PHÓ CHỦ TỊCH THƯỜNG TRỰC QUỐC HỘI TRẦN THANH MẪN CHỦ TRÌ TỌA ĐÀM LẤY Ý KIẾN VỀ DỰ THẢO ĐỀ ÁN ĐỔI MỚI, NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG, HIỆU QUẢ KỲ HỌP QUỐC HỘI

Tọa đàm còn có sự tham dự của các vị nguyên là lãnh đạo Quốc hội, là thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, là đại biểu Quốc hội các khóa: nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Ngọc Thanh; nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Sĩ Dũng; nguyên Phó Tổng Thư ký Quốc hội, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Bộ Lĩnh; nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Đinh Xuân Thảo; nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Đình Quyền…; cùng các chuyên gia, nhà khoa học.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, qua 76 năm hình thành và phát triển, Quốc hội các khóa đã không ngừng kế thừa và phát huy những thành quả, kinh nghiệm của Quốc hội khóa trước, chủ động sáng tạo, đổi mới cả về tổ chức và phương thức hoạt động nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả, nhanh chóng tiệm cận với xu hướng phát triển của nghị viện trên thế giới.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định  Đề án này chỉ thực sự đạt được chất lượng, toát lên tinh thần đổi mới, đạt được mục đích, yêu cầu đề ra, khi có sự tham gia đầy đủ, toàn diện của các cơ quan, tổ chức ở trung ương, các vị chuyên gia, nhà khoa học và đại biểu Quốc hội các khóa

Nhu cầu cải tiến, đổi mới hoạt động là tất yếu, thường xuyên, liên tục trong suốt quá trình hoạt động của Quốc hội. Đó cũng chính là mong muốn, kỳ vọng của các thế hệ lãnh đạo Quốc hội, đại biểu Quốc hội… về một Quốc hội chuyên nghiệp, hiện đại, hoạt động vì lợi ích của quốc gia, dân tộc và cử tri, Nhân dân.

Về sự cần thiết, ý nghĩa, quan điểm, phạm vi nghiên cứu của Đề án là rất rõ và Tập thể Lãnh đạo Quốc hội thống nhất xác định rằng:

(1) Đề án này chỉ thực sự đạt được chất lượng, toát lên tinh thần đổi mới, đạt được mục đích, yêu cầu đề ra khi có sự tham gia đầy đủ, toàn diện của các cơ quan, tổ chức ở trung ương, các vị chuyên gia, nhà khoa học và đại biểu Quốc hội các khóa; đặc biệt không thể thiếu những tâm huyết, trí tuệ của các thế hệ lãnh đạo, những đồng chí đã có nhiều năm gắn bó trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức hoạt động của Quốc hội.

(2) Chỉ những vấn đề đã chín, đã rõ thì mới kiến nghị để sửa đổi, bổ sung Nội quy kỳ họp và một số văn bản có liên quan; đề xuất thí điểm một số nội dung nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, sau thời gian thực hiện, sẽ tổng kết để sửa đổi các quy định liên quan.

Do vậy, tại Tọa đàm này, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị các đại biểu dành thời gian chia sẻ kinh nghiệm, đóng góp ý kiến nhằm hoàn thiện Đề án và Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Nội quy kỳ họp Quốc hội và thí điểm những đổi mới, cải tiến tại kỳ họp, trong đó tập trung 06 vấn đề sau:

Thứ nhất, đối với kỳ họp bất thường, thông qua những kết quả rõ nét đạt được từ kỳ họp bất thường lần thứ nhất đã đặt ra yêu cầu cần nghiên cứu về lý luận và thực tiễn; tiêu chí về nội dung, điều kiện tổ chức, quy trình, thủ tục…Liên quan đến nội dung này, có 02 loại ý kiến:

- Loại ý kiến thứ nhất đề nghị, tại kỳ họp bất thường, Quốc hội chỉ xem xét, quyết định đối với những nội dung thực sự cấp bách, đã rõ, đã chín, các quyết sách sau khi được ban hành phải cụ thể, rõ ràng và thực hiện ngay, không cần phải chờ văn bản quy định chi tiết.

- Loại ý kiến thứ hai cho rằng, hiện quy định của Hiến pháp, pháp luật không quy định kỳ họp bất thường chỉ xem xét những vấn đề cấp bách, do đó chỉ cần có đề nghị, yêu cầu của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền, UBTVQH có trách nhiệm xem xét để triệu tập kỳ họp.

