Thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng về việc Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc
Trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, Đại tướng Nguyễn Tân Cương - Tổng Tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng khẳng định, việc ban hành dự án Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc là cần thiết, nhằm thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng về việc Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc; tiếp tục thể chế hóa quy định tại Hiến pháp năm 2013, các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên về tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc; khắc phục những hạn chế, bất cập tại Nghị quyết số 130/2020/QH14 ngày 13/11/2020 của Quốc hội về tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, vững chắc, lâu dài, ổn định cho việc triển khai lực lượng tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc.
Mục đích xây dựng Luật là nhằm kịp thời thể chế hoá đầy đủ đường lối, chủ trương của Đảng, Hiến pháp, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên về việc tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc. Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về việc Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc.
Đại tướng Nguyễn Tân Cương - Tổng Tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng
Đại tướng Nguyễn Tân Cương nêu rõ, việc xây dựng Luật phải bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, thống nhất của Luật với hệ thống pháp luật Việt Nam. Đồng thời bám sát 03 nhóm chính sách trong Đề nghị xây dựng Luật đã được Chính phủ thông qua, gồm: (i) Xây dựng lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc; (ii) Triển khai lực lượng tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc; (iii) Bảo đảm nguồn lực; chế độ, chính sách.
Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc quy định về nguyên tắc, đối tượng, hình thức, lĩnh vực; xây dựng, triển khai lực lượng; đảm bảo nguồn lực, chế độ, chính sách; hợp tác quốc tế về gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc.
Các thành viên UBTVQH tham dự Phiên họp
Đối tượng áp dụng của Luật gồm: (1) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng, hạ sĩ quan, binh sĩ và đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng; Sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, chuyên môn kỹ thuật, công nhân công an, chiến sĩ và đơn vị thuộc Bộ Công an được cử tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc; (2) Cán bộ, công chức, viên chức Nhà nước được cử tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc; (3) Cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân liên quan đến việc tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc.
Đại tướng Nguyễn Tân Cương - Thứ trưởng Bộ Quốc phòng cho biết, bố cục của dự thảo Luật gồm 05 Chương, 29 Điều, trong đó quy định về xây dựng và triển khai lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc; về công tác bảo đảm và chế độ, chính sách; quy định hợp tác quốc tế về tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc…
Hoàn chỉnh hồ sơ dự án Luật để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội Lê Tấn Tới nêu rõ, Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại (UBQPANĐN) cơ bản nhất trí sự cần thiết ban hành Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình (GGHB) của Liên hợp quốc (LHQ) với những lí do như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Đồng thời nhận thấy, dự án Luật Tham gia lực lượng GGHB của LHQ đã được xây dựng theo đúng trình tự, thủ tục và đảm bảo thành phần hồ sơ theo quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới
Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị tiếp tục nghiên cứu, rà soát các quy định tại Nghị quyết số 130/2020/QH14; cơ sở thực tiễn, kinh nghiệm quốc tế về phạm vi lĩnh vực tham gia hoạt động GGHB. Thường trực UBQPANĐN đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, làm rõ các nội dung trên, hoàn chỉnh hồ sơ dự án Luật để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9.
Về tên gọi, phạm vi điều chỉnh, đa số ý kiến Thường trực UBQPANĐN nhất trí với tên gọi, phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật; tuy nhiên, đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát các ý kiến nêu trên để bảo đảm tính bao quát, toàn diện, đầy đủ cơ sở pháp lý, phù hợp với bối cảnh và thực tiễn đang đặt ra.
Về đối tượng áp dụng, Thường trực UBQPANĐN nhất trí việc bổ sung đối tượng áp dụng là “Cán bộ, công chức, viên chức Nhà nước” tham gia lực lượng GGHB của LHQ tại khoản 2 Điều 2. Có ý kiến cho rằng, tại khoản 2 Điều 2 dự thảo Luật mới chỉ quy định đối với cá nhân là “Cán bộ, công chức, viên chức Nhà nước” mà chưa có quy định đối với đơn vị ngoài lực lượng vũ trang; có ý kiến đề nghị gộp khoản 1 và khoản 2 thành một khoản và viết gọn lại; có ý kiến đề nghị bỏ Điều 2. Do đó, Thường trực UBQPANĐN đề nghị cơ quan soạn thảo tiến hành rà soát, làm rõ thêm lý do chưa quy định đối với đơn vị thuộc các Ban, bộ, ngành, địa phương; đồng thời nghiên cứu các ý kiến nêu trên để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất và tính khả thi trong quy định của Luật.
