Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì buổi làm việc với Tòa án nhân dân tối cao về một số nội dung lớn của dự thảo Luật Tổ chức Toà án nhân dân (sửa đổi)
Dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) nằm trong nhiệm vụ lập pháp của Quốc hội được cụ thể hóa trong Nghị quyết của Quốc hội về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 và điều chỉnh chương trình năm 2023. Theo dự kiến, dự án Luật này sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 6 và xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 7. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về dự án Luật này tại phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 9/2023 tới. Với tinh thần chủ động, từ sớm, từ xa, Đảng đoàn Quốc hội và Ban Cán sự Đảng Toà án nhân dân tối cao tổ chức cuộc làm việc cho ý kiến về các vấn đề lớn của dự án Luật.
Tại buổi làm việc, các đại biểu đã nghe báo cáo một số nội dung lớn trong dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi), ý kiến nghiên cứu ban đầu của Thường trực Ủy ban Tư pháp. Theo báo cáo về một số nội dung lớn trong dự thảo Luật, hiện nay, hệ thống Tòa án đang đứng trước những thách thức lớn như: Yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao; số lượng vụ việc phải giải quyết ngày càng tăng, với tính chất ngày càng đa dạng, phức tạp; nhiệm vụ thực hiện các cam kết quốc tế, giải quyết vụ việc có yếu tố nước ngoài phát sinh nhiều vấn đề mới… Thực tế này đặt ra yêu cầu phải nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả hoạt động, đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng Tòa án điện tử. Do vậy, phải xây dựng hành lang pháp lý phù hợp thông qua việc sửa đổi Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, pháp luật liên quan và bố trí các điều kiện bảo đảm để các Tòa án hoàn thành nhiệm vụ. Từ đó, nâng cao vị thế, uy tín, tạo điều kiện để Tòa án Việt Nam phát triển tiệm cận với trình độ phát triển chung của các Tòa án trong khu vực và trên thế giới.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc
Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật là Tòa án nhân dân tối cao đã có sự chuẩn bị chu đáo về nội dung báo cáo và dự án Luật tại buổi làm việc. Đồng thời, hoan nghênh các cơ quan của Quốc hội, đại diện các bộ, ngành đã có nghiên cứu kĩ lưỡng, thể hiện trách nhiệm, tâm huyết với dự án Luật quan trọng này nhất là những nội dung lớn, những vấn đề còn ý kiến khác nhau, những vấn đề xin ý kiến.
Nhiều kết quả tích cực trong triển khai thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014
Đánh giá khái quát tình hình thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, Tòa án được xác định có vị trí trung tâm của các cơ quan tư pháp, xét xử là hoạt động trọng tâm của hoạt động tư pháp. Do đó, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 có vị trí, vai trò quan trọng trong xác định chức năng, nhiệm vụ quyền hạn và tổ chức bộ máy của các Tòa án với tư cách là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp ở nước ta.
Qua hơn 8 năm thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Chủ tịch Quốc hội đánh giá, hệ thống Tòa án đã được kiện toàn, phát triển cả về tổ chức và hoạt động; đội ngũ thẩm phán, cán bộ, công chức Tòa án được củng cố, tăng cường. Mỗi năm, các Tòa án đã xét xử, giải quyết hàng trăm nghìn vụ án, vụ việc các loại. Đặc biệt, Tòa án đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh các vụ án lớn, trọng điểm, các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo, được đông đảo dư luận Nhân dân đồng tình, ủng hộ, đánh giá cao.
Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao trình bày báo cáo về một số nội dung của dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi)
Trong công tác xét xử, nguyên tắc tranh tụng được chú trọng và bảo đảm thực hiện. Chất lượng xét xử, giải quyết các vụ án, vụ việc được bảo đảm. Tỷ lệ bản án, quyết định bị huỷ, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án ngày càng giảm. Việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm ngày càng tiến bộ. Đặc biệt là công tác xây dựng thể chế, hướng dẫn và bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật được ngành Tòa án chú trọng tăng cường. Chủ tịch Quốc hội ghi nhận Tòa án nhân dân tối cao là một trong những cơ quan đi đầu trong thực hiện các nhiệm vụ được giao trong Kết luận 19-KL/TW và Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 khi nhiệm vụ được giao rà soát cơ bản đảm bảo tiến độ.
Việc phát triển án lệ được quan tâm, đẩy mạnh, đến nay đã lựa chọn và ban hành nhiều án lệ để khắc phục những khoảng trống của pháp luật, đồng thời vận hành hiệu quả Trang thông tin điện tử về án lệ. Việc xây dựng Tòa án điện tử được quan tâm, tích cực ứng dụng công nghệ thông tin, tổ chức nhiều phiên tòa trực tuyến, công khai các bản án trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án nhân dân tối cao, trong đó hiện đã có hơn 1 triệu bản án được công khai trên mạng.
Ngành Tòa án cũng đã tập trung thực hiện nhiều nhiệm vụ cải cách tư pháp được giao; tích cực tham gia nghiên cứu chuyên đề, xây dựng Nghị quyết số 27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới. Cơ sở vật chất của ngành tòa án được cải thiện một bước, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ. Hoạt động của các Tòa án đã góp phần giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy các hoạt động kinh tế, xã hội phát triển, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên trình bày cáo ý kiến nghiên cứu ban đầu về dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) của Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội
Chủ tịch Quốc hội cũng tán thành với đánh giá của các đại biểu về những khó khăn, bất cập về tổ chức, hoạt động của Toà án nhân dân trong thời gian qua, đặt ra những yêu cầu phải sửa đổi Luật hiện hành.
