ĐOÀN GIÁM SÁT CỦA UBTVQH VỀ THỰC HIỆN NGHỊ QUYẾT SỐ 88/2014/QH13 VÀ NGHỊ QUYẾT SỐ 51/2017/QH14 LÀM VIỆC VỚI BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 đã triển khai đối với lớp 1, lớp 2, lớp 3, lớp 6, lớp 7 và lớp 10.
Báo cáo với Đoàn giám sát của UBTVQH, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ cho biết, việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông đã đạt được kết quả bước đầu. Trong đó, hệ thống văn bản được ban hành đã tương đối bao quát toàn bộ các mặt, lĩnh vực để bảo đảm yêu cầu đổi mới. Công tác chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cơ bản bao quát toàn diện các nội dung theo yêu cầu đổi mới; bảo đảm sự sâu sát và kịp thời trong chỉ đạo triển khai và giải quyết các khó khăn, vướng mắc.
Đoàn Giám sát của UBTVQH làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Việc ban hành Chương trình giáo dục phổ thông 2018 phù hợp với định hướng và yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết 29 của Đảng và Nghị quyết 88 của Quốc hội.
Thực hiện xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa theo Nghị quyết 88 và Nghị quyết 122 của Quốc hội đã đạt được thành công bước đầu, bảo đảm đủ sách giáo khoa triển khai chương trình mới theo đúng lộ trình quy định tại Nghị quyết 51.
Việc chuẩn bị các điều kiện về đội ngũ nhà giáo và cơ sở vật chất để triển khai thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới tại các địa phương đáp ứng được phần quan trọng của yêu cầu khai chương trình, sách giáo khoa mới.
Các nhà trường đã phát huy tính chủ động, linh hoạt trong việc triển khai thực hiện chương trình mới; đội ngũ giáo viên đã thực hiện hiệu quả các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, đổi mới kiểm tra, đánh giá nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học sinh; việc tổ chức quản lí đã chuyển dần theo hướng quản trị nhà trường.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã được triển khai đối với lớp 1, lớp 2, lớp 3, lớp 6, lớp 7 và lớp 10 rộng khắp 63 tỉnh, thành phố trên cả nước, đồng bộ ở tất cả các địa phương, vùng, miền. Tuy việc triển khai thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới còn có sự khác nhau giữa các địa phương, cơ sở giáo dục, nhưng về cơ bản đã đáp ứng mục tiêu và yêu cầu đổi mới.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Hữu Độ cũng báo cáo với Đoàn giám sát về chủ trương thực hiện một chương trình, nhiều sách giáo khoa; việc thực hiện nhiệm vụ, bộ giáo dục và đào tạo tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa được giao trong Bghị quyết 88 của Quốc hội; về giá sách giáo khoa và vấn đề chiết khấu phát hành sách giáo khoa cơ cấu chi phí hình thành giá sách giáo khoa.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội cũng còn tồn tại, hạn chế, như việc ban hành chương trình các môn học tự chọn tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2 (môn học tự chọn) và chương trình các môn Ngoại ngữ 1 ngoài Tiếng Anh chậm so với các môn học khác.
Đội ngũ giáo viên còn chưa đồng bộ về cơ cấu đối với cấp trung học cơ sở và cấp trung học phổ thông. Số lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục còn thừa thiếu cục bộ; đồng thời còn thiếu so với quy định, đặc biệt là cấp tiểu học và môn Âm nhạc, môn Mỹ thuật ở cấp trung học phổ thông. Chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục không đồng đều, đặc biệt là ở các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Tình trạng thiếu trường, lớp còn tồn tại ở một số địa phương, đặc biệt là tại một số khu đô thị, khu công nghiệp, khu chế xuất, các vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Một số địa phương thực hiện dồn ghép các cơ sở giáo dục một cách cơ học; việc quy hoạch, dành quỹ đất, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất trường học chưa phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn trường học.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế; đồng thời xác định rõ trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các cơ quan Trung ương và địa phương trong việc thực hiện Nghị quyết 88 và Nghị quyết 51 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Thành viên Đoàn giám sát.
Lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội chỉ đạo kiên trì chủ trương đổi mới; triển khai thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới đến toàn bộ các lớp học, cấp học trước khi tiếp tục tổ chức đánh giá một cách khoa học, toàn diện về những kết quả đạt được cũng như những khó khăn, hạn chế cần tiếp tục khắc phục, hoàn thiện. Thẩm định phương án phân bổ dự toán ngân sách hằng năm bảo đảm tiêu chí phân bổ ngân sách chi thường xuyên cho lĩnh vực giáo dục, đào tạo để đảm bảo tỷ lệ ngân sách dành cho giáo dục. Đề nghị Quốc hội cho phép Chính phủ tiếp tục bố trí nguồn vốn để thực hiện chương trình kiên cố hóa trường, lớp học giai đoạn 2021-2025; Quốc hội giao thẩm quyền việc lựa chọn sách giáo khoa cho các cơ sở giáo dục phổ thông theo như quy định tại Nghị quyết 88; giao thẩm quyền phê duyệt tài liệu giáo dục địa phương cho Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để bảo đảm tính phân cấp, phân quyền trách nhiệm của các địa phương.
Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Nội vụ quan tâm tới tính đặc thù của công chức, viên chức ngành giáo dục trong quá trình xây dựng chính sách tiền lương; Chỉ đạo các địa phương rà soát, xác định nhu cầu đầu tư, xây dựng kế hoạch và nguồn vốn đầu tư giai đoạn 2021-2025 của Đề án "Bảo đảm cơ sở vật chất cho chương trình giáo dục mầm non và chương trình giáo dục phổ thông"; Xem xét việc sửa đổi, bổ sung một số nghị định liên quan; Hoàn thiện cơ chế chính sách khi triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia và Đề án bảo đảm cơ sở vật chất cho chương trình giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông giai đoạn 2021-2025; Ban hành chính sách đặc thù cho giáo dục về kinh phí chi thường xuyên…
Đoàn giám sát nêu 9 vấn đề cần lưu ý về việc thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Tại buổi làm việc, thay mặt Đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh, Phó Trưởng Đoàn Thường trực đã trình bày Báo cáo một số vấn đề cần lưu ý qua giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, trên cơ sở nghiên cứu các báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Báo cáo của một số bộ, ngành, các địa phương và kết quả làm việc tại 8 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương… Đoàn giám sát nhận thấy, nhìn chung, trong bối cảnh còn nhiều khó khăn, thách thức, Nghị quyết 88 và Nghị quyết 51 đã được Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các bộ, ngành Trung ương, 63 tỉnh, thành phố và toàn ngành giáo dục nỗ lực triển khai thực hiện, đạt được nhiều kết quả. Các mục tiêu, yêu cầu, nội dung, giải pháp, nhiệm vụ đề ra đã cơ bản được tổ chức thực hiện. Bên cạnh đó, còn 9 vấn đề nổi lên được Đoàn giám sát lưu ý về việc thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông: Về công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện; Về Chương trình giáo dục phổ thông 2018; Về đổi mới phương pháp giáo dục; Về đổi mới đánh giá chất lượng giáo dục; Về sách giáo khoa giáo dục phổ thông; Về đội ngũ nhà giáo; Về chuẩn bị các điều kiện bảo đảm về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học; Về kinh phí thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018; Về việc thực hiện chủ trương xã hội hóa giáo dục.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh, Phó Trưởng Đoàn Thường trực Đoàn giám sát.
Về công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện, Đoàn giám sát nhận thấy, ngay sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 88, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chú trọng công tác tham mưu trình Chính phủ ban hành và trực tiếp ban hành hệ thống văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, bao quát được cơ bản những vấn đề cốt lõi, cần thiết nhất. Nhưng nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức thực hiện ban hành chậm tiến độ; việc lãnh đạo, chỉ đạo công tác chuẩn bị các điều kiện để triển khai thực hiện chương trình mới đúng lộ trình theo quy định còn chậm; công tác tuyên truyền, quán triệt đến đội ngũ nhà giáo về thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông trong một số thời điểm còn chậm trễ, thiếu đồng bộ, chưa phù hợp, hiệu quả.
