Diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế đất nước còn gặp nhiều khó khăn do tác động của suy thoái kinh tế thế giới, những quyết sách đúng đắn, kịp thời tại kỳ họp sẽ góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ kinh tế - xã hội của đất nước.
Ðiều chỉnh một số chỉ tiêu
Nghị quyết của QH về điều chỉnh mục tiêu tổng quát, một số chỉ tiêu kinh tế, NSNN năm 2009 và miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đã được thông qua với sự đồng thuận cao. QH khẳng định, đồng tình với đánh giá của Chính phủ về tình hình kinh tế - xã hội năm 2008 và bốn tháng đầu năm 2009, nhất trí điều chỉnh mục tiêu tổng quát của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2009 là: Tập trung cao độ mọi nỗ lực ngăn chặn suy giảm kinh tế, phấn đấu duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế hợp lý, bền vững, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô; chủ động phòng ngừa lạm phát cao trở lại, bảo đảm an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, trong đó mục tiêu hàng đầu là ngăn chặn suy giảm kinh tế.
Cụ thể, điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2009 từ khoảng 6,5% xuống khoảng 5%, chỉ số tăng giá tiêu dùng từ dưới 15% xuống dưới 10%, chỉ tiêu tăng kim ngạch xuất khẩu cũng giảm từ 13% xuống 3%, mức bội chi NSNN từ hơn 4,5% tăng lên không quá 7% GDP. "Căn cứ vào tình hình thực tế, Chính phủ điều hành bội chi NSNN ở mức thấp nhất và giảm dần trong một số năm tiếp theo", QH lưu ý.
Bên cạnh đó, giữ tổng chi trong dự toán NSNN theo đúng kế hoạch nhưng các bộ, ngành, địa phương phải nỗ lực phấn đấu tăng thu, chống thất thu, kiên quyết thu hồi nợ đọng để bù đắp số giảm thu, sắp xếp lại các nhiệm vụ chi, chủ động cân đối thu - chi ngân sách. Cho phép sử dụng quỹ tài chính hợp pháp để bù đắp số hụt thu; trường hợp ngân sách địa phương vẫn giảm thu so với dự toán được giao do thực hiện các chính sách miễn, giảm thuế thì ngân sách T.Ư hỗ trợ ngân sách địa phương. Chính phủ sử dụng số bội chi NSNN tăng thêm chỉ để bù đắp số hụt thu, bảo đảm nhiệm vụ chi NSNN năm 2009 đã được QH quyết định. Chủ động, tích cực triển khai thực hiện các Nghị quyết của QH, phấn đấu đạt kết quả cao nhất mục tiêu tổng quát. Ðể lường trước mọi khả năng, QH cũng cho phép trong thời gian không họp, nếu phát sinh tình huống cần thiết, cấp bách vượt thẩm quyền thì Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ QH xem xét, quyết định và báo cáo QH tại kỳ họp gần nhất.
QH cũng đồng ý phát hành bổ sung 20.000 tỷ đồng vốn trái phiếu Chính phủ để đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án, công trình giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục theo các mục tiêu đã được quyết định. Ðồng thời, bổ sung mục tiêu đầu tư xây dựng ký túc xá cho sinh viên và các dự án cấp bách, nhất là ở các địa phương nghèo, kinh tế chậm phát triển. Chính phủ xây dựng phương án phân bổ vốn Trái phiếu Chính phủ bổ sung, báo cáo Ủy ban Thường vụ QH xem xét, cho ý kiến trước khi quyết định.
Một nội dung quan trọng cũng được QH quyết định: Ðồng ý miễn toàn bộ số thuế thu nhập cá nhân từ tháng 1-2009 đến hết tháng 6-2009. Tiếp tục miễn số thuế thu nhập cá nhân từ ngày 1-7 đến hết năm 2009 đối với thu nhập từ đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn, từ bản quyền, nhượng quyền thương mại.
Với sự đồng thuận cao, QH đã thông qua Nghị quyết về Chủ trương, định hướng đổi mới một số cơ chế tài chính trong giáo dục và đào tạo từ năm học 2010-2011 đến năm học 2014-2015, theo đó, chính sách học phí mới sẽ được thực hiện từ năm học tới. Theo Nghị quyết, Nhà nước bảo đảm vai trò đầu tư chủ yếu cho giáo dục và đào tạo; đồng thời huy động sự đóng góp theo khả năng thực tế của gia đình người học.