Như vậy, theo ý kiến hai này, hoạt động của Quốc hội sẽ thường xuyên hơn, kịp thời hơn trong việc đáp ứng yêu cầu thực tiễn và góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả hơn theo định hướng của Nghi quyết Đại hội lần thứ XIII của Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Do đó, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Quốc hội cho thí điểm tổ chức kỳ họp bất thường với phạm vi nội dung như nêu ở trên với thời gian là 03 năm.

Thứ hai, về đổi mới, cải tiến cách thức tiến hành kỳ họp thường lệ: Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, Dự thảo Đề án đã mạnh dạn đề xuất tiếp tục chia kỳ họp thành 02 đợt hoặc nhiều đợt để Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các cơ quan có liên quan có nhiều thời gian hơn cho công tác tiếp thu, chỉnh lý, giải trình. Ngoài ra, nhiều nội dung chưa kịp hoàn thiện vào giai đoạn khai mạc kỳ họp thì có thể sắp xếp vào đợt sau (ví dụ: kỳ họp đầu năm có thể chia làm 03 đợt, mỗi đợt tiến hành trong 01 tuần đến 10 ngày của 03 tháng 5, 6, 7). Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị các đại biểu cho ý kiến về vấn đề này.

Thứ ba, ở giai đoạn chuẩn bị còn thiếu một số quy định về thời hạn gửi tài liệu đến cơ quan thẩm tra. Liên quan đến nội dung này, có 02 loại ý kiến:

- Loại ý kiến thứ nhất đề nghị, bổ sung quy định về thời hạn gửi hồ sơ thẩm tra là 30 ngày trước ngày khai mạc phiên họp UBTVQH đối với tất cả các nội dung trừ các loại văn bản đã được quy định theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và Luật Đầu tư công.

- Loại ý kiến thứ hai cho rằng, cần quy định chậm nhất 60 ngày trước ngày khai mạc kỳ họp hồ sơ phải gửi đến cơ quan thẩm tra để bảo đảm có đủ thời gian tiến hành các bước: thẩm tra, UBTVQH cho ý kiến, tiếp thu, chỉnh lý, gửi đại biểu Quốc hội (áp dụng tương tự dự án quan trọng quốc gia theo Luật Đầu tư công).

Thứ tư, về tăng cường vai trò của Chủ tọa, người điều hành kỳ họp:

- Loại ý kiến thứ nhất đề nghị, “Chủ tọa, người điều hành kỳ họp chỉ được điều hành theo đúng thứ tự đăng ký phát biểu, tranh luận”.

- Loại ý kiến thứ hai đề nghị bổ sung quy định: “Khi cần thiết, chủ tọa, người điều hành kỳ họp có quyền quyết định kéo dài hoặc rút ngắn thời gian phát biểu hoặc giải trình; được quyền yêu cầu đại biểu Quốc hội dừng tranh luận, phát biểu nếu tranh luận, phát biểu không đúng nội dung hoặc quá thời gian”.

Nếu vẫn giữ quy định thời gian phát biểu của đại biểu Quốc hội là 07 phút, trường hợp có nhiều đại biểu Quốc hội đăng ký thảo luận thì Chủ tọa, người điều hành kỳ họp có quyền linh hoạt điều hành giảm thời gian phát biểu của đại biểu để tạo điều kiện cho nhiều đại biểu tham gia phát biểu.

Thứ năm, về trách nhiệm trình, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý các dự thảo nghị quyết về nhân sự, cơ cấu tổ chức của Chính phủ, cơ cấu số lượng thành viên Chính phủ:

- Loại ý kiến thứ nhất đề nghị, cần quy định trách nhiệm trình, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý các dự thảo nghị quyết là của cơ quan có thẩm quyền trình về cơ cấu tổ chức và nhân sự (ví dụ: Chủ tịch nước trình dự thảo Nghị quyết bầu Thủ tướng Chính phủ và tiếp thu, chỉnh lý, giải trình về dự thảo Nghị quyết).

- Loại ý kiến thứ hai cho rằng, quy định trách nhiệm trình và tiếp thu, chỉnh lý dự thảo nghị quyết về cơ cấu tổ chức của Chính phủ do Chính phủ trình, cơ cấu số lượng thành viên Chính phủ là của Thủ tướng Chính phủ. Đối với dự thảo nghị quyết về nhân sự, quy định UBTVQH trình, tiếp thu, chỉnh lý để phù hợp với thực tiễn hiện nay đang giao UBTVQH chỉ đạo dự thảo, trình Quốc hội và tiếp thu, chỉnh lý.