Các đại biểu tham dự Phiên họp
Liên quan đến nguyên tắc tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc (Điều 4), tại khoản 2, có ý kiến đề nghị rà soát và bổ sung nội dung về việc tuân thủ “pháp luật nước sở tại” và phù hợp với “pháp luật quốc tế”. Tại khoản 4, có ý kiến đề nghị bổ sung nội dung theo hướng mở rộng việc tham gia lực lượng GGHB của LHQ trong trường hợp hỗ trợ các quốc gia khắc phục thiên tai, thảm họa. Do đó, Thường trực UBQPANĐN đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, rà soát các ý kiến nêu trên, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.
Về trách nhiệm quản lý nhà nước về tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc (Điều 8 và Điều 18), Thường trực UBQPANĐN thấy rằng, các quy định của dự thảo Luật là phù hợp, tuy nhiên, đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật để bảo đảm phù hợp với chủ trương đổi mới, tư duy trong công tác xây dựng pháp luật.
Bảo đảm tính thống nhất, tính tương thích với các quy định của LHQ cũng như phù hợp với pháp luật có liên quan
Qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc với đầy đủ cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý và cơ sở thực tiễn; đồng thời nhận thấy, dự án Luật đã được xây dựng theo đúng quy định của Luật Ban hành văn quy phạm pháp luật. Tại Phiên họp, các ý kiến tham gia góp ý về giải thích từ ngữ; về nguyên tắc tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc; về lĩnh vực tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc; về xây dựng lực lượng; về thẩm quyền, quy trình cử, điều chỉnh, gia hạn nhiệm kỳ công tác, rút lực lượng vũ trang; về chế độ, chính sách…
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu tại Phiên họp
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Chính phủ và Bộ Quốc phòng đã tích cực, nỗ lực xây dựng Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, quá trình chuẩn bị Hồ sơ đầy đủ, đúng tiến độ. Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại đã khẩn trương thẩm tra sơ bộ dự án Luật và Bộ Quốc phòng đã có văn bản tiếp thu ý kiến thẩm tra sơ bộ.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết xây dựng Luật này và cơ bản nhất trí với nhiều nội dung trong dự thảo Luật và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại. Dự thảo Luật đã bám sát các quan điểm chỉ đạo của Đảng về lĩnh vực này cũng như về đổi mới hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật. “Dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét. Nếu chuẩn bị tốt thì báo cáo Quốc hội cho thông qua tại Kỳ họp thứ 9 theo quy trình một kỳ họp…”, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết.
Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương phát biểu kết luận nội dung thảo luận
Để hoàn thiện dự thảo Luật, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan tiếp tục nghiên cứu rà soát quy định của pháp luật trong nước, các điều ước quốc tế có liên quan, các quy định chung của LHQ về tham gia hoạt động giữ gìn hòa bình, các ghi nhớ hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam với LHQ cũng như hợp tác với các nước để quy định trong Luật phù hợp với chủ trương đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, bảo đảm tính thống nhất, tính thương thích với các quy định của LHQ cũng như phù hợp với các pháp luật có liên quan.
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị rà soát kỹ phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật đối với trường hợp chưa có quy định của pháp luật điều chỉnh và đang vận dụng đối với sĩ quan, lực lượng vũ trang và cán bộ dân sự theo quy định để đảm bảo toàn diện, phù hợp. Đồng thời chú ý làm rõ hơn các nguyên tắc bảo đảm như bảo đảm nguồn nhân lực, tài chính trong xây dựng, triển khai lực lượng, trong chế độ, chính sách…
Bên cạnh đó, cần rà soát, nghiên cứu quy định về thẩm quyền, còn quy trình và thủ tục nên giao cho Chính phủ quy định để Luật dễ tiếp cận, dễ thực hiện; cần tính toán thêm các chính sách có tính đặc thù, vượt trội; lưu ý rà soát, rút gọn tên chương, điều, nhất là các Điều 14, 15, 16, 17; có thể rút gọn Điều 22, 23 và giao Chính phủ quy định cụ thể về quy trình, thủ tục để đảm bảo phù hợp, thống nhất, tránh chồng chéo, dễ thực hiện và có tính khả thi.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương giao Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại chủ trì phối hợp với Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, các cơ quan liên quan trên cơ sở báo cáo của Cơ quan soạn thảo phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp tổ chức phiên họp thẩm tra chính thức dự án Luật này. “Nếu chuẩn bị tốt Hồ sơ dự án Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc thì gửi xin ý kiến Chính phủ, báo cáo Quốc hội để xem xét, thông qua Luật này tại Kỳ họp thứ 9 theo quy trình 01 kỳ họp”, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.