Ðối với các chương trình đại trà tại các cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông công lập, trong điều kiện nguồn lực nhà nước chưa đủ để miễn học phí thì mức học phí được xác định theo từng vùng và ở mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, phù hợp với thu nhập bình quân và khả năng đóng góp thực tế của hộ gia đình, thực hiện tăng dần theo lộ trình hợp lý, mức trần chỉ áp dụng vào năm học 2014-2015.
Ðối với các chương trình đại trà tại các cơ sở đào tạo nghề nghiệp và đại học công lập, học phí được xác định theo các nhóm ngành nghề đào tạo và các bậc học, gắn với chất lượng đào tạo, thực hiện lộ trình tăng dần, phù hợp với nguyên tắc chia sẻ và khả năng đóng góp thực tế của người học. Năm học 2009-2010, khi điều kiện nền kinh tế còn nhiều khó khăn, việc điều chỉnh tăng trần học phí tại các cơ sở đào tạo nghề nghiệp và đại học công lập (trừ đối tượng học sinh tốt THCS vào học trung cấp nghề) chỉ thực hiện ở mức thấp mang tính quá độ trước khi thực hiện lộ trình điều chỉnh học phí từ năm học 2010-2011 đến năm học 2014-2015.
Về Nghị quyết giám sát chuyên đề Ðẩy mạnh thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, QH giao Chính phủ sớm trình xem xét, ban hành Luật An toàn thực phẩm; sửa đổi, bổ sung, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền để điều chỉnh toàn diện, đồng bộ và thống nhất các vấn đề về quản lý chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm.
Quyết định nhiều vấn đề quan trọng
Với thời gian làm việc được rút gọn một phần ba so với các kỳ họp trước, kỳ họp thứ năm, QH khóa XII đã tập trung xem xét, đánh giá bổ sung kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2008, việc triển khai thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2009; đồng thời đã dành nhiều thời gian để tiến hành công tác xây dựng pháp luật, công tác giám sát và quyết định một số vấn đề quan trọng khác.
Trong chất vấn và trả lời chất vấn, nhiều vấn đề bức xúc, quan trọng của đất nước đã được đại biểu QH đề cập một cách thẳng thắn, tập trung, thể hiện trúng những vấn đề thời sự bức xúc, nóng hổi của thực tiễn cuộc sống, phản ánh đúng tâm tư, nguyện vọng của cử tri cả nước. Việc chất vấn và trả lời chất vấn tiếp tục có những đổi mới, cải tiến theo hướng tập trung, có chiều sâu và thực chất hơn. Qua chất vấn và trả lời chất vấn đã làm rõ thêm nhiều vấn đề lớn, quan trọng, góp phần thúc đẩy việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của đất nước.
Về công tác lập pháp, tiếp tục đổi mới, cải tiến quy trình thông qua các dự án luật, tại kỳ họp này, QH đã xem xét và thông qua 11 dự án luật và một nghị quyết, góp phần tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế. Ðó là: Luật Quản lý nợ công; Luật Lý lịch tư pháp; Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước; Luật Quy hoạch đô thị; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự; Luật Cơ quan đại diện nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ðiện ảnh; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ; Luật sửa đổi, bổ sung Ðiều 126 của Luật Nhà ở và Ðiều 121 của Luật Ðất đai. QH cũng đã thông qua Nghị quyết về chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2010 và cho ý kiến về sáu dự án luật khác để tiếp tục chuẩn bị, trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp sau.
Ðặc biệt, QH tiếp tục có những cải tiến như bố trí hợp lý phiên họp trù bị và trình bày báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri, tình hình giải quyết kiến nghị của cử tri; xen kẽ việc đọc báo cáo và thảo luận ở tổ, ở hội trường; ghép các nội dung gần nhau hoặc liên quan với nhau theo nhóm vấn đề để thảo luận, để chất vấn, tập trung vào những vấn đề lớn, quan trọng hoặc còn có ý kiến khác nhau; điều hành kiên quyết, linh hoạt; tại phiên giám sát chỉ nghe và thảo luận báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội... Những cải tiến này đã góp phần rút ngắn được thời gian mà vẫn bảo đảm số lượng và chất lượng các nội dung của kỳ họp.
Nhiệm vụ đặt ra cho những tháng còn lại của năm 2009 và những năm tiếp theo là rất nặng nề. Những kết quả của Kỳ họp thứ năm, QH khóa XII sẽ đóng góp thiết thực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đồng thời góp phần thúc đẩy đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của QH, để lại ấn tượng tốt đẹp đối với đồng bào và cử tri cả nước.