Thứ sáu, về thí điểm thực hiện giải trình ý kiến ở Tổ trước phiên thảo luận tại Hội trường:

- Loại ý kiến thứ nhất cho rằng, trách nhiệm giải trình phải là của cơ quan trình (ví dụ Chính phủ).

- Loại ý kiến thứ hai cho rằng, thời gian từ thảo luận Tổ đến Hội trường là rất ngắn, Chính phủ sẽ không kịp thực hiện các quy trình, thủ tục để có báo cáo giải trình với tư cách là cơ quan trình.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, thời gian qua, UBTVQH đã yêu cầu cơ quan chủ trì soạn thảo (các Bộ) phối hợp với cơ quan thẩm tra để giải trình ý kiến nhằm cung cấp đầy đủ thông tin, làm rõ nhiều vấn đề, giúp đại biểu Quốc hội hiểu rõ hơn về các vấn đề, nhất là các chính sách trong dự án, dự thảo. Do đó, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội kiến nghị cho thí điểm nội dung này cũng là điểm đổi mới.

Các đại biểu tham dự Tọa đàm

Tại Tọa đàm, các đại biểu tập trung thảo luận, góp ý vào Đề án tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả Kỳ họp Quốc hội và kiến nghị cần tiếp tục tổng kết, đánh giá, phân tích kỹ các kết quả đạt được, những hạn chế, bất cập trong việc thi hành các quy định của Nội quy Kỳ họp Quốc hội và các quy định của pháp luật có liên quan cũng như những đổi mới, cải tiến đã được Quốc hội thực hiện tại các kỳ họp từ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV đến nay, nhất là một số đổi mới có nội dung khác với các quy định hiện hành nhưng đã được Quốc hội thực hiện thí điểm để xem xét, đề xuất, kiến nghị các nội dung sửa đổi, bổ sung Nội quy của Kỳ họp; tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của Nghị viện các nước để tổ chức tiến hành Kỳ họp Quốc hội phù hợp với điều kiện, bối cảnh, tình hình của Việt Nam. Đồng thời các ý kiến cũng đề xuất bổ sung các giải pháp căn cơ, kiến nghị, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nội quy kỳ họp Quốc hội.

Phát biểu bế mạc Tọa đàm, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, sau một buổi làm việc khẩn trương, dân chủ, thẳng thắn, trách nhiệm, Ban Chỉ đạo đã nhận được một số bài tham luận, tham gia ý kiến bằng văn bản; nhiều ý kiến rất sâu sắc, tâm huyết, trí tuệ, kinh nghiệm, có tính chất gợi mở xác đáng góp phần hoàn thiện Đề án. Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội nêu rõ, trong bối cảnh diễn biến của dịch Covid-19 vô cùng phức tạp, số ca nhiễm mới tại Hà Nội tăng cao, nhiều thành viên trong Ban Chỉ đạo, Tổ biên tập phải nghỉ làm vì là F0; một số vị chuyên gia dương tính, không thể đến dự Tọa đàm, nhưng các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học đã rất trách nhiệm trong việc cung cấp bài viết, tài liệu, ý kiến tham gia sắc sảo, trí tuệ, đóng góp cho Tọa đàm thành công tốt đẹp.

Phát biểu bế mạc Tọa đàm, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, đa số các ý kiến ghi nhận, đánh giá cao đối với sự chuẩn bị nghiêm túc, công phu, nội dung nghiên cứu bước đầu có chất lượng của dự thảo Đề án.

Thay mặt Lãnh đạo Quốc hội, Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội bày tỏ sự cảm ơn đến các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học và tổng kết sơ bộ một số ý kiến tại Tọa đàm như sau:

Thứ nhất, về cơ bản, đa số các ý kiến ghi nhận, đánh giá cao đối với sự chuẩn bị nghiêm túc, công phu, nội dung nghiên cứu bước đầu có chất lượng của dự thảo Đề án. Tán thành về sự cần thiết, cơ sở xây dựng, mục đích, yêu cầu, phạm vi, nội dung, bố cục 5 phần mạch lạc, khoa học, rõ ràng, nhiều đề xuất đổi mới hợp lý, xác đáng.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, mặc dù thời gian chuẩn bị không nhiều, song trùng với thời gian chuẩn bị, tham mưu Quốc hội tổ chức các kỳ họp thứ 1, 2 và kỳ họp bất thường cùng gần 10 phiên họp của UBTVQH, quyết định nhiều chủ trương song với tinh thần quyết liệt, khẩn trương, đặc biệt là việc chú trọng kế thừa kết quả tổng kết quý báu công tác nhiệm kỳ Quốc hội các khóa gần đây (khóa XII, XIII, XIV…), quá trình tổng kết thi hành các luật về tổ chức và hoạt động của Quốc hội, Nội quy kỳ họp Quốc hội là cơ sở rất quan trọng để xây dựng Đề án. Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội nhấn mạnh, những thử nghiệm và kết quả đạt được là minh chứng sinh động, sáng tỏ cả về lý luận và thực tiễn để mạnh dạn đề xuất trong Đề án này.

Thứ hai, tại Tọa đàm, đa số ý kiến thảo luận tập trung:

- 06 nội dung còn có ý kiến khác nhau, trên cơ sở thảo luận, phân tích, đánh giá sâu về thực trạng, yếu tố tác động đến kỳ họp, những vấn đề mới, thực tiễn đặt ra, những thuận lợi và hạn chế, nguyên nhân chủ quan, khách quan. Nhìn chung, các phát biểu của các đại biểu ở góc nhìn khách quan, đa chiều, mà Đề án chưa phản ánh đậm nét hoặc chưa phản ảnh hết.

- Một số ý kiến kỳ vọng nhiều hơn sự đổi mới kỳ họp Quốc hội đáp ứng các yêu cầu của hội nhập khu vực và quốc tế, sự đổi mới đó phải gắn chặt chẽ, đồng bộ với yêu cầu xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền; vừa kế thừa những điểm phù hợp, song đồng thời phải khắc phục căn bản những điểm tồn tại và tinh thần đổi mới phải là yếu tố chủ đạo.

Thứ ba, nhiều ý kiến bày tỏ sự đồng tình về việc:

(1) Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nội quy kỳ họp Quốc hội năm 2015 (gồm 19 nội dung);

(2) Thí điểm một số nội dung (gồm 05 nội dung);

(3) Nghiên cứu, sửa đổi một số Luật và nghị quyết: (i) Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; (ii) Nghị quyết số 85/2014/QH13 về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn; (iii) Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân…

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu Ban Chỉ đạo, Tổ biên tập xây dựng Đề án khẩn trương tổng hợp các ý kiến của các đại biểu, có báo cáo giải trình, tiếp thu đầy đủ, hoàn thiện Đề án và thực hiện các thủ tục tiếp theo để báo cáo, xin ý kiến Lãnh đạo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, bảo đảm trình Quốc hội xem xét việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nội quy kỳ họp Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3 (tháng 5/2022).

Cổng Thông tin điện tử Quốc hội trân trọng giới một số hình ảnh tại Tọa đàm:

Toàn cảnh Tọa đàm

Nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đề nghị làm rõ vai trò pháp lý của Đoàn đại biểu Quốc hội; nghiên cứu, làm rõ hơn quy định về văn hóa nghị trường để xây dựng Quốc hội trí tuệ và cởi mở

Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Sỹ Dũng nhấn mạnh quy trình thủ tục tiến hành Kỳ họp phải tôn trọng, bảo vệ quyền của các đại biểu Quốc hội để đảm bảo Quốc hội vận hành hiệu lực, hiệu quả

Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Đình Quyền cho rằng việc gửi tài liệu, hồ sơ đến cho các đại biểu Quốc hội phải được tiến hành kịp thời và liên tục giữa hai kỳ họp Quốc hội để cung cấp đầy đủ thông tin cho các đại biểu Quốc hội, Hội đồng dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội

Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Bộ Lĩnh đề nghị dành nhiều thời lượng hơn để thảo luận, cho ý kiến về vấn đề tài chính- ngân sách

Các đại biểu kiến nghị đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong tiếp cận tài liệu điện tử để rút ngắn thời gian, tiết kiệm chi phí

Nhiều đại biểu cho rằng Kỳ họp bất thường chỉ giải quyết các vấn đề đặc biệt, ngoại lệ, chưa có tiền lệ, phát sinh đột xuất trong thời gian giữa hai Kỳ họp Quốc hội