Về Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Đoàn giám sát cho rằng, Thông tư 32 (2018) ban hành Chương trình giáo dục phổ thông chậm so với yêu cầu của Nghị quyết 88 và chưa đầy đủ chương trình các môn học theo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể. Chương trình môn học giáo dục địa phương, chưa có quy định cụ thể về nội dung chương trình và môn học giáo dục địa phương của từng lớp học, cấp học để thống nhất thực hiện trong cả nước. Nội dung kiến thức của một số môn học, bài học chưa được tinh giản nhiều so với chương trình hiện hành; Nội dung chương trình giáo dục tổng thể và các chương trình môn học, hoạt động giáo dục chưa quy định thực sự rõ ràng điều kiện vận hành chương trình về cơ sở vật chất, đội ngũ nhân lực.
Báo cáo bước đầu của Đoàn giám sát cũng đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo báo cáo rõ hơn về việc đổi mới phương pháp giáo dục; làm rõ việc đánh giá chất lượng giáo dục được thực hiện qua công tác kiểm định chất lượng giáo dục và kết quả các kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, thi học sinh giỏi và đánh giá kết quả học tập thường xuyên trong các nhà trường.
Đoàn giám sát cho rằng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều cố gắng trong việc tổ chức triển khai biên soạn sách giáo khoa để cụ thể hoá và đáp ứng các yêu cầu đổi mới của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đồng thời đề nghị làm rõ việc huy động các tổ chức, cá nhân biên soạn sách giáo khoa có bảo đảm thực hiện chủ trương khuyến khích xã hội hoá; những khó khăn, thuận lợi của việc không có một bộ sách do Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn. Bên cạnh đó, Đoàn giám sát cũng nêu tiến độ biên soạn, thẩm định, phê duyệt sách giáo khoa còn chậm; thời gian cho thử nghiệm chương trình, sách giáo khoa mới rất hạn chế, không có điều kiện để tổ chức thực nghiệm theo cả chiều rộng và chiều sâu.
Thành viên Đoàn giám sát.
Về đội ngũ nhà giáo, Đoàn giám sát nhận thấy, việc xây dựng, củng cố đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là một trong những yếu tố then chốt bảo đảm cho sự thành công của việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới và đã được Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm, triển khai bài bản, đồng bộ, cơ bản bảo đảm các yêu cầu của Nghị quyết 88 của Quốc hội và Quyết định 404 của Chính phủ. Tuy vậy, tiến độ ban hành và triển khai chương trình phát triển các trường sư phạm để nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông ban hành còn chậm; Việc rà soát, đánh giá thực trạng đội ngũ nhà giáo chưa được triển khai kịp thời, tình trạng thừa, thiếu giáo viên còn diễn ra phổ biến tại nhiều địa phương, nhất là giáo viên dạy các môn học mới; Một bộ phận giáo viên và cán bộ quản lý chưa đáp ứng chuẩn nghề nghiệp và yêu cầu đổi mới giáo dục; Việc đào tạo giáo viên dạy các môn học tích hợp và môn học mới theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được triển còn khai chậm, thiếu tính đón đầu.
Bên cạnh đó, việc tuyển dụng giáo viên ở nhiều địa phương, nhất là ở vùng miền núi và dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa còn khó khăn do thiếu nguồn tuyển; nghề giáo thiếu sức hút do lương thấp, nhiều áp lực, chuẩn đầu vào cao so với địa bàn.
Đối với việc thực hiện chủ trương xã hội hóa giáo dục, Đoàn giám sát nhấn mạnh đây là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta đã được triển khai nhiều năm, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có báo cáo về vấn đề này. Tuy vậy, đề nghị Bộ đánh giá sâu hơn về vai trò và kết quả thực tế của nguồn lực xã hội hóa trong phát triển giáo dục; về hành lang pháp lý cho việc thực hiện xã hội hóa, nhất là các chính sách khuyến khích ưu đãi về đầu tư thực hiện xã hội hóa giáo dục…
Cổng Thông tin điện tử Quốc hội tiếp tục cập nhật thông tin.