyết định về việc ban hành giá xây dựng mới, nhà ở, nhà tạm, vật kiến trúc làm cơ sở xác định giá trị bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn các địa phương có nơi vẫn chưa hoặc chậm điều chỉnh đơn giá xây dựng theo thời điểm bồi thường.
Mặt khác, từ việc định giá tài sản không phù hợp dẫn đến việc bồi thường, hỗ trợ di chuyển không hợp lý. Vì vậy, đề nghị bổ sung xây dựng quy trình thẩm định, trình phê duyệt bảng giá chuẩn về suất vốn đầu tư xây dựng công trình cụ thể để phù hợp với giá thực tế của tài sản bị ảnh hưởng trong từng dự án.
Quang cảnh phiên họp
Bên cạnh đó, về trường hợp Nhà nước thu hồi đất không được bồi thường tài sản gắn liền với đất, đại biểu chỉ rõ, khoản 2 Điều 110 dự thảo luật quy định: tài sản gắn liền với đất được tạo lập trái quy định của pháp luật hoặc tạo lập từ sau khi có thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Tại khoản này, đại biểu đề nghị bổ sung nội dung "tài sản gắn liền với đất được tạo lập trái quy định của pháp luật hoặc tạo lập từ sau khi có thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và không được ghi nhận trong biên bản hiện trạng khu đất thu hồi tại thời điểm thông báo thu hồi đất".
Theo đại biểu, việc ghi nhận hiện trạng đất thu hồi tại thời điểm thông báo thu hồi đất có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc bồi thường tài sản gắn liền với đất, đặc biệt là cây trồng, vật nuôi, những tài sản mà việc tạo lập không cần khai báo và đăng ký. Quy định thủ tục này sẽ tạo cơ sở pháp lý chặt chẽ, ngăn chặn tình trạng đang diễn ra trong thực tế, đó là cố tình tạo lập tài sản đón đầu thu hồi đất để được bồi thường và quy định thủ tục này cũng là căn cứ chặt chẽ trong giải quyết thắc mắc, khiếu nại khi giải phóng mặt bằng.
Ngoài ra, liên quan đến nội dung đất rừng phòng hộ, đại biểu cho biết, tại khoản 2 Điều 189 dự thảo luật quy định: ban quản lý rừng phòng hộ, tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân khi sử dụng đất rừng phòng hộ theo quy định tại khoản 1 điều này được sử dụng kết hợp với mục đích trồng cây hàng năm, cây dược liệu, chăn nuôi, du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí, v.v.. Đây là quy định mới nhằm tạo sinh kế cho người dân sống gần rừng có điều kiện để sản xuất, khai thác tiềm năng, lợi thế từ rừng, tăng thu nhập, bảo đảm cuộc sống cũng như phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 18 của Trung ương, đó là tạo điều kiện thuận lợi để người sử dụng đất nông nghiệp được chuyển đổi mục đích sản xuất, cây trồng, vật nuôi, nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp theo quy hoạch.
Tuy nhiên, về các hình thức canh tác đối với đất rừng phòng hộ, Dự thảo Luật quy định cho phép kết hợp trồng cây hàng năm, cây dược liệu, chăn nuôi vẫn còn bó hẹp, chưa thực sự giải quyết được nhu cầu sản xuất của người dân ở nhiều địa phương có lợi thế, thế mạnh về trồng cây lâu năm, cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Do đó, đề nghị Dự thảo Luật cần có quy định mở hơn, cho phép trồng các loại cây này gắn với yêu cầu bảo đảm phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, thực hiện đúng quy định pháp luật về lâm nghiệp.