Quán triệt sâu sắc hơn nữa chủ trương, quan điểm của Đảng về cải cách tư pháp
Về dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi), qua xem xét hồ sơ dự án Luật, ý kiến nghiên cứu ban đầu và các ý kiến thảo luận tại buổi làm việc, Chủ tịch Quốc hội đánh giá cao sự chuẩn bị khẩn trương, tích cực của Tòa án nhân dân tối cao trong xây dựng hồ sơ dự án Luật công phu với nhiều hoạt động tổng kết thực tiễn, đánh giá tác động chính sách, tổ chức hội nghị toàn quốc và theo khu vực để lấy ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học. Đến nay hồ sơ dự án Luật cơ bản đáp ứng điều kiện trình.
Theo Chủ tịch Quốc hội, dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) là dự thảo luật đồ sộ với 151 Điều được bố cục thành 9 Chương. Cơ quan chủ trì soạn thảo đã có nhiều cố gắng để thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng về cải cách hành chính, cải cách tư pháp.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần tiếp tục quán triệt sâu hơn nữa về việc bám sát chủ trương lớn về cải cách tư pháp trong các nghị quyết của Trung ương, trong đó quan trọng nhất là Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 13 và Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; đồng thời, bảo đảm tuyệt đối tính hợp Hiến để tiếp tục rà soát để thể chế hóa, cụ thể hóa trong luật.
Hiến pháp năm 2013 quy định Tòa án nhân dân là cơ quan của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp trong nhà nước pháp quyền. Tòa án nhân dân được tổ chức và hoạt động trên nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đây là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất phải được bảo đảm khi xây dựng dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi) và các dự án luật liên quan đến tổ chức bộ máy, cải cách hành chính, cải cách tư pháp. Đây cũng là nguyên tắc cần phải được bảo đảm khi quy định về tổ chức, hoạt động của Tòa án cùng với việc cụ thể hóa các nguyên tắc đặc thù khác như bảo đảm tính độc lập của Tòa án theo thẩm quyền xét xử, Thẩm phán, Hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu chỉ đạo
Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ yêu cầu xây dựng một nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, trong đó, Tòa án là trung tâm, xét xử là trọng tâm và tranh tụng là đột phá. Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị rà soát, tính toán kỹ lưỡng hơn về phạm vi điều chỉnh của dự án Luật, bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật nhất là các luật về hoạt động tư pháp, luật về tổ chức của các cơ quan trong bộ máy nhà nước. Làm rõ những vướng mắc, tồn tại, hạn chế nào có nguyên nhân từ các quy định của pháp luật, nhất là Luật Tổ chức Tòa án nhân dân hiện hành; vướng mắc, tồn tại hạn chế nào có nguyên nhân từ quá trình tổ chức thi hành Luật, đề ra phương án xử lý phù hợp.
Nêu rõ quan điểm trong Nghị quyết số 27-NQ/TW về “Bảo đảm tổng thể, đồng bộ, liên thông giữa đổi mới lập pháp, cải cách hành chính, cải cách tư pháp; kết hợp hài hòa giữa kế thừa, ổn định với đổi mới, phát triển; tiến hành khẩn trương, nghiêm minh, nhất quán, có trọng tâm, trọng điểm và lộ trình, bước đi vững chắc. Những vấn đề thực tiễn đòi hỏi, đã rõ, được thực tiễn chứng minh là đúng, có sự thống nhất cao thì kiên quyết thực hiện; những vấn đề chưa rõ, còn nhiều ý kiến khác nhau thì tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, thực hiện thí điểm khi cơ quan có thẩm quyền cho phép; những chủ trương đã thực hiện, nhưng không phù hợp thì nghiên cứu điều chỉnh, sửa đổi kịp thời”, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục phối hợp với cơ quan chủ trì thẩm tra, các cơ quan hữu quan để nghiên cứu kỹ lưỡng các ý kiến góp ý, tìm ra phương án tốt nhất, đồng thuận cao về những nội dung lớn, những nội dung còn ý kiến khác nhau để hoàn thiện hồ sơ dự án Luật.
Khẳng định quan điểm của Đảng đoàn Quốc hội và Quốc hội là xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật phải kiến tạo sự phát triển và hội nhập quốc tế, Chủ tịch Quốc hội trân trọng những nỗ lực, tìm tòi, tâm huyết của ngành Tòa án với mục tiêu những gì có lợi cho dân, cho nước thì ngành Tòa án làm. Chủ tịch Quốc hội cho rằng với cách làm thận trọng dân chủ, cơ quan thẩm tra kỹ lưỡng, khách quan, các cơ quan nghiên cứu hoàn thiện hồ sơ dự án Luật để trình ra những phương án tối ưu, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho Tòa án thực hiện quyền tư pháp theo quy định của Hiến pháp và pháp luật, góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình phát biểu tiếp thu
Thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết sẽ tiếp thu đầy đủ ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội, tổng hợp đầy đủ các ý kiến tại buổi làm việc để nghiên cứu tiếp thu hoàn thiện hồ sơ dự án Luật bảo đảm đúng tiến độ, quy trình và đầy đủ các tài liệu theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trong quá trình đó tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cơ quan chủ trì thẩm tra của Quốc hội và các cơ quan hữu quan.
Một số hình ảnh tại buổi làm việc:
Toàn cảnh buổi làm việc
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình điều hành thảo luận tại buổi làm việc
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu tại buổi làm việc
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường phát biểu tại buổi làm việc
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu
Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến
Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh góp ý kiến về một số nội dung lớn của dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi)
Đại diện Tòa án nhân dân tối cao phát biểu làm rõ một số nội dung các đại biểu quan tâm
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tặng quà lưu niệm đến Chánh án và